บทนำ ปรัชญาเป็นความรู้ของมนุษย์ในพระไตรปิฎก

  Introduction :  Philosophy is human knowledge in the Tripitaka.

คำสำคัญ   ปรัชญา  ความรู้  มนุษย์  พระไตรปิฎก

สารบาญ  

๑.บทนำปรัชญาคืออะไร 

๒.องค์ประกอบสำคัญของปรัชญา   

๓.ความรู้ทางปรัชญา  

๔.พุทธศาสนาในฐานะทางปรัชญา

๕.การประยุกต์ใช้ปรัชญาพุทธภูมิในชีวิตประจำวัน

๖.บทสรุป

บทนำ ปรัชญาเป็นความรู้ของมนุษย์  

       ตามหลักสูตรของมหาวิทยาลัยหลายแห่งทั่วโลก    ปรัชญาเป็นวิชาพื้นฐานสำหรับนักศึกษาปีที่ ๑ ในทุกมหาวิทยาลัย   อย่างไรก็ตามมหาวิทยาลัยบางแห่งสอนปรัชญาเป็นวิชาเลือก   เมื่อนักศึกษาฟังการบรรยายวิชาปรัชญาเบื้องต้น         จากอาจารย์ในห้องเรียนและอ่านตำราปรัชญาเบื้องต้น      เมื่อจิตใจของนักศึกษารับรู้คำบรรยายผ่านอายตนะภายในร่างกายและเก็บเนื้อหาวิชาไว้        เป็นหลักฐานทางอารมณ์ไว้ในจิตใจของตน       อย่างไรก็ตาม  ธรรมชาติของชีวิตมนุษย์บางคนซึ่งเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัย      ไม่ได้เพียงใช้อายตนะภายในร่างกายในการรับรู้และเก็บหลักฐานทางอารมณ์เป็นสัญญาในจิตใจของตนเองเท่านั้น    

               ชีวิตของนักศึกษามหาวิทยาลัยยังเป็นนักคิด  เมื่อนักศึกษามหาวิทยาลัยรับรู้สิ่งใด  พวกเขาก็มักจะคิดเกี่ยวกับสิ่งนั้น  เช่น     เมื่อนักศึกษาได้ยินข้อเท็จจริงเกี่ยวกับมนุษย์    โลก     ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและการมีอยู่ของเทพเจ้า       เป็นต้น     แต่ข้อเท้จจริงของชีวิตมนุษย์ทุกคน            มีอายตนะภายในร่างกายจากการบรรยายของอาจารย์ในห้องเรียนหรืออ่านหนังสือเรียนปรัชญาเบื้องต้นแล้ว จิตใจของนักศึกษาจะรับรู้   และเก็บหลักฐานทางอารมณ์ดังกล่าวไว้ในจิตใจ  นักศึกษาใช้หลักฐานเป็นข้อมูลในการวิเคราะโดยอนุมานความรู้    เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องเหล่านั้น    โดยใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องเหล่านั้น    

               อย่างไรก็ตาม ผลการวิเคราะห์หลักฐานต่าง ๆ    โดยอนุมานความรู้ตามปฏิภาณของตนเองตามหลักเหตุผลและคาดคะเนความจริง  บางครั้งนักศึกษาอาจใช้เหตุผลถูกบ้าง    ผิดบ้าง      เป็นอย่างนั้นบ้าง เป็นอย่างนี้บ้าง เป็นต้น         เมื่อเรื่องราวปรากฏขึ้นเป็นภาพในใจของผู้เรียนยังไม่ชัดเจนว่าปรัชญาเกิดขึ้นมาได้อย่างไร  ?     เป็นเรื่องที่นักปรัชญาสงสัยและจะต้องแสวงหาความรู้ต่อไป 

