บทนำ ชีวิตที่พอเพียงตามมรรคองค์ ๘ หลักปรัชญาพุทธภูมิ

 Introduction to Sufficiency Life according to Buddhaphumi's philosophy

คำสำคัญ  ชีวิต พอเพียง  มรรคมีองค์ ๘ ปรัชญาพุทธภูมิ

บทนำชีวิตที่พอเพียงด้วยปัจจัย ๔  

        

              โดยทั่วไป      มนุษย์ทั่วโลกมีชีวิตที่อยู่ด้วยร่างกายและจิตใจ    ปัจจัยที่สองอย่างขึ้นอยู่ซึ่งกันและกัน      จะขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปไม่ได้  หากร่างกายขาดไป    จิตใจก็ไม่สามารถใช้อายตนะภายในร่างกายในการรับรู้เหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตได้  เช่น   เล่นเกมส์โปรดได้    การไปดูหนังการไปฟังเพลงในสถานบันเทิงต่าง ๆ ได้อีกต่อไป  หรือเป็นพยานยืนยันข้อเท็จจริงในเรื่องต่าๆ ที่เกิดขึ้นในสังคมได้       เมื่อรับรู้เหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น  ผ่านอายตนะภายในร่างกายของตนแล้ว  ก็จะเกิดอยากได้สิ่งของต่าง ๆ ที่รับรู้ผ่านอาตนะภายในร่างกาย  จึงแสวงหาสิ่งเหล่านี้มาสนองความอยากได้     เมื่อพอใจในสิ่งที่ตนมี  พอใจตนสิ่งที่ตนได้  และพอใจในสิ่งตนเป็นแล้ว ก็จะและทิ้งหรือยึดติดไปจนตาย      เมื่อคนเราตายแล้ว เราก็ไม่สามารถเก็บทรัพย์สิน     เงิน ทอง  หรือโทรศัพท์มือถือรุ่นใหม่ซึ่งเป็นสิ่งที่มีรูปร่างไว้ในจิตใจของตนเพื่อติดตามดวงวิญญาณไปยังโลกอื่น  ยกเว้นความรู้สึกต่าง ๆ  เหล่านั้นไว้ในจิตใจเท่านั้น    

               ในปัจจุบัน  โลกเปลี่ยนไป ผู้คนทั่วโลกใช้ชีวิตตามอยากของตนเองมากกว่าจะสนใจศึกษาความเป็นไปของชีวิตที่แท้จริงว่าควรเป็นไปอย่างไร    แม้แต่ละคนจะมีต้นชีวิตในปัจจัยภายนอก ไม่ว่าจะเป็นบ้านที่อยู่อาศัย    อาหาร   เสื้อผ้าใช้เป็นเครื่องน่งห่ม  และยารักษาโรคก็ตาม    แต่ทุกคนก็มีชีวิตที่ประกอบด้วยร่างกายและจิตใจเหมือนกัน สามารถทำกรรมดีและกรรมชั่วได้ทุกคน   มีความเห็นแก่ตัวกันทุกคน    แสวงหาผลประโยชน์จากหน้าที่การงานกันทุกคน     และทุกคนแสดงธาตุความแก่ตัวซ่อนเร้นภายในจิตแต่แตกต่างกััน ที่จิตใจที่ศรัทธาในการใช้ชีวิตไม่เท่ากันเหตุผลอธิบาย  อาศัยความโลภของเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน  หลอกลวงให้ได้ซึ่งทรัพย์สินของผู้อื่น    ส่งมอบทรัพย์สินด้วยวิธีการต่าง ๆ  มากมายหลายเรื่องมีมูลความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของตนเองและผู้อื่น   นับแสนล้านบาทต่อไป     จากนั้นจิตก็เกิดความสงสัยในสิ่งต่าง ๆ         พวกเขามักปรุงแต่งอารมณ์ต่าง ๆ ที่สั่งสมอยู่ในจิตใจของตนเองขึ้นมาใหม่ว่าความจริงของสิ่งต่าง ๆ นั้นคืออะไร  ?     เมื่อรู้แล้ว พวกเขาพอใจในสิ่งนั้น  ก็แสวงหาสิ่งนั้นมาไว้ในความครอบครอง เพื่อใช้ประโยชน์ในการทำงานต่าง ๆ    หรือแสดงฐานะทางสังคมของตนให้คนอื่นเกิดความน่าเชื่อถือ ไว้วางใจในการทำหน้าที่ต่าง ๆ         หรือทำธุรกิจในการลงทุนร่วมกัน  เป็นต้น  โดยเชื่อว่าเป็นความจริงของเหตุการณ์ต่าง ๆ   ที่เกิดขึ้นในชีวิตของตนเอง  ปัญหาว่าคิดอย่างไรให้ชีวิตตัวเองไปต่อไป  ไม่ตกไปสู่ในทางที่เสื่อมเพราะจะให้ตนเองไม่สามารถบรรลุความฝันของตนได้อีกต่อไป  มนุษย์มักมีเหตุผลในการกระทำของตนเสมอ     มันไม่สำคัญว่าพวกเขาจะทำดีหรือไม่ดี     บางคนคิดก่อนทำชั่ว    บางคนก็ไม่รู้จะมีเหตุผลอย่างไร ก่อนที่จะตัดสินใจผิดพลาดในชีวิตดังนั้น  พวกเขาจึงมีเหตุผลในการใช้ชีวิตที่แตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ    และสังคมของคนในประเทศนั้น  ปรากฏการณ์เหล่านั้น คือ อารมณ์ของหลักฐานที่สั่งสมอยู่ในจิตใจ  และอารมณ์เหล่านั้นจะถูกใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ  เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงในเรื่องนั้น เป็นความรู้ที่สมเหตุสมผลในเรื่องนั้น        

             เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาคำสอนของพระพุทธศาสนาจากหลักฐานในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ    เกี่ยวกับชีวิตมนุษย์และได้ยินข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่า    เมื่อพระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงได้พัฒนาศักยภาพชีวิตของพระองค์ด้วยการปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์  ๘      จนพระทัยของพระองค์ทรงเป็นสมาธิบริสุทธิ์ไม่มีอคติต่อผู้อื่น     มีบุคลิกอ่อนโยนเหมาะกับการอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม  มีความมั่นคงในอุดมการณ์ในการรักษาชาติ  ศาสนาและพระมหากษัตริย์และไม่ลังเลต่อการปฏิบัติหน้าที่ต่อผู้อื่นอย่างกล้าหาญ  มีความบริสุทธิ์  ยุติธรรม        มีสติและสามารถระลึก    ถึงความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสและสั่งสมไว้ในจิตใจได้   ใช้ความรู้นั้นเป็นพื้นฐานในการตัดสินความจริงในเรื่องนั้น  โดยหาเหตุผลมาอธิบายความจริงในเรื่องนั้นและนำไปใช้แก้ปัญหาต่าง ๆ ได้ด้วยตนเองเมื่อพระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์ ๘      ทรงบรรลุญาณทิพย์เหนือมนุษย์ทั้งปวง  ทรงเห็นวิญญาณของสัตว์น้อยใหญ่ออกจากร่างไปเกิดในโลกอื่น ๆ   มันแสดงให้เห็นว่าชีวิตมนุษย์เกิดจากปัจจัยทางร่างกาย   และจิตใจในครรภ์มารดามารวมกัน  เมื่อมนุษย์เกิดมาก็ต้องมีปัจจัยสี่ (the four requisites) สำหรับการดำรงชีวิตของมนุษย์ได้แก่  อาหาร  ที่อยู่อาศัย     เครื่องนุ่งห่ม, และยารักษาโรค  เป็นต้น   

               ดังปรากฏหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ  เล่ม ๑๑  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๓  ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค อุทุมพริกสูตรว่าด้วยอุปกิเลส (เครื่องเศร้าหมอง)[๕๙] บุคคลผู้บำเพ็ญตบะยึดมั่นตบะ เขาทำลาภสักการะและความสรรเสริญให้เกิดขึ้นด้วยตบะนั้น   เขามีใจยินดี มีความดำริอันบริบูรณ์ด้วยลาภสักการะและความสรรเสริญนั้น  ข้อที่บุคคลผู้บำเพ็ญตบะ ยึดมั่นตบะ  จนเป็นเหตุทำลาภสักการะและความสรรเสริญให้เกิดขึ้น           เขามีใจยินดีมีความดำริอันบริบูรณ์และความสรรเสริญนั้น   และเป็นอุปกิเลสของบุคคลผู้บำเพ็ญตบะในคำว่า "ลาภ" เชิงอรรถได้อธิบายว่า  การได้ปัจจัย  ๔ ประการที่เขาเตรียมไว้เพื่อน้อมถวาย  คือ  ๑.ผ้านุ่งห่ม ๒.อาหาร ๓.ที่อยู่อาศัย ๔.ยารักษาโรค  เป็นต้น 

ปัญหาคือเราจะรู้ได้อย่างไรว่าเป็นชีวิตที่พอเพียง? 

