ที่มาความรู้เกี่ยวกับการอุปถัมภ์พุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสาร (๒)

    The Origin of knowledge in King Bimbisara' s Patronage of Buddhism

บทนำ ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา

        โดยทั่วไป    ตามคำสอนของพระพุทธเจ้านั้น พราหมณ์บางคนในโลกนี้เป็นนักตรรกศาสตร์  และนักปรัชญา ผู้มีความรู้ในด้านอภิปรัชญา ญาณวิทยา จริยศาสตร์ สุนทรียศาสตร์และตรรกศาสตร์ ซึ่งเป็นสาขาหนึ่งของปรัชญา เป็นต้น เนื่องจากนักตรรกศาสตร์และนักปรัชญา เป็นมนุษย์ที่มีอายตนะภายในจำกัดในการรับรู้ความจริงที่สมมติขึ้น และความจริงขั้นปรมัติและมักมีอคติต่อผู้อื่น ชีวิตของพวกเขาเต็มไปด้วยความมืดมน  พวกเขาขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงสมมติขึ้นและความจริงขั้นปรมัตถ์ หรือกำหนดความรู้ที่เกิดขึ้นจากอำนาจสมาธิ หรือความสามารถจากการหยั่งรู้เป็นพิเศษที่เรียกว่า "ญาณ"เป็นต้น 

            ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงสอนว่าพราหมณ์บางคนในสมัยก่อนพุทธกาล เป็นนักตรรกศาสตร์และนักอภิปรัชญา  เมื่อได้ยินความจริงในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยก่อนพุทธกาลจนถึงปัจจุบัน      นักปรัชญา และนักตรรกศาสตร์มักแสดงความคิดเห็นของตนเองตามหลักเหตุผลและคาดคะเนความจริงตามที่ได้ยินมา โดยใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงในเรื่องนั้น อย่างไรก็ตาม นักตรรกศาสตร์และนักอภิปรัชญา บางครั้งมักจะใช้เหตุผลอธิบายความจริงอย่างถูก  บางครั้งก็ใช้เหตุผลอย่างไม่ถูกต้อง  บางครั้งก็ใช้เหตุผลอธิบายความจริงในลักษณะนี้   บางครั้งก็ใช้เหตุผลในลักษณะนั้น  เมื่อเหตุผลที่ใช้อธิบายความจริงของเรื่องใดเรื่องหนึ่งคลุมเครือและไม่ชัดเจน เมื่อวิญญูชนได้ยินความคิดเห็นเช่นนี้ พวกเขามักจะไม่เชื่อ   เพราะยังมีข้อสงสัยและปฏิเสขที่จะยอมรับว่าเป็นความรู้ที่แท้จริงในเรื่องนั้น  เป็นต้น 

        เมื่อผู้เขียนได้ฟังเรื่องราวเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา  พระองค์ก็ทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นพระมหากษัตริย์องค์แรก ที่ทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลจนถึงปัจจุบัน   พระเจ้าพิมพิสารทรงเป็นกษัตริย์ ผู้ยิ่งใหญ่ที่ครองแคว้นมคธ      พระองค์ทรงศรัทธาในพระโพธิสัตว์สิทธัตถะตั้งแต่แรกเห็น เพราะรูปลักษณ์ภายนอกของพระองค์ไม่แสดงถึงลักษณะนิสัยของคนวรรณะต่ำ เมื่อพระเจ้าพิมพิสารทรงได้สนทนากับพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ  พระองค์ก็ทรงทราบความจริงว่า พระโพธิสัตว์สิทธัตถะประสูติในราชวงศ์ศากยะแห่งอาณาจักรสักกะ      และพระเจ้าพิมพิสารทรงเข้าใจผิดว่า พระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงได้ละทิ้งราชวงศ์ศากยะแห่งแคว้นสักกะ เพื่อผนวชเป็นพระโพธิสัตว์    เพราะมีปัญหาภายในราชวงศ์ศากยะ พระเจ้าพิมพิสารทรงมีประสงค์จะถวายดินแดนกลิงคะ ให้แก่พระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงเป็นพระประมุข      แต่พระองค์ทรงปฏิเสขเพราะทรงต้องการแสวงหาความจริงของชีวิต เมื่อพระโพธิสัตว์ตรัสรู้กฎธรรมชาติแห่งสัจธรรมของชีวิตมนุษย์       โดยชอบด้วยพระองค์เองโดยการปฏิบัติมรรคมีองค์ ๘ ชาวพุทธทั่วโลกจึงเรียกพระองค์ว่า"พระพุทธเจ้า" พระองค์เสด็จมาเผยแผ่พระพุทธศาสนาพร้อมกับพระอรหันต์ซึ่งเดิมเป็นฤาษี ๓ คนหรือ "ชฏิล" และบริวารอีก ๑,๐๐๐ คน พระเจ้าพิมพิสารและพสกนิกร ๑๒๐,๐๐๐ คน  ได้ต้อนรับพระพุทธเจ้าที่ลัฐิวันสวนตาล เมืองราชคฤห์  แคว้นมคธ หลังจากพระองค์ทรงฟังพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้า พระเจ้าพิมพิสารทรงได้รับญาณทิพย์ (spiritual eye)   พร้อมกับชาวราชคฤห์  พระองค์ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์พระพุทธศาสนาองค์แรกในเวลานั้น      ประชาชนจำนวนมากละทิ้งความเชื่อในเทพเจ้า และหันมาปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์   ๘ จนบรรลุปัญญาอันแท้จริงที่เรียกว่า"อภิญญา๖ " 