             เมื่อปรัชญา    พุทธศาสนา และวิทยาศาสตร์  ล้วนเป็นความรู้ของมนุษย์      นักปรัชญาจึงเกิดความสงสัยว่าต้นกำเนิดความรู้ทั้งสามวิชานี้มาจากไหน   ?     องค์ประกอบของความรู้ของมนุษย์มีอะไรบ้าง  ?  วิธีการพิจารณาความจริงของความรู้แตกต่างกันอย่างไร ?       และความรู้ของมนุษย์ทั้งสามวิชานี้  มีความสมเหตุสมผลเป็นอย่างไร     ?  ความรู้ในสาขาเหล่านี้ สามารถนำมาประยุกต์ไปใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร ?    เมื่อเรียนจบวิชาเหล่านี้แล้ว   สามารถประกอบอาชีพอะไรได้บ้าง ? คำถามเหล่านี้ทำให้เกิดคำถามว่าปรัชญา    พระพุทธศาสนาและวิทยาศาสตร์   เป็นวิชาที่น่าสนใจที่ควรศึกษาหรือไม่ ?  เพราะเมื่อนักศึกษาเรียนปรัชญาแล้ว         พวกเขายังไม่เข้าใจในเนื้อหาปรัชญา  จึงไม่เห็นประโยชน์ของปรัชญาอย่างแน่นอน  

              ปัจจุบัน นักศึกษาที่เรียนปรัชญาในประเทศไทย มีจำนวนไม่มากนัก  เนื่องจากปรัชญาเป็นวิชาบังคับที่นักศึกษาต้องเรียน  นักศึกษาทุกมหาวิทยาลัยมักจะตั้งคำถามกับนักศึกษาคนอื่น ๆ    และแชร์ปัญหากันในเว็บไซต์ต่าง ๆ ว่า   "ทำไมต้องเรียนปรัชญาด้วย ? "   เมื่อผู้เขียนทราบข้อเท็จจริงของเรื่องนี้แล้ว    ผู้เขียนก็สงสัยว่า "อาจารย์จะจัดการสอนปรัชญาอย่างไร  ?        เมื่อเนื้อหาของปรัชญาถูกถ่ายทอดไปยังนักศึกษา   แต่ผู้เรียนได้รับรู้ข้อเท็จจริงจากคำบรรยายของอาจารย์แล้วก็ยังไม่เข้าใจเนื้อหาของปรัชญาแล้ว    สาเหตุของปัญหานี้คือใคร  ? "  อาจเป็นเพราะอาจารย์ปรัชญาไม่เข้าใจกระบวนการพิจารณาความจริงของปรัชญาหรือนักศึกษาไม่มีความตั้งใจที่จะศึกษาปรัชญา   จึงไม่เข้าใจแนวคิดของนักปรัชญา         หรือกระบวนการพิจารณาความจริง  ตั้งแต่การวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ     เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น   ๆ     โดยใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น ๆเป็นต้น   

              เมื่อผู้เรียนไม่เข้าใจถึงที่มาของความรู้ทางปรัชญา  ลักษณะของความรู้ปรัชญา  วิธีการแสวงหาความรู้ทางปรัชญาและความสมเหตุสมผลของความรู้ทางปรัชญา      ผู้ศึกษาจึงไม่สามารถตอบปัญหาที่ว่า "เราจะรู้ได้อย่างไรว่าความรู้ของเรานั้นจริงหรือเท็จ   ?    เพื่อนำความรู้ทางปรัชญาไปในชีวิตประจำวันได้ ซึ่งสอดคล้องกับทัศนะที่นักวิชาการสมัยใหม่เชื่อว่า "ปรัชญาเป็นมารดาแห่งศาสตร์ทั้งปวง"   สาขาวิชาการสมัยใหม่ทุกแขนงแยกเนื้อหาวิชาการออกจากปรัชญา          เพื่อสร้างหลักสูตรใหม่       โดยใช้กระบวนพิจารณาความจริงทางปรัชญาในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ   เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงทางปรัชญาเพื่อนำมาใช้ในหลักสูตรใหม่ 

             ดังนั้น  เมื่อโครงสร้างความรู้ของปรัชญาประกอบด้วยนักคิดที่เรียกว่า  "นักปรัชญา"  ซึ่งเป็นต้นกำเนิดความรู้ขแงปรัชญา วิธีพิจารณาความจริงของปรัชญา   ก็คือการตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ  เพื่อวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐาน    และหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น      เมื่อโครงสร้างความรู้ของปรัชญาเป็นเช่นนี้     วิทยาศาสตร์ที่แยกออกจากปรัชญาเพื่อสร้างหลักสูตรใหม่        ก็จะใช้กระบวนการพิจารณาความจริงของปรัชญา่ในการวิเคราะห์หลักฐานต่าง  ๆ       เพื่อใช้เหตุผล   ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริง ซึ่งก็คือความรู้ที่อยู่ในหลักสูตรของตนซึ่งเป็นวิธีการแสวงหาความรู้ที่เป็นสากล     ที่ทุกสาขาวิชาสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในสาขาวิชาของตนได้    

