บทนำการแสวงตนดีกว่าคนอื่นตามหลักปรัชญาพุทธภูมิ

    บทนำการแสวงตนดีกว่าคนอื่นตามหลักปรัชญาแดนพุทธภูมิ

(Introduction: Discovering Yourself Better Than Others according to Buddhaphumi's Philosophy)

สารบาญ

๑. บทนำ 

๒. แสวงหาตน

๓. แสวงหาคนอื่น

๑.บทนำ เราจะค้นพบตัวเองได้อย่างไร? 

     โดยทั่วไป มนุษย์ทุกคนเกิดมาพร้อมกับอวิชชา (ความไม่รู้) เกี่ยวกับ"ชีวิต"ของตนเอง ที่อยู่ภายใต้กฎธรรมชาติของชีวิตมนุษย์ เมื่อเกิดมาแล้วก็ต้องตายไป เป็นกฎธรรมชาติที่มนุษย์และสัตว์ทั้งหลายไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ในขณะที่มนุษย์ต้องการมีชีวิตอยู่บนโลกนี้   พวกเขาก็ต้องทนทุกข์กับโรคเรื้อรังที่ทำให้ทุกข์ทรมาน คือความหิวโหย   เพราะร่างกายของเราเสื่อมโทรมลงเรื่อย ๆ  เราจึงต้องหาอาหารมารับประทาน เพื่อบำรุงร่างกาย เพื่อดำรงชีวิตต่อไป  ดังนั้น เมื่อมนุษย์เกิดมาแล้ว มีชีวิตอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่ง แล้วตายไป ชีวิตมนุษย์จึงไม่เที่ยง พระพุทธเจ้าถือว่าเป็นความจริงที่สมมติขึ้น  อย่างไรก็ตาม มนุษย์ไม่ชอบพัฒนาศักยภาพชีวิตของตนตามหลักการของอริยมรรคมีองค์ ๘  ดีงนั้น พวกเขาจึงไม่รู้จักสัจธรรมสูงสุดที่เรียกว่า “ความจริงขั้นปรมัตถ์แห่งชีวิต” ซึ่งเป็นกฎธรรมชาติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า     

       อย่างไรก็ตาม มนุษย์ส่วนใหญ่มักแสวงหาความรู้จากเรื่องราวของผู้อื่นมากกว่าเรื่องราวของตนเอง  แม้ว่าทุกคนจะเป็นเพื่อนกันบนเส้นทางแห่งการเกิด แก่ เจ็บ และตายเหมือนกัน  แต่ชีวิตนั้นไม่เที่ยง แน่นอน เพราะทุกคนมีปรารถนาเหมือนกัน ในอดีตก็มีความโง่เขลาเช่นกัน       พวกเขาถูกปฏิเสขไม่ให้สมัครงานมาก่อน พวกเขาก็กลัวคนอื่นจะดีกว่าตน   เมื่อมนุษย์เกิดมาโดยไม่รู้หนังสือ  พวกเขาก็ลืมคำสัญญาเก่า ๆ ในชาติก่อนไป แม้จะสั่งสมความไว้ในจิตใจก็ตาม แต่จิตวิญญาณของพวกเขาก็เวียนว่ายตายเกิดอย่างไม่มีที่สิ้นสุด แต่พวกเขาไม่รู้ว่าจิตวิญญาณคือตัวตนที่แท้จริงของชีวิต ดังนั้นชีวิตหลังความตายจึงไม่มีที่สิ้นสุด ยังมีจิตวิญญาณอีกมากมายที่จะทิ้งร่างกายไปเกิดในชาติอื่น ในขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ มนุษย์ยังคงทำความดีหรือทำความชั่วอย่างไม่ละอายใจและเกรงลัวต่อบาป  เพราะไม่รู้วัฏจักรความตายและการเกิดใหม่ของตนและผู้อื่น      เมื่อทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งแต่ไม่มีใครเห็น ก็เชื่อว่ากรรมไม่มีอยู่จริง    แต่ในความเป็นจริงแล้ว ดวงวิญญาณจะดึงดูดอารมณ์แห่งกรรมมาสู่จิตใจ แล้วตามวิญญาณไปชดใช้กรรมในนรกหรือเสวยสุขบนโลกสวรรค์ เป็นต้น   