      

              ผู้เขียนศึกษาประวัติศาสตร์พุทธศาสนาเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาท  ณ  สำนักเรียนนักธรรมสนามหลวง ซึ่งตั้งอยู่ที่วัดในแห่งหนึ่งและมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตขอนแก่น  ความรู้เหล่านี้เกิดจากการอ่าน การเขียน การฟังและการพูด    เมื่อผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงจากครูในโรงเรียนและสั่งสมเรื่องราวไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจ  ผู้เขียนใช้หลักฐานทางอารมณ์เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้ และคาดคะเนความจริงเพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องเหล่านั้น   โดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาใช้ในการอธิบายความจริง อย่างไรก็ตาม เมื่อวิเคราะห์ข้อเท็จจริงแล้ว องค์ความรู้เกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนายังไม่ชัดเจน    เพราะมีหลักฐานเอกสารคือ พระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยเพียงเล่มเดียวนั้น ส่วนพยานวัตถุเกี่ยวกับสถานที่ตั้งปัจจุบันของแคว้นมคธและ พยานบุคคลที่น่าเชื่อถือที่สามารถยืนข้อเท็จจริงในเรื่องต่าง ๆก็ตายไปจดหมดสิ้นแล้ว  เมื่อมีหลักฐานไม่เพียงพอเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้หรือคาดคะเนความจริงเพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบ  ดังนั้นความรู้ที่ได้รับนั้นจึงไม่สมเหตุสมผลในเรื่องนี้  เราต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานเพิ่มเติม เพื่อพิสูจน์ความจริงกันต่อไป  เป็นต้น 

ปัญหาคือเราจะรู้ความจริงได้อย่างไร?  

     เมื่อผู้เขียนศึกษาประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้าพิมพิสาร   ณ สำนักเรียนนักธรรมสนามหลวงแห่งหนึ่งและ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตขอนแก่น  ผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงจากคำสอนของครูในห้องเรียนและสั่งสมเป็นหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจของผู้เขียน  ผู้เขียนใช้หลักฐานเหล่านั้นเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้หรือคาดคะเนตามหลักเหตุผล เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้โดยการใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงในเรื่องที่พระเจ้าพิมพิสารทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนานั้น แต่เมื่่อวิเคราะห์หลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจแล้ว ข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ยังไม่ชัดเจน เพราะไม่มีหลักฐานเพียงพอที่จะคาดคะเนความจริงตามหลักเหตุผลได้อย่างชัดเจน   บ่อเกิดความรู้ของมนุษย์ยังไม่ชัดเจนว่ามีความเป็นอย่างไร  องค์ประกอบของความรู้เรื่องการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนายังไม่ครบถ้วนว่ามีขอบเขตมากน้อยเพียงใด  กระบวนการพิจารณาความจริงในเรื่องนี้ครบถ้วนหรือไม่  และผลการวิเคราะห์มีความสมเหตุสมผลหรือไม่  เป็นต้น   