           สาเหตุที่นักศึกษายุคใหม่ไม่สนใจเรียนปรัชญา อาจเป็นเพราะอาจารย์ไม่เข้าใจโครงสร้างปรัชญา   ไม่เข้าใจจุดประสงค์ของการเรียนปรัชญา     ซึ้งต้องการให้นักศึกษาได้ศึกษาแนวคิดของนักปรัชญาตามเนื้อหาที่กำหนดไว้ในหลักสูตร  เช่น      โลก มนุษย์  ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ  และเทพเจ้า เป็นต้น    เราจะนำแนวคิดของนักปรัชญามาใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร    ?   หากอาจารย์ไม่สามารถให้คำตอบได้ ก็กลายเป็นปัญหาในการจัดระบบการศึกษา    ที่สอนให้นักศึกษาเรียนรู้เพื่อสั่งสมความรู้ไว้ในใจเท่านั้น  และบัณฑิตที่เรียนจบหลักสูตรปรัชญาก็ไม่สามารถประยุกต์ใช้ความรู้ในการทำงานในองค์กรใด ๆ ได้       การทำงานนอกจากเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยแล้ว         องค์กรใดอีกบ้างที่ต้องการบัณฑิตปรัชญาในการทำงาน?         เมื่อมองไปยังอนาคตของการทำงานเป็นพนักงาน          เรามองเห็นแต่ความมืดมนในชีวิตเพราะไม่รู้ว่าองค์กรใดต้องการบัณฑิตปรัชญาในการทำงาน   เป็นต้น  

               การเขียนเกี่ยวกับปรัชญาพุทธภูมิ เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาหลักฐานในตำราปรัชญาหลายเล่ม    เกี่ยวกับโครงสร้างความรู้ของปรัชญาก็ไม่มีหลักฐานว่า ปรัชญามีองค์ประกอบความรู้อะไรบ้าง ?     อย่างไรก็ตาม แต่ผู้เขียนชอบแสวงหาความรู้เกี่ยวกับปรัชญา      โดยการตรวจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมหลักฐานจากเอกสารในตำราและเว็บไซต์ต่าง ๆ  เพื่อใช้หลักฐานในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้    เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบเกี่ยวกับปรัชญาได้ชัดเจนยิ่งขึ้นดังนั้น เมื่อผู้เขียนศึกษาตำราเรียนปรัชญา       

           ผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่าความรู้ในสาขาวิชาต่าง ๆ นั้นเกิดจากความสงสัยของมนุษย์           เมื่อได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง    ตามหลักปรัชญาแล้ว อย่าเพ่งเชื่อข้อเ้ท็จจริงนั้นทันที    จนกว่าจะได้พิสูจน์ข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานเพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องนั้น เป็นต้น             เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณแล้ว      ผู้เขียนก็ได้ยินข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่าความจริงของ "ชีวิตมนุษย์"   ตามคำสอนของพระพุทธเจ้าที่เรียกว่า   "ขันธ์ ๕"    เกิดจากปัจจัยทางร่างกายและจิตใจที่ปฏิสนธิในครรภ์มารดา      มนุษย์ใช้อายตนะภายในร่างกายเชื่อมโยงปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ      และเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้น     ซึ่งเป็นกฎธรรมชาติที่จิตของมนุษย์จะต้องรับรู้  (วิญญาณ)  อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้   และจิตก็รวบรวมหลักฐานของเรื่องราวเหล่านั้น   เป็นข้อมูลทางอารมณ์ที่เก็บไว้ในจิตใจ      โดยธรรมชาติแล้ว         จิตของมนุษย์เป็นผู้คิด  หรือวิเคราะห์ข้อมูลอย่างมีตรรกะ      ซึ่งยืนยันความจริงของคำตอบเกี่ยวกับสาเหตุของเหตุการณ์นั้น  ๆ      หากวิเคราะห์แล้วยังไม่พบสาเหตุของเหตุการณ์นั้น  ก็จำเป็นต้องหาหลักฐานเพิ่มเติม       เมื่อการวิเคราะห์หาสาเหตุแล้ว ก็จะกลายเป็นความรู้ที่แท้จริงและมนุษย์ก็เก็บความรู้ไว้เป็นสัญญาในจิต   