          ในสมัยโบราณ (ancient times)  มนุษย์ต้องดำรงชีวิตอยู่กับปัจจัยภายนอกของชีวิต ทั้งปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคมของมนุษย์ มนุษย์ต้องเผชิญกับภัยธรรมชาติเช่น ฝนตกหนัก น้ำท่วม พายุ ภูเขาไฟระเบิด   และภัยคุกคามจากสัตว์ป่า นอกจากนี้  มนุษย์ยังต้องดำรงชีวิตอย่างยากลำบาก และต้องกินอยู่ทุกวันเพื่อความอยู่รอด    มนุษย์มีความฉลาดพอที่จะหาทางเอาตัวรอดบนโลกตามกฎธรรมชาติได้อย่างเต็มที่  มนุษย์แสวงหาปัจจัย ๔ ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต เช่น ที่อยู่อาศัย (Lodging) เพื่อให้รู้สึกปลอดภัยจากสัตว์ป่าหรือมนุษย์ด้วยกัน เมื่อมนุษย์มีความกลัวแอบแฝงอยู่ในจิตใจ พวกเขาจึงชอบที่อยู่ร่วมตัวกัน เป็นชุมชนการเมืองในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ และระดับนานาชาติ เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การดำรงชีวิตอยู่ในสังคมมุษย์ไม่ได้ปลอดภัยเสมอไป เนื่องจาก มนุษย์มักมีอคติต่อผู้อื่นอยู่เสมอ   ทั้งในด้านอารมณ์แห่งความเกลียดชัง ความรักใคร่ ความกลัวและความโง่เขลา ชอบกดขี่ข่มเหงกัน ขโมยทรัพย์สินของกันและกัน หลอกลวงกัน และชอบแสวงหาความสุขด้วยการดื่มสุราและยาเสพติด เป็นต้น  มนุษย์จึงสวมเสื้อผ้า (clothing) เพื่อปกปิดความอับอาย มนุษย์มีโรคประจำตัวเองที่เรียกว่า"ความหิว"และต้องกินอาหารเพื่อให้มีอายุยืนยาว ที่สำคัญ เมื่อเกิดโรคระบาดต้องกินยา (medicine) เพื่อให้หายจากโรค เป็นต้น 

        เมื่อมนุษย์มีปัจจัย ๔ ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตเพียงพอแล้ว ก็จะมีเวลาคิดหาวิธีสร้างอารยธรรมจากความคิดของตนเอง โดยทบทวนความรู้และประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสและสั่งสมไว้ในจิตใจของตนเอง เมื่อเกิดมาแล้วก็ต้องตาย แต่ไม่มีมนุษย์คนใดอยากจะตายเพราะอาลัยในสิ่งที่มีอยู่ และไม่กลัวที่จะเกิดเป็นมนุษย์แล้วก็ต้องตายไปอีกในทุกภพทุกชาติที่เกิดมา   อีกทั้ง มนุษย์ทุกคนต้องการบรรลุเป้าหมายในชีวิตมากกว่าความจริงของชีวิต    เมื่อตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานจากประสบการณ์ชีวิตที่ผ่านมา      เมื่อมีหลักฐานเพียงพอ ก็ใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานเพื่อหาเหตุผล มาอธิบายความจริงพบว่า การจะประสบความสำเร็จเป็นเรื่องยาก เพราะมนุษย์มีบุคคลิกภาพอ่อนแอ มีจิตใจไม่บริสุทธิ์เพราะมีกิเลสสั่งสมไว้มาก   จึงมักเป็นคนเศร้าหมอง เป็นคนหยาบคาย ไม่เหมาะกับการอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม   ไม่มีอุดมการณ์ที่มั่นคงในการดำรงชีวิต กลัวที่จะปฏิบัติหน้าที่ต่อผู้อื่นด้วยความจริงใจและยุติธรรม จึงมีชีวิตที่มืดมน เพราะไม่สามารถแก้ปัญหาด้วยสติปัญญาของตัวเองได้ 

          ดังนั้น พวกเขาจึงพบทางออกของชีวิต โดยการบูชายัญเทพเจ้า เช่นในยุคทองของศาสนาพราหมณ์   ผู้คนในอนุทวีปอินเดีย เชื่อในคำสอนของพราหมณ์อารยันที่ว่า พระพรหมและพระอิศวรสร้างมนุษย์ และพราหมณ์มิลักขะสอนชาวมิลักขะว่า น้ำคือเทวดา เทพเจ้าเหล่านี้สามารถช่วยผู้คนในอนุทวีปอินเดีย บรรลุเป้าหมายในชีวิตได้ อย่างไรก็ตาม ชาวอนุทวีปอินเดียส่วนใหญ่เชื่อว่าพระพรหมศักดิ์สิทธิ์กว่าเทพอื่น เนื่องจากพระพรหมสร้างมนุษย์และวรรณะให้ทำงานตามวรรณะที่ตนเกิดมา จึงไม่มีสิทธิและหน้าที่ในการทำงานตามกฎหมายวรรณะอื่น ตามกฎหมายวรรณะ เมื่อพวกเขาไม่มีสิทธิและหน้าที่ ที่จะแสดงทักษะความสามารถภายใต้กฎหมายวรรณะแล้ว พวกเขาก็ไม่จำเป็นต้องพัฒนาศักยภาพในชีวิต เพราะพวกเขาไม่มีโอกาสที่จะทำตามฝันในชีวิต  เป็นต้น  

