ปัญหาที่มาของความรู้ในการอุปถัมภ์พุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสาร

   The problems of the Source  of knowledge in King Bimbisara's Patronage of Buddhism

บทนำ ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหาเรื่องพระเจ้าพิมพิสารทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา 

       โดยทั่วไป    มนุษย์บางคนในโลกเป็นนักปรัชญา และเจ้าของความรู้ทางปรัชญาในสาขาอภิปรัชญา ญาณวิทยา จริยศาสตร์ สุนทรียศาสตร์ และตรรกศาสตร์ เป็นต้น     เมื่อนักปรัชญาเป็นมนุษย์ที่มีอายตนะภายในร่างกายที่มีข้อจำกัดในการรับรู้ความจริงที่สมมติขึ้น และความจริงขั้นปรมัติและมักมีอคติต่อผู้อื่น ชีวิตของพวกเขามืดมนพวกเขาจึงขาดปัญญาหยั่งรู้ หรือกำหนดความรู้ที่เกิดขึ้นจากอำนาจสมาธิ หรือความสามารถจากการหยั่งรู้เป็นพิเศษที่เรียกว่า "ญาณ"เป็นต้น ตัวอย่างเช่น พราหมณ์บางพวกในสมัยก่อนพุทธกาล เป็นนักตรรกะและนักอภิปรัชญา  เมื่อได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่พวกเขาฟังตาม  ๆ กันมา    นักปรัชญา นักตรรกะ มักแสดงความเห็นตามปฏิภาณของตนเองโดยใช้เหตุผล และคาดคะเนความจริงตามหลักเหตุผล    นักตรรกะ หรือนักอภิปรัชญามีการใช้เหตุผลอย่างถูกบ้าง มีการใช้เหตุผลอย่างถูกบ้าง  มีการใช้เหตุผลเป็นอย่างนั้นบ้าง   มีการใช้เหตุผลเป็นอย่างอื่นบ้าง  วิญญูชนคือผู้รู้ที่แยกแยะผิดรู้ชอบชั่วดีได้ตามปกติ   เมื่อพวกเขาได้ยินความจริงในเรื่องดังกล่าว   พวกเขาก็รู้ว่าความริงในเรื่องนี้ไม่น่าเชื่อถือ  มีพิรุธน่าสงสัย  และไม่สามารถยืนยันความจริงได้  เป็นต้น 

       เมื่อผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสาร  พระองค์ก็ทรงถือเป็นกษัตริย์องค์แรกที่ทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรือง จนประชาชนและพระมหากษัตริย์องค์สำคัญในภูมิภาคต่าง ๆ ทั่วทั้งอนุทวีปอินเดียยอมรับ  เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อกว่า ๒,๕๐๐ ปีก่อน พระเจ้าพิมพิสารทรงเป็นพระมหากษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ที่ปกครองแคว้นมคธ        พระองค์ทรงศรัทธาในพระโพธิสัตว์สิทธัตถะตั้งแต่แรกเห็น เพราะรูปร่างของพระองค์ไม่ใช่นักบวชจากวรรณะต่ำ เมื่อพระเจ้าพิมพิสารทรงสนทนากับพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ  พระองค์ก็ทรงทราบความจริงว่า พระโพธิสัตว์สิทธัตถะประสูติในราชวงศ์ศากยะแห่งอาณาจักรสักกะ และพระเจ้าพิมพิสารทรงเข้าใจผิดว่า พระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงละทิ้งราชวงศ์ศากยะแห่งแคว้นสักกะเพื่อผนวชเป็นพระโพธิสัตว์เพราะมีปัญหาภายในราชวงศ์ศากยะ พระเจ้าพิมพิสารทรง มีพระดำริที่จะถวายดินแดนกลิงคะให้พระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงเป็นพระประมุข แต่พระองค์ทรงไม่ยอมเพราะทรงต้องการแสวงหาความจริงของชีวิต   

  

