ปัญหาอภิปรัชญาในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ

 Metaphysical problems in the Mahachula edition of the Tripitaka 

ปัญหาอภิปรัชญาในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ

๑.บทนำ ความสำคัญและประวัติของอภิปรัชญา

        โดยทั่วไปใน วิชาอภิปรัชญาเป็นสาขาหนึ่งของปรัชญา   และเป็นความรู้ของมนุษย์บางคนซึ่งเป็นนักตรรกะหรือนักปรัชญา  โดยนักปรัชญามุ่งหวังที่จะสำรวจธรรมชาติของความเป็นจริงของสิ่งต่าง ๆ  ที่พวกเขารับรู้ผ่านอายตนะภายในร่างกายของตนเองและเก็บเรื่องราวต่าง ๆ ไว้เป็นอารมณ์อยู่ในจิตใจของตนเอง เมื่อนักตรรกะ   หรือนักปรัชญาได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตโดยตรงหรือโดยอ้อมแล้ว     พวกเขามักจะแสดงทัศนะตามปฏิภาณของตนเองตามหลักเหตุผล   และคาดคะเนความจริงของเรื่องนั้น โดยใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือในการอธิบายความจริงในเรื่องนั้น   ? คำถามพื้นฐานที่วิชาอภิปรัชญามักถามตามความสงสัยของนักปรัชญาได้แก่ ความเป็นจริงคืออะไร ฯ  เวลาและอวกาศมีอยู่จริงหรือไม่ ? จิตใจและร่างกายของมนุษย์มีความสัมพันธ์กันอย่างไร ?   พระเจ้ามีอยู่จริงหรือไม่ ?  และคำถามอื่น ๆ อีกมากมาย แม้ว่าคำถามเหล่านี้อาจดูเป็นนามธรรมและตอบยาก แต่การศึกษาอภิปรัชญาเป็นสิ่งสำคัญมากในการทำความเข้าใจโลกและตัวเราเอง    

๒.ความสำคัญของอภิปรัชญา 

       วิชาอภิปรัชญามิใช่เป็นเพียงการศึกษาค้นคว้า  เพื่อหาคำตอบในการสนองความอยากรู้อยากเห็นของมนุษย์เท่านั้น  ซึ่งคำตอบเหล่านั้นอาจเป็นสิ่งที่ไร้ประโยชน์สำหรับมนุษย์เท่านั้น   แต่ในความเป็นจริงแล้ว วิชาปรัชญามีความสำคัญหลาย ๆ ประการ ดังนี้

       ๒.๑.การสร้างกรอบความคิด  โดยทั่วไปแล้ว มนุษย์บางคนมีความคิดไร้ขอบจำกัดในเรื่องราวต่าง ๆ  จนไม่อาจหาตัวตนให้เข้าใจในความรู้ของเรื่องนั้นได้ อภิปรัชญาช่วยสร้างกรอบความคิดพื้นฐานในการทำความเข้าใจ มันช่วยให้เราวิเคราะห์  และประเมินความเชื่อและความคิดของเราได้อย่างสมเหตุสมผล    โดยการตั้งคำถามธรรมชาติของความเป็นจริง เราจะสามารถเข้าใจความเชื่อและมุมมองต่าง ๆ  ได้อย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น 

       ๒.๒. การพัฒนาความคิดเชิงวิพากษ์การศึกษาอภิปรัชญาช่วยพัฒนาความคิดเชิงวิพากษ์  เราจะเรียนรู้ที่จะวิเคราะห์ข้อโต้แย้ง ระบุข้อบกพร่องและการสร้างข้อโต้แย้งที่สมเหตุสมผล  ทักษะเหล่านี้มีประโยชน์อย่างมากในชีวิตประจำวันไม่ว่าจะเป็นการตัดสินใจ  การแก้ปัญหาหรือการโต้แย้งกับผู้อื่น เป็นต้น 

       ๒.๓.การสร้างความหมายของชีวิต    อภิปรัชญาช่วยให้เราสามารถสำรวจความหมายของชีวิตโดยการตั้งคำถามเกี่ยวกับเป้าหมาย คุณค่าและความหมายของการดำรงอยู่   เราจะสามารถค้นหาความหมายและจุดมุ่งหมายในชีวิตของเราได้   และสามารถใช้ชีวิตอย่างมีความสุขและมีคุณค่า