    

             ในยุคปัจจุบัน คนทั่วโลกมีสิทธิและหน้าที่เท่าเทียมกันตามกฎหมายรัฐธรรมนูญลายลักษ์อักษรของทุกประเทศทั่วโลก ทุกคนมีศักยภาพในการบรรลุความฝันในชีวิต        แต่ความสำเร็จไม่ได้มาง่าย ๆ  เพราะทุกคนต้องทำด้วยตนเอง     และต้องใช้ความอดทนอย่างมาก  อาจใช้เวลาหลายวัน   หลายเดือน หรือหลายปีในการบรรลุเป้าหมาย   การจ้างคนอื่นมาทำงานให้ไม่ใช่ความสำเร็จที่แท้จริง   บางคนอ้างว่างานของคนอื่น เป็นของพวกเขาเอง      หรือบางคนเกิดในครอบครัวที่ร่ำรวย   มีเศรษฐกิจและสังคมที่ดี      แต่พวกเขาไม่ต้องการเป็นในสิ่งคนอื่นต้องการให้เป็น    ถึงแม้ว่่าพวกเขาจะเป็นแบบนั้นได้ แต่พวกเขาก็จะไม่พอใจในสิ่งที่ตนเองเป็น   ทุกวันนี้มี ผู้คนนับล้านเข้าสู่ระบบการศึกษาของชาติเป็นเวลาหลายปี       เพื่อค้นหาอาชีพที่เหมาะกับพวกเขา  แต่การค้นหาตัวเองต้องใช้ปัจจัยทางการเงินเมื่อไม่มีทุน พวกเขาก็ต้องละทิ้งความฝัน        เพื่อหาเงินมาลงทุนในความฝันของตนเอง  แต่มีบุคคลอีกประเภทหนึ่ง   ที่ไม่เคยค้นพบตัวเอง    พวกเขามีชีวิตที่อ่อนแอ  เพราะไม่เคยฝึกตนตัวเองให้เข้มแข็งด้วยการทำสมาธิ  แม้ว่าจะมีความทะเยอทะยานสูง แต่ก็ไม่บริสุทธิ์  มีอคติต่อผู้อื่นและ   มักจะอารมณ์แปรปรวน     พวกเขามีบุคลิกที่หยาบคาย ไม่เหมาะกับการอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม    เป้าหมายชีวิตก็ไม่แน่นอนและอ่อนไหวต่อการปฏิบัติหน้าที่ต่อผู้อื่น ด้วยซื่อสัตย์และยุติธรรมได้ จึงมักใช้ชีวิตในทางที่เสื่อมเสีย   

            เมื่อไม่รู้จักตัวเองดีพอ      พวกเขามักจะปรึกษาคนอื่นเรื่องชีวิตของตนเอง  เช่น หมอดู  พระภิกษุและที่ปรึกษา เพื่อขอคำแนะนำว่าตัวเองเป็นคนแบบไหน  ?     เพื่อให้รู้จักตัวเองมากขึ้น พวกเขาจึงเชื่อคำแนะนำของคนอื่น  มากกว่าที่เชื่อตัวเองในการตัดสินใจที่สมเหตุสมผลในชีวิต  แม้ว่าพวกเขาจะได้รับคำแนะนำที่ดี  คำอธิบายที่สมเหตุสมผล  คำตอบที่เข้าใจได้  แต่สุดท้ายแล้วความสำเร็จในชีวิต  เริ่มต้นจากการกระทำของเราเอง  