         เมื่อพระโพธิสัตว์ตรัสรู้กฎธรรมชาติแห่งสัจธรรมของชีวิตมนุษย์ด้วยพระองค์เอง โดยปฏิบัติมรรคมีองค์ ๘   พุทธศาสนิกชนทั่วโลกจึงเรียกพระนามใหม่ของพระโพธิสัตว์องค์ใหม่่ว่า"พระพุทธเจ้า" พระองค์เสด็จมาเผยแผ่พระพุทธศาสนาพร้อมด้วย พระอรหันต์ซึ่งแต่ก่อนเคยเป็นฤาษี  ๓  คน หรือ "ชฏิล"   และบริวารอีก ๑,๐๐๐ คน โดยมี พระเจ้าพิมพิสารและพสกนิกรอีก ๑๒๐,๐๐๐ คน ทรงต้อนรับพระพุทธเจ้าที่ลัฐิวันสวนตาล เมืองราชคฤห์  แคว้นมคธ เมื่อพระองค์ทรงสดับพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้าแล้ว พระเจ้าพิมพิสารทรงญาณทิพย์ (spiritual eye)พร้อมกับชาวราชคฤห์ พระองค์ทรงเป็นผู้อุปถัมภ์องค์แรกในพระพุทธศาสนา ในเวลานั้นประชาชนจำนวนมากละทิ้งความเชื่อเรื่องเทพเจ้าและหันมาปฏิบัติธรรมตามมรรคมีองค ๘ จนบรรลุปัญญาอันแท้จริงที่เรียกว่า "อภิญญา ๖ ประการ" 

 

      ผู้เขียนศึกษาประวัติพุทธศาสนาเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาที่สำนักเรียนนักธรรมสนามหลวง ซึ่งตั้งอยู่ที่วัดแห่งหนึ่งและมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเขตขอนแก่น ความรู้เหล่านี้มาจากการอ่าน การเขียน การฟังและการพูด  เมื่อผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงจากอาจารย์ในห้องเรียน แล้วสั่งสมไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจ    ผู้เขียนใช้หลักฐานทางอารมณ์เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้หรือคาดคะเนความจริง เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องเหล่านี้โดยการใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงนั้น แต่เมื่อวิเคราะห์ข้อเท็จจริงแล้ว องค์ประกอบความรู้เรื่องการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนานี้ ยังไม่ชัดเจน  เพราะมีหลักฐานเอกสาร มีเพียงพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณเพียงเล่มเดียวนั้น ส่วนพยานวัตถุที่เป็นที่ตั้งของแคว้นมคธในปัจจุบัน  และพยานบุคคลที่มีความน่าเชื่อถือที่จะยืนข้อเท็จจริงในเรื่องต่าง ๆ  ยังมีหลักฐานไม่เพียงพอ ที่จะใช้เหตุผลโดยการอนุมานความรู้หรือคาดคะเนความจริง เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบ  ดังนั้น ความรู้ที่ได้รับนั้น  จึงไม่สมเหตุสมผลในเรื่องนี้   เราต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานเพิ่มเติมเพื่อพิสูจน์ความจริงกันต่อไป  เป็นต้น 

ปัญหาคือเราจะรู้ความจริงได้อย่างไรว่าพระเจ้าพิมพิสารทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา? 

      เมื่อผู้เขียนศึกษาประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้าพิมพิสาร   ณ สำนักเรียนนักธรรมสนามหลวงแห่งหนึ่งและ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตขอนแก่น   ผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงจากคำสอนของครูในห้องเรียน และสั่งสมเป็นหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจของผู้เขียน  และผู้เขียนใช้หลักฐานเหล่านั้นเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์  โดยอนุมานความรู้หรือคาดคะเนตามหลักเหตุผล เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้โดยการใช้เหตุผล   ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงในเรื่องที่พระเจ้าพิมพิสารทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนานั้น  แต่เมื่่อวิเคราะห์หลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจแล้ว ข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ยังไม่ชัดเจน  เพราะไม่มีหลักฐานเพียงพอที่จะคาดคะเนความจริงตามหลักเหตุผลได้อย่างชัดเจน บ่อเกิดความรู้ของมนุษย์ยังไม่ชัดเจนว่ามีความเป็นอย่างไร  องค์ประกอบของความรู้เรื่องการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนายังไม่ครบถ้วนว่ามีขอบเขตมากน้อยเพียงใด  กระบวนการพิจารณาความจริงในเรื่องนี้ครบถ้วนหรือไม่  และผลการวิเคราะห์มีความสมเหตุสมผลหรือไม่  เป็นต้น   