       ๒.๔.การพัฒนาจริยธรรม   อภิปรัชญาเกี่ยวข้องกับอย่างใกล้ชิดกับจริยธรรม   การศึกษาอภิปรัชญาช่วยให้เราสามารถเข้าใจธรรมชาติของความดี     ความชั่วและความถูกต้องซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาจริยธรรมส่วนบุคคลและสังคมที่ดีขึ้น 

๓.ความเป็นมาของอภิปรัชญา  

     อภิปรัชญาไม่ได้เกิดขึ้นมาอย่างฉับพลัน  แต่เป็นผลมากจากการสะสมความรู้และการตั้งคำถามของมนุษย์มาเป็นเวลานาน  เราสามารถแบ่งยุคสมัยสำคัญ ๆ ของอภิปรัชญาได้ดังนี้ 

     ๓.๑ ยุคกรีกโบราณ:เป็นอภิปรัชญาเริ่มต้นชึ้นนักปรัชญากรีกเช่น  เพลโตและอริสโตเติลได้ตั้งคำถามเกี่ยวกับธรรมชาติของความเป็นจริง  ความรู้และจิตใจ ผลงานของพวกเขามีอิทธิพลต่อการพัฒนาอภิปรัชญาในยุคต่อมาเป็นอย่างมาก 

     ๓.๒ ยุคกลาง     อภิปรัชญาในยุคกลางได้รับอิทธิพลจากศาสนาคริสต์  นักปรัชญาในยุคนี้มักจะมุ่งเน้นไปที่การพิสูจน์การมีอยู่เทพเจ้าและการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างศาสนากับเหตุผล 

     ๓.๓ ยุคเรเนซองส์         เป็นยุคที่เกิดการฟื้นฟูศิลปะ  วิทยาศาสตร์และปรัชญา นักปรัชญาในยุคนี้หันกลับไปศึกษาผลงานของนักปรัชญาชาวกรีกและเริ่มพัฒนาแนวคิดใหม่ ๆ เช่น    ลัทธิประจักษ์นิยม  

     ๓.๔ ยุคใหม่  นักปรัชญาเป็นยุคเกิดการพัฒนาอย่างรวดเร็วของวิทยาศาสตร์ นักปรัชญาในยุคนี้พยายามที่จะประสานความรู้ทางวิทยาศาสตร์กับปรัชญา เช่น  ลัทธิประจักษ์นิยมและลัทธิเหตุผลนิยม  

     ๓.๕  ยุคปัจจุบัน อภิปรัชญายังคงพัฒนาต่อไป มีแนวคิดใหม่ ๆ เช่น ลัทธิโครงสร้างนิยมและลัทธิหลังโครงสร้างนิยมที่เกิดขึ้นและมีการถกเถียงกันอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับคำถามพื้นฐานของอภิปรัชญา  

     ดังนั้น อภิปรัชญาเป็นสาขาที่สำคัญของปรัชญาทีี่ช่วยให้เราสามารถทำความเข้าใจโลกและตัวเราเองได้อย่างลึกซึ้ง  การศึกษาอภิปรัชญาช่วยพัฒนาความคิดเชิงวิพากษ์ สร้างความหมายชีวิตและพัฒนาจริยธรรม  อภิปรัชญามีความเป็นมาอันยาวนานและยังพัฒนาต่อไปจนถึงปัจจุบัน    เป็นต้น 

      อภิปรัชญาเป็นความรู้ของมนุษย์ซึ่งเป็นสัตว์ชนิดหนึ่งที่อาศัยอยู่บนโลก  ซึ่งเป็นหนึ่งในดาวเคราะห์ทั้ง  ๙  ดวงที่โคจรรอบตวงอาทิตย์  โลกและดวงอาทิตย์  เป็นสสารที่มีแรงโน้มถ่วงของตัวเอง เมื่อโลกมีแรงโน้มถ่วงจึงดึงดูดดวงอาทิตย์เข้ามาหาตนเองและในขณะเดียวกันอาทิตย์ก็มีแรงโน้มถ่วงของตัวเองเช่นกัน เมื่อดวงอาทิตย์และโลกต่างฝ่ายต่างใช้แรงโน้มถ่วงของตนเองดึงดูดซึ่งกันและกัน  แม้ว่าดวงอาทิตย์เป็นสสารที่มีพลังงานโน้มถ่วงมากกว่าโลกแต่ก็ไม่สามารถใช้แรงโน้มถ่วงของตัวเองดึงดูดโลกเข้าหาดวงอาทิตย์ได้มากกว่านี้แรงโน้มถ่วงของดวงอาทิตย์ทำให้โลกโคจรรอบดวงทิตย์เป็นรูปวงรีส่งผลให้โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์  ซึ่งมีระยะห่างจากดวงอาทิตย์แตกต่างกันตลอดทั้งปีอุณหภูมิบนโลกไม่เท่ากันในแต่ละวัน มนุษย์จึงสมมติว่ามีฤดูกาลที่แตกต่างกันในแต่ละปี 