             การค้นพบตนเองของมนุษย์ เริ่มต้นเมื่อพวกเขาเป็นผู้ใหญ่  พวกเขาต้องเรียนหนังสือและอยากเป็นที่หนึ่งในชั้นเรียน หลังเรียนจบ  พวกเขาต้องการทำงานในหน่วยงานราชการ   ห้างสรรพสินค้า  บริษัทจำกัดหรือธุรกิจของตนเอง       เมื่อมีรายได้เพียงพอ พวกเขาต้องการแต่งงานและมีครอบครัว      แต่ความสำเร็จที่พวกเขาต้องการนั้นยากลำบาก   พวกเขาต้องอดทนตลอดชีวิต  บางครั้งพวกเขาต้องทำงานแลกกับสุขภาพของตนเอง นี่คือความจริงที่มนุษย์ต้องเผชิญอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้  

             มีประเด็นที่เราต้องพิจารณาในการคิดเกี่ยวกับความสำเร็จในชีวิตของเรา      เพราะแต่ละคนมีความสนใจในชีวิตที่แตกต่างกัน  บางคนต้องการความมั่งคั่งจากการมีเงินมากมาย   บางคนต้องการชื่อเสียงจากการยกย่องในโลกออนไลน์      บางคนต้องการตำแหน่งเพื่อเป็นหนทางสู่ความสำเร็จในชีวิต เช่น ก่อนที่พระพุทธเจ้าจะประสูติในโลกมนุษย์  พวกเขาเชื่อในคำสอนของพราหมณ์อารยันว่า        มนุษย์ถูกสร้างขึ้นจากกายของพระพรหมและทรงกำหนดชะตากรรมของมนุษย์ให้ทำงานตามวรรณะที่เกิด   หากมนุษย์อยากประสบความสำเร็จในชีวิต  พวกเขาก็ต้องถวายเครื่องบูชาเพื่อขอเทพเจ้าช่วยให้ประสบความสำเร็จในชีวิต  แต่เมื่อพิธีบวงสรวงเสร็จสิ้นไม่ใช่ทุกคนจะสมหวังในชีวิต  และผู้ฝ่าฝืนกฎหมายจารีตวรรณะประเพณีจะต้องกลายเป็นคนจัณฑาลต้องละทิ้งสิทธิหน้าที่ในการประกอบอาชีพการศึกษา   และพิธีกรรมตามความเชื่อในศาสนาพราหมณ์     ปัญหาจัณฑาลนี้เป็นสาเหตุของการปฏิรูปสังคมในแคว้นสักกะ (Sakka country)เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงเสนอร่างกฎหมายยกเลิกวรรณะจารีตประเพณีต่อรัฐสภาแห่งราชวงศ์ศากยะ   แต่สมาชิกรัฐสภาแห่งราชวงศ์ศากยะ ไม่เห็นด้วยกับร่างกฎหมายฉบับนี้ เพราะขัดต่อกฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีในการบริหารรัฐสักกะที่เรียกว่า "หลักอปริหานิยธรรม" ซึ่งบัญญัติว่าห้ามมิให้ยกเลิกกฎหมายที่บัญญัติไว้แล้ว  

       การตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ทำให้ผู้คนรู้ว่าชีวิตมนุษยทุกคนมีวิญญาณอยู่ในร่างกายของมนุษย์   และเป็นปัจจัยสำคัญในการดำเนินชีวิตของมนุษย์ใหม่ในโลกมนุษย์  เมื่อคนตาย วิญญาณจะออกจากร่างไปสู่อีกโลกหนึ่ง  วิญญาณคือตัวตนที่แท้จริงของมนุษย์และไม่สูญหายไปพร้อมกับความตายของมนุษย์  มนุษย์จึงไม่ได้ถูกพระพรหมสร้างขึ้นจากพระกายของพระพรหมตามคำสอนของพราหมณ์อารยัน  แต่เดิมทีในสมัยพระเจ้าโอกกากราช ทรงเป็นมหาราชปกครองแคว้นโกลิยะและเป็นบรรพบุรุษของกษัตริย์แห่งราชวงศ์ศากยะพระองค์ทรงเชื่อว่ามนุษย์ถูกสร้างขึ้นโดยพระพรหมและประกาศใช้บังคับให้คำสอนของพราหมณ์เป็นคำสอนในศาสนาพราหมณ์และกฎหมายวรรณะจารีตประเพณี   ให้แบ่งประชาชนในแคว้นของพระองค์ออกเป็น ๔ วรรณะ   ตามเจตจำนงของพระพรหมผู้สร้างมนุษย์     การออกกฎหมายจารีตประเพณีว่าด้วยวรรณะนั้น  ทำให้ผู้คนตกอยู่ในความมืดมิดไม่มีโอกาสพัฒนาศักยภาพของชีวิต เนื่องถูกจำกัดสิทธิและเสรีภาพในการศึกษา การทำงาน และการบูชาตามความเชื่อของตนเองได้ เป็นต้น         