               ข้อเท็จจริงเบื้องต้น เมื่อชาวพุทธทั่วโลกได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องราวการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาที่สืบทอดกันมา      เป็นเวลากว่า ๒,๕๐๐ ปี     เราก็ยอมรับความจริงโดยปริยายว่าพระเจ้าพิมพิสารทรงอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาซึ่งเป็นความจริงที่เกิดขึ้น      ดำรงอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่งและสิ้นสุดลงเมื่อพระเจ้าพิมพิสารเสด็จสวรรคต  ส่วนพยานที่เห็นเหตุการณ์นั้นล้วนเสียชีวิตหมดแล้ว  ส่วนชาวพุทธที่เกิดในรุ่นหลังนั้น   ก็ไม่มีความรู้โดยตรงผ่านอายตนะภายในร่างกาย และสั่งสมความรู้นั้นไว้ในจิตใจ    แต่ได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องนี้โดยฟังตามกันมาจากรุ่นสู่รุ่นจึงเกิดความสงสัยในข้อเท็จจริงในเรื่องนี้            ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า เมื่อเราได้ยินข้อเท็จจริงของเรื่องใดเรื่องหนึ่ง เราควรมีความสงสัยเสียก่อนจนกว่าจะได้ตรวจสอบข้อเท็จจริง    และรวบรวมพยานหลักฐานต่าง ๆ เมื่อมีหลักฐานเพียงพอแล้ว  เราก็จะใช้หลักฐานเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้จากพยานหลักฐานต่าง ๆ เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงเรื่องนี้   

                ดังนั้น  เมื่อผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสารแล้ว ผู้เขียนควรจะสงสัยเสียก่อนและผู้เขียนก็ชอบที่จะแสวงหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้ต่อไป  จึงได้ตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานต่าง ๆ  ในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ     และพระไตรปิฎกฉบับหลวง   พบว่าข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเรื่องนี้กระจัดกระจายอยู่ในพระไตรปิฎกหลายเล่ม        เมื่อโครงสร้างความรู้เกี่ยวกับการอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาของพระเจ้าพิมพิสารยังไม่มีข้อเท็จจริงที่ชัดเจนเกี่ยวกับเรื่องที่พระองค์ทรงอุปถัมภ์แล้ว      เราจะแสวงหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้ได้อย่างไร?  เมื่อพยานบุคคลคือพระเจ้าพิมพิสารทรงได้สิ้นพระชนม์ไปก่อนพระพุทธเจ้าปรินิพพานไปเพียง ๒ ปี   ส่วนชาวราชคฤห์ที่เกิดในสมัยเดียวพระเจ้าพิมพิสารนั้นได้ตายไปจนหมดสิ้นแล้วทิ้งไว้เพียง พระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาและพระไตรปิฎกฉบับหลวง     พยานวัตถุของอนุสรณสถานที่สร้างขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช         และเสาหินพระเจ้าอโศกมหาราชที่ปักหมุดไว้ทั่วสาธารณรัฐอินเดียและสหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล  บันทึกการแสวงบุญของพระภิกษุชาวจีนสองรูป    ซึ่งเดินทางมาสืบหาสังเวชนียสถานทั้ง ๔   เมืองและคัดลอกพระไตรปิฎกกลับไปสู่ประเทศจีน  เป็นต้น 

       ญาณวิทยา ซึ่งเป็นสาขาหนึ่งของปรัชญา  กล่าวไว้โดยทั่วไป  มนุษย์มีข้อจำกัดในการรับรู้สิ่งต่าง ๆ  ที่เกิดขึ้นในชีวิตและมนุษย์มักมีอคติต่อผู้อื่น   ชีวิตของมนุษย์จึงเต็มไปด้วยความมืดมน ขาดศรัทธาในตนเอง ขาดความวิริยะในการแสวงหาความรู้   ขาดสติที่จะจดจำความรู้จากประสบการณ์ชีวิต  ขาดสมาธิในการทำงาน และขาดปัญญาหยั่งรู้ที่จะเข้าใจความจริงของชีวิต   ทำให้ความมืดมนในชีวิตไม่สามารถคลี่คลายได้   ก่อให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินจำนวนมากทุกปี      เพื่อแก้ปัญหานี้  นักปรัชญาจึงสนใจศึกษาประเด็นที่มาความรู้ของมนุษย์ โครงสร้างของความรู้ของมนุษย์     วิธีพิจารณาความจริงของมนุษย์ในการแสวงหาความรู้      และความสมเหตุสมผลความรู้ที่มนุษย์สร้างขึ้น    ญาณวิทยาจึงมีหน้าที่ศึกษาและหาคำตอบให้มนุษย์รู้ว่า  "เรารู้ได้อย่างไรว่าสิ่งที่เราได้ยินนั้นจริงหรือเท็จ  มาตรฐานในวัดความรู้ของเรานั้นจริงหรือเท็จ ?   ความรู้ของมนุษย์สร้างขึ้นคืออะไร? ความรู้ของมนุษย์เป็นรูปธรรมหรือนามธรรม เป็นต้น  ซึ่งเราสามารถอธิบายความจริงได้ดังต่อไปนี้

       วิธีการแสวงหาความรู้ เมื่ออวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖   อวัยวะที่เชื่อมโยงกับความรู้ (ยังมีต่อ)ตอนที่ ๒