        เมื่อมนุษย์มีอาตนะภายในร่างกายในการรับรู้เรื่องราว แสงอาทิตย์ที่สาดส่อง เป็นสังคมมนุษย์ทั่วโลก  ผู้คนมักอยากรู้เรื่องราวต่าง ๆ  ที่เกิดขึ้นในชีวิต เช่น  สภาพอากาศ ภูเขา ลมทะเล หิมะถล่มหรือเรื่องราวของคนประสบความสำเร็จในชีวิตคนชั่วที่แทงคนตายในที่สาธารณะโรงเรียนหรือสถานีรถไฟฟ้า เป็นต้น    เมื่อเราศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับปรัชญาตามเว็บไซต์ต่าง ๆบนแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ตเราได้ยินมาว่าสถานบันการศึกษาทั่วโลกเปิดสอนหลักสูตรปรัชญาและพระพุทธศาสนา   เพื่อพัฒนาศักยภาพชีวิตของนักศึกษาให้มีความรู้ความเข้าใจในความจริงของชีวิตของตนเองจะมีอาจารย์ที่จะถ่ายทอดความรู้ด้านปรัชญาให้กับนิสิตรุ่นต่อไปที่จะเรียนรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัส และสั่งสมความรู้นั้นไว้ในจิตใจของตนสามารถนำความรู้ที่อยู่ในใจของตนประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน  เพื่อแก้ปัญหาที่เข้ามาในชีวิตได้  แต่เมื่อวิชาเหล่านี้คือความรู้ของมนุษย์ก็เกิดปัญหาที่ผู้เขียนสงสัยว่ามนุษยคือบ่อเกิดความรู้เชิงปรัชญา พระพุทธศาสนาและวิทยาศาสตร์ได้อย่างไร?เป็นเรื่องที่เราควรศึกษาค้นคว้าให้มาก  

       เมื่อเราศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เราจะเห็นการพัฒนาความรู้ของมนุษย์ตั้งแต่สมัยรุ่งเรืองของศาสนาพราหมณ์ผู้คนเชื่อกันว่า มีเทพเจ้าหลายองค์พวกพราหมณ์อารยันได้แสดงหลักปฏิบัติเพื่อเข้าถึงความมีอยู่ของเทพเจ้าด้วยการบูชายัญ จนเป็นที่นิยมมากจนผู้คนในอนุทวีปอินเดีย     ตกลงที่จะปฏิบัติตามคำสอนของพราหมณ์ด้วยการบูชาเทพเจ้าด้วยของมีค่าต่าง ๆและของบูชาเหล่านี้สร้างรายได้มหาศาลให้กับพราหมณ์นิกายต่าง ๆ  ในสมัยนั้นคำสอนของพราหมณ์   เป็นทั้งหลักคำสอนในศาสนาพราหมณ์และกฎหมายวรรณะจารีตประเพณี   ได้กำหนดข้อห้ามการแต่งงานระหว่างวรรณะและห้ามปฏิบัติหน้าที่ของวรรณะอื่น   และมีการลงโทษอย่างรุนแรงสำหรับผู้ที่ฝ่าฝืนคำสอนของศาสนาพราหมณ์    และกฎหมายจารีตประเพณีเกี่ยวกับวรรณะ   ด้วยการไล่ออกจากสังคมที่พวกเขาอาศัยไปตลอดชีวิต    แต่ชาวอนุทวีปอินเดียส่วนใหญ่มีชีวิตที่อ่อนแอและมักขาดสติปัญญา   ดังนั้นพวกเขาจึงดำเนินชีวิตตามตัณหาของตน  จนไม่สามารถควบคุมจิตใจของตนได้  พวกเขาจึงฝ่าฝืนคำสอนของศาสนาพราหมณ์และกฎหมายจารีตวรรณะประเพณี โดยมีเพศสัมพันธ์กับผู้คนวรรณะต่าง ๆ   หรือปฏิบัติหน้าที่ของวรรณะอื่น พวกเขาจึงถูกคนในสังคมลงโทษด้วยการถูกไล่ออกจากสังคมที่ตนอยู่อาศัยไปตลอดชีวิตและเรียกคนเหล่านี้ว่า "จัณฑาล" 