              ปัจจุบัน    โลกมนุษย์เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็จเพราะมนุษย์แบ่งปันความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสของตนบนแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ต เมื่อมนุษย์เรียนรู้จากการอ่าน การฟัง  การเขียน   และการเรียนรู้จากประสบการณ์จริงบนแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ต มันถูกนำไปใช้ในการทำงาน และจิตใจอาศัยอวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖  เป็นสะพานเชื่อมเรื่องราวภายนอกเกี่ยวกับโลก  จักรวาล  และจิตวิญญาณของมนุษย์    เมื่อสัมผัสสิ่งของต่างๆ  ย่อมทำให้จิตของมนุษย์มีความอยากที่ซ่อนเร้นอยู่ในจิตใจ พวกเขาก็จะแสวงหาสิ่งภายนอกเพื่อสนองความอยากรู้อยากเห็นของพวกเขา  และอยากสัมผัสมันอยู่ตลอดเวลา หากได้รับสิ่งใดแล้ว     จิตวิญญาณก็จะยินดีด้วยความพอใจและครอบครองมันต่อไป   แต่เมื่อจิตวิญญาณได้ครอบครองมัน      อยู่สักหนึ่งก็เบื่อหน่าย พวกเขาก็จะค้นหาสิ่งใหม่ ๆ  ต่อไปเพื่อสนองความต้องการของพวกเขาหรืออยากได้อะไรสักอย่าง    แต่ไม่ได้สิ่งนั้นก็จะเกิดทุกข์เพราะความไม่พอใจในอารมณ์นั้น ๆ  เป็นต้น    ตัวอย่างเช่น  ทะเลาะวิวาททำร่างกาย  ฆ่าผู้อื่น   ลักทรัพย์ผู้อื่น ล่วงประเวณีคนรักผู้อื่นและคู่ครองของกันและกัน  พูดจาดูถูกเหยียดหยามกัน การดื่มแอลกอฮอล์ และยาเสพติดในสถานบันเทิง   ความมั่งคั่งและชื่อเสียงของประชาชนในสังคม  ฐานะทางการเงินและสามารถท่องเที่ยวรอบโลกได้  ยิ่งแบ่งปันพฤติกรรมในสังคมมากเท่าใด     ผู้คนก็ยิ่งสนใจตนมากขึ้นเท่านั้น  และพฤติกรรมของคนก็จะนำไปสู่พฤติกรรมเลียนแบบมากขึ้นเท่านั้น

         ด้วยเหตุผลที่กล่าวข้างต้น ข้อเท็จจริงที่ได้ยินยังไม่ชัดเจนว่าการแสวงหาตนดีกว่าคนอื่นได้อย่างไร? ทำให้ผู้เขียนเกิดความสงสัยใคร่รู้และสนใจศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมเกี่ยวกับค้นพบตนเองดีกว่าผู้อื่น (Finding yourself better than others)ต่อไป จึงได้ตรวจสอบข้อเท็จจริง  และรวบรวมหลักฐานจากแหล่งความรู้ในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ อรรถกถา และเอกสารวิชาการอื่นๆและวิเคราะห์หลักฐานเพื่อหาเหตุผลพิสูจน์ความจริงของคำตอบในเรื่องนี้ คำตอบในบทความนี้  จะเป็นประโยชน์ต่อพระธรรมวิทยากรเพื่อใช้บรรยายกับผู้แสวงบุญในแดนพุทธภูมิ ให้มีเนื้อหาของความรู้เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาเป็นไปในแนวทางเดียวกัน กระบวนการวิเคราะห์หาเหตุผลของคำตอบจากแหล่งที่มาของความรู้นั้น ๆ  คำตอบจะเป็นความรู้ที่สมเหตุสมผลโดยปราศจากความสงสัยในข้อเท็จจริงของคำตอบในเรื่องนี้อีกต่อไปสำหรับกระบวนการวิเคราะห์ในบทความนี้น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาวิจัยของนิสิตปริญญาเอกสาขาปรัชญาและพระพุทธศาสนา เพื่อใช้เป็นแนวทางในการวิเคราะห์หลักฐาน เพื่อให้ได้ความจริงอันเป็นที่สุดที่ชัดเจนยิ่งขึ้น ได้ความรู้ที่มีเหตุสมมีผลและเข้าใจในพระพุทธศาสนามากขึ้นไป.