         ธรรมชาติของมนุษย์เป็นสิ่งไม่เที่ยงเพราะมนุษย์ทุกคนเกิดมาต้องตายกันทุกคน   แต่ไม่มีใครอยากตาย       พวกเขาจึงต้องหาทางเอาตัวรอดในสังคม ในป่าเขาลำหนาวไพร   แม้จะเป็นภูเขาสูง  หรือในกลางทะเลทราย  แม้เป็นทหารต่อสู้รบสงคราม ก็ต้องหาวิธีการเอาตัวรอดให้ได้ จากการต่อสู้รบในสงครามครั้งนั้น ด้วยความฉลาดในการหาทางเอาตัวรอดของเขาเอง  

           ๑.อาหาร เมื่อสภาวะธรรมชาติของชีวิตมนุษย์ประกอบด้วยร่างกายและจิตใจ เมื่อตาย วิญญาณจะออกจากร่างนั้นไปเกิดใหม่ในอีกภพหนึ่งตามอารมณ์กรรมที่สั่งสมอยู่ในจิตใจ     หากกลับมาเกิดในโลกมนุษย์อีกก็จะปฏิสนธิวิญญาณอยู่ในครรภ์ของมารดา   จนกระทั่งปัจจัยทางร่างกายและจิตใจมารวมกันเพื่อชีวิตมนุษย์ใหม่    ส่วนต่าง ๆ  ของร่างกายตามกฎธรรมชาติของชีวิตมนุษย์  ต้องเกิดเป็นทารกคลอดออกมาดำรงอยู่เป็นเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่  และเสื่อมสลาย เพราะความชรา เจ็บป่วยและตายตลอดเวลา จนกลายเป็นโรคประจำสังขาร ที่เรียกว่า "โรคหิว"  มนุษย์ต้องกินอาหารหล่อเลี้ยงชีวิตไว้อย่างน้อยวันละ ๓ มื้อมีแรงเคลื่อนไหวไปมาในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน    หากไม่มีอาหารกินก็จะเสียชีวิตเพราะเป็นโรคขาดอาหาร  เป็นต้น   ตัวอย่างเช่น ในยามสงครามผู้คนหลบหนีภัยสงคราม           อาหารเป็นสิ่งจำเป็นต่อร่างกาย  หากขาดอาหารติดต่อกันหลายวัน ย่อมตายเพราะเป็นโรคขาดอาหาร      การแจกอาหารให้ผู้คนให้เขามีชีวิตอยู่ต่อไปเป็นสิ่งจำเป็นที่ควรจะทำ   

           ๒.  ที่อยู่อาศัย มนุษย์เป็นสัตว์ชนิดหนึ่งที่ต้องเคลื่อนไหวไปมาตลอดเวลา และต้องใช้พลังงานของความคิดในการวิเคราะห์อารมณ์หลักฐานต่าง ๆ       ที่สั่งสมอยู่ในจิตใจตลอดเวลา ชีวิตย่อมเกิดอาการเหนื่อยล้าให้กับร่างกายและจิตใจ   จำเป็นต้องหาที่พักอาศัย ปลอดภัยปราศจากสัตว์ร้ายมนุษย์รบกวนขณะที่ตนเองพักผ่อนอย่างเต็มที่ ดังนั้นที่อยู่อาศัยจึงจำเป็นสำหรับชีวิตของตนเอง

           ๓. เครื่องนุ่งห่ม มนุษย์ชอบอยู่ร่วมกันในสังคม   และมีตัณหาแฝงอยู่ในจิตใจกันทุกคนและมีอคติต่อกันและ     ชอบดูหมิ่นซึ่งกันและกันและมีหิริโอตัปปะอยู่ตลอดเวลา เสื้อผ้าจึงเป็นสิ่งปกปิดความละอายของร่างกายที่อ้วนบ้างผอมไปบ้าง  หรือพิกลพิการเป็นที่รังเกัยจของมนุษย์ที่มีอคติต่อกันเพราะความใจแคบนั้น  เป็นต้น 

           ๔. ยารักษาโรค เป็นสิ่งจำเป็น เมื่อโรคโควิค -19 ระบาดหนัก จนไม่มียารักษา และเตียงสำหรับผู้ป่วยนอนรักษาโรค   ไม่เพียงทำให้เกิดจราจล เป็นต้นสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการดำรงชีวิตที่มนุษย์ขาดไม่ได้     หากมนุษย์ไม่มียารักษาโรคชีวิตก็มีแต่ความทุกข์จากโรคภัยเบียดเบียนก็จะเสียชีวิตก่อนถึงวัยอันสมควร   เป็นต้น   สิ่งเหล่านี้    เป็นสิ่งจำเป็นของชีวิตจะขาดไปไม่ได้