         เจ้าชายสิทธัตถทรงเห็นว่าปัญหาจัณฑาลเป็นปัญหาสำคัญของประเทศ   สิ่งนี้ ทำให้    พระองค์ทรงสงสัยในการมีอยู่ของเทพเจ้า แม้ว่าพระองค์จะทรงสำเร็จการศึกษาไปแล้ว ๑๘ สาขาแต่พระองค์ทรงไม่รู้เรื่องถึงการมีอยู่ของเทพเจ้า เพราะมันเป็นความรู้ที่อยู่นอกเหนือขอบเขตประสาทสัมผัสของพระองค์ที่จะรับรู้ได้  ยกเว้นการบูชายัญของพราหมณ์ผู้ทำพิธีเท่านั้น  ส่วนพระองค์นั้นทรงไม่สามารถทำการบูชายัญ   เพื่อขอพรพระพรหมเพื่อช่วยยกเลิกวรรณะในแคว้นสักกะ เพราะเป็นความผิดอย่างร้ายแรงต่อคำสอนของศาสนาพราหมณ์และกฎหมายจารีตประเพณีเกี่ยวกับวรรณะ     เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงสงสัยในความมีอยู่ของเทพเจ้า  พระองค์ทรงชอบแสวงหาความรู้ในเรื่องต่อไปพระองค์จึงทรงตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานจากคำให้การของปุโรหิตซึ่งเป็นผู้เป็นใหญ่ในประเทศสักกะ   และที่ปรึกษาของกษัตริย์ในเรื่องกฎหมาย ขนบธรรมเนียมและจารีตประเพณี พระองค์ทรงได้ยินข้อเท็จจริง    จากคำให้การของพราหมณ์ปุโรหิตว่าหลักคำสอนเรื่องเทพเจ้า  เป็นคำสอนของอาจารย์ที่มีความเป็นมายาวนานแล้ว พวกเขาจึงตั้งทฤษฎีกำเนิดโลกและมนุษย์ว่าพระพรหมและพระอิศวรเป็นผู้สร้างมนุษย์ แต่เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะตรัสถามว่าพระพรหมและพระอิศวรนั้นมีความเป็นมาอย่างไร?  ไม่มีปุโรหิตคนใดตอบพระองค์ได้  เมื่อข้อเท็จจริงเป็นที่น่าสงสัยเช่นนี้ พระองค์ทรงไม่เชื่อเรื่องการมีอยู่ของเทพเจ้าตามคำสอนของพราหมณ์อารยันพระองค์ทรงตัดสินพระทัยปฏิรูปสังคมในแคว้นสักกะ   ด้วยการเสนอยกเลิกกฎหมายในแคว้นสักกะต่อรัฐสภาราชวงศ์ศากยะแห่งแคว้นสักกะ เมื่อสมาชิกรัฐสภาราชวงศ์ศากยะ   ร่วมการพิจารณาในข้อกฎหมายตามกฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีสูงสุดแห่งแคว้นสักกะ ซึ่งเป็นหลักบริหารประเทศสักกะนั้นสมาชิกรัฐสภาเห็นว่ากฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีแห่งแคว้นสักกะมาตรา ๓ ที่ห้ามมิให้ยกเลิกกฎหมายที่บัญญัติไว้แล้ว   