           ข้อเท็จจริงเบื้องต้น เมื่อชาวพุทธทั่วโลกได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องราวการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาที่สืบทอดกันมาเป็นเวลากว่า ๒,๕๐๐ ปี  เราก็ยอมรับความจริงโดยปริยายว่า พระเจ้าพิมพิสารทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาซึ่งเป็นความจริงที่เกิดขึ้น    ดำรงอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่ง และสิ้นสุดลงเมื่อพระเจ้าพิมพิสารเสด็จสวรรคต  ส่วนพยานที่เห็นเหตุการณ์นั้นล้วนเสียชีวิตหมดแล้ว  ส่วนชาวพุทธที่เกิดในรุ่นหลังนั้นก็ไม่มีความรู้โดยตรงผ่านอายตนะภายในร่างกาย และสั่งสมความรู้นั้นไว้ในจิตใจ    แต่ได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องนี้โดยฟังตามกันมาจากรุ่นสู่รุ่นจึงเกิดความสงสัยในข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า เมื่อเราได้ยินข้อเท็จจริงของเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เราควรมีความสงสัยเสียก่อนจนกว่าจะได้ตรวจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมพยานหลักฐานต่าง ๆ เมื่อมีหลักฐานเพียงพอแล้ว เราก็จะใช้หลักฐานเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้จากพยานหลักฐานต่าง ๆ เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงเรื่องนี้   

                ดังนั้น  เมื่อผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสารแล้ว ผู้เขียนควรจะสงสัยเสียก่อนและผู้เขียนก็ชอบที่จะแสวงหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้ต่อไป  จึงได้ตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานต่าง ๆ  ในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยและพระไตรปิฎกฉบับหลวง          พบว่าข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเรื่องนี้       กระจัดกระจายอยู่ในพระไตรปิฎกหลายเล่ม       เมื่อโครงสร้างความรู้เกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสารยังไม่มีข้อเท็จจริงที่ชัดเจนเกี่ยวกับเรื่องที่พระองค์ทรงอุปถัมภ์แล้ว      เราจะแสวงหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้ได้อย่างไร        ?  เมื่อพยานบุคคล คือ           พระเจ้าพิมพิสารทรงได้สิ้นพระชนม์ไปก่อนพระพุทธเจ้าปรินิพพานไปเพียง  ๒   ปี   ส่วนชาวราชคฤห์ที่เกิดในสมัยเดียวพระเจ้าพิมพิสารนั้น             ได้ตายไปจนหมดสิ้นแล้วทิ้งไว้เพียง พระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาและพระไตรปิฎกฉบับหลวง   พยานวัตถุของอนุสรณสถานที่สร้างขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช      และเสาหินพระเจ้าอโศกมหาราช     ที่ปักหมุดไว้ทั่วสาธารณรัฐอินเดียและสหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล        บันทึกการแสวงบุญของพระภิกษุชาวจีนสองรูป     ซึ่งเดินทางมาสืบหาสังเวชนียสถานทั้ง ๔   เมืองและคัดลอกพระไตรปิฎกกลับไปสู่ประเทศจีน  เป็นต้น 

             ญาณวิทยา ซึ่งเป็นสาขาหนึ่งของปรัชญา  มักกล่าวว่ามนุษย์มีข้อจำกัดในการรับรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตและมักมีอคติต่อผู้อื่น        ดังนั้นชีวิตของมนุษย์จึงเต็มไปด้วยความมืดมน    ขาดความเชื่อมั่นในตนเอง ขาดความเพียรพยายามแสวงหาความรู้       ขาดสติในการจดจำความรู้จากประสบการณ์ชีวิต   ขาดสมาธิในการทำงาน และขาดปัญญาในการเข้าใจความจริงของชีวิต               สิ่งเหล่านี้ทำให้ชีวิตของพวกเขาตกอยู่ในความมืดมน  เมื่อมีปัญหาชีวิตทำให้ตัดสินผิดพลาด เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินจำนวนมากทุกปี เพื่อแก้ปัญหานี้   นักปรัชญาจึงสนใจศึกษาต้นกำเนิดความรู้ของมนุษย์    โครงสร้างของความรู้ของมนุษย์         วิธีพิจารณาความจริงของความรู้ของมนุษย์ในการแสวงหาความรู้ และความสมเหตุสมผลของความรู้ของมนุษย์ ดังนั้นญาณวิทยาจึงมีหน้าที่ศึกษาและค้นหาคำตอบสำหรับมนุษย์รู้ว่า  "เรารู้ได้อย่างไรว่าสิ่งที่เราได้ยินนั้นจริงหรือเท็จ  มาตรฐานที่ใช้วัดความรู้ของมนุษย์คืออะไร ?  โรงสร้างความรู้ของมนุษย์คืออะไร?  ความรู้ของมนุษย์เป็นรูปธรรมหรือนามธรรม    เป็นต้น  เราสามารถอธิบายความจริงได้ดังนี้

       วิธีการแสวงหาความรู้ เมื่ออวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖   อวัยวะที่เชื่อมโยงกับความรู้ (ยังมีต่อ)ตอนที่ ๒