        ดังนั้นเมื่อกฎหมายจารีตประเพณีเกี่ยวกับวรรณะได้บัญญัติไว้ ต่อมาภายหลังสมาชิกรัฐสภาไม่สามารถยกเลิกกฎหมายฉบับนี้ได้    เพราะห้ามกฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีในการปกครองประเทศสักกะ  การที่เจ้าชายสิทธัตถะทรงตัดสินพระทัยปฏิรูปสังคมในแคว้นสักกะ  โดยเสนอยกเลิกกฎหมายวรรณะจารีตประเพณี  จึงเป็นการต้องห้ามตามกฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีของประเทศ  สมาชิกรัฐสภาราชวงศ์ศากยะ    จึงมีมติเป็นเอกฉัน์ไม่เห็นชอบร่างกฎหมายยกเลิกวรรณะจารีตประเพณี   ตามที่เจ้าชายสิทธัตถะทรงเสนอมา จึงเป็นการกระทำที่ชอบด้วยกฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีสูงสุดของประเทศ เป็นต้น เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงปฏิรูปสังคมไม่สำเร็จเพราะหลักคำสอนของพราหมณ์เรื่องการมีอยู่ของเทพเจ้า   เป็นทั้งคำสอนของศาสนาพราหมณ์และกฎหมายจารีตประเพณีเกี่ยวกับวรรณะ    เมื่อพระองค์ไม่สามารถยกเลิกกฎหมายวรรณะจารีตประเพณี ได้มนุษย์ทุกคนต้องมีชีวิตที่มืดมิดต่อไป    พระองค์ทรงตัดสินพระทัยสละวรรณะกษัตริย์แม้จะเสียสิทธิและหน้าที่ปกครองแคว้นสักกะไปตลอดชีวิตเพื่อเสด็จออกบวชเป็นพระโพธิสัตว์ พระองค์ทรงสามารถประกอบพิธีบูชายัญต่อพระพรหมได้ เพื่อขอพรพระพรหมช่วยยกเลิกกฎหมายวรรณะจารีตประเพณีได้โดยไม่ผิดกฎหมายวรรณะจารีตประเพณี  ที่ห้ามคนมิใช่พราหมณ์ประกอบพิธีบูชายัญและสวดพระเวท เพื่อพิสูจน์ว่าพระพรหมและพระอิศวรสร้างมนุษย์และวรรณะให้มนุษย์ปฏิบัติหน้าที่ตามวรรณะที่เกิดซึ่งเป็นสัจธรรมของชีวิตมนุษย์ตามคำสอนของพราหมณ์หรือไม่ มีเหตุผลอธิบายว่าเรารู้ความจริงในเรื่องนี้ได้อย่างไร ? เป็นต้น

       ดังนั้น  การมีอยู่จริงของพระพรหมและพระอิศวร   ปัญหาอภิปรัชญาข้อแรกในพระพุทธศาสนาหรือปรัชญาพุทธภูมิ    ก็คือสาเหตุที่เจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกผนวชเป็นพระโพธิสัตว์  เพื่อศึกษาและค้นคว้าการมีอยู่ของพระพรหมและพระอิศวร ญาณวิทยามีหน้าที่ให้คำตอบว่าเราจะรู้ความจริงเรื่องการมีอยู่ของพระพรหมและพระอิศวรไดอย่างไร    ? เมื่อปัญหาเกี่ยวกับความจริงของการมีอยู่ของเทพเจ้า  พระพรหมสร้างมนุษย์และวรรณะให้กับมนุษย์ปฏิบัติหน้าที่ตามวรรณะที่เกิดยังเป็นที่น่าสงสัยว่า เราจะรู้ได้อย่างไรว่าเป็นความจริง?  แต่ผู้เขียนชอบแสวงหาความรู้ในเรื่องนี้อีกต่อไป แต่ธรรมชาติของผู้เขียนมีอวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖ ที่มีข้อจำกัดในการรับรู้ความจริงจากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัส และเกิดมาพร้อมกับความไม่รู้ในเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในแคว้นสักกะ มาเป็นเวลากว่า ๒,๕๐๐ ปี   ผู้เขียนจะตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐาน   มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ  เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงในเรื่องการมีอยู่ของพระพรหมและพระอิศวร พระองค์ทรงสร้างมนุษย์  และสร้างวรรณะให้มนุษย์ปฏิบัติหน้าที่ตามวรรณะที่เกิดมาตามคำสอนของพราหมณ์และมีความสมเหตุสมเหตุผลของความรู้หรือไม่