            ดังนั้น มนุษย์จึงมีแนวโน้มตามธรรมชาติที่จะแสวงหาหลักฐานว่า สิ่งต่าง ๆ เกิดขึ้นได้อย่างไร ?  ตัวอย่างเช่น

 

          -มนุษย์กับงูยักษ์เป็นสัตว์กินเนื้อ เมื่องูเจอคนก็จะฆ่าคนเพื่อเป็นอาหาร  เมื่อคนรู้ก็จะคิดหาวิธีเอาตัวรอดจากการถูกงูกัด   โดยรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์   เพื่อวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น   เพื่อตัดสินใจเอาชีวิตรอดจากการถูกงูกัดตาย และเป็นความรู้สั่งสมอยู่ในจิตใจ  ดังนั้น  การรู้วิธีเอาชีวิตรอดจากการถูกงูกัดตาย จึงเป็นความรู้จากประสบการณ์ชีวิตที่มนุษย์รับรู้ผ่านอายตนะภายในร่างกายและสั่งสมอยู่ในจิต เพื่อเรียนรู้วิธีเอาชีวิตรอดจากการถูกงูกัด    ถือเป็นความรู้ประเภทหนึ่งของมนุษย์

  

        -การเที่ยวทะเล    เมื่อชีวิตมนุษย์มีอายตนะภายในของร่างกายเชื่อมโยงกับท้องทะเลอันสงบ   ไม่มีคลื่นใด ๆ เข้ามาหาฝั่ง แต่ท้องฟ้ากลับมืดมิดชั่วขณะหนึ่ง    และมีคลื่นลูกใหญ่  ๆ  เข้ามาฝั่งอย่างชัดเจนและรุนแรง  ทำลายล้างทุกสิ่งทุกอย่างที่ขวางหน้า      ในการเชื่อมโยงชีวิตกับปรากฎการณ์คลื่นทะเลนั้น         มนุษย์จึงรวบรวมหลักฐานทางอารมณมาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้            เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายข้อเท็จจริงของคำตอบในเรื่องนี้ว่า  สาเหตุเกิดขึ้นจากอะไร    แต่พยานหลักฐานไม่เพียงพอ     จึงไม่สามารถคิดเพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงว่า     สาเหตุที่ปรากฏการณ์คลื่นใหญ่ในทะเลมีความเป็นอย่างไร ?ทั้งนี้เป็น      เพราะมนุษย์มีข้อจำกัดของอายตนะภายในของร่างกายในการรับรู้     จำเป็นต้องสร้างเครื่องมือเพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริงและเก็บหลักฐานมาพิสูจน์ความจริงต่อไป,

  

          -การเดินทางไปต่างประเทศ   การพบปะชาวต่างชาติที่สนใจในการออกเดท แต่ไม่มีความรู้พื้นฐานว่าเขาเป็นใคร   มาจากไหน เป็นคนดีหรือคนไม่ดี  เราไม่มีทางรู้เพราะไม่เคยรู้จักกันมาก่อนและมนุษย์ก็มักจะไม่เปิดเผยตัวตนที่แท้จริงของตนให้ผู้อื่นรับรู้ในบทสนทนา  พวกเขาจะไม่รู้ตัวตนที่แท้จริงและจุดมุ่งหมายในการสร้างความสัมพันธ์นั้น เว้นแต่จะสนิทสนมอย่างจริงใจ หรือเพื่อจุดประสงค์อื่นเท่านั้น ถือเป็นความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัส ที่มนุษย์ควรเรียนรู้และหาทางเอาตัวรอดเช่นกัน,

  

           -การทำงานเป็นข้าราชการในหน่วยงานราชการในประเทศไทย  เชื่อในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข   หรือไม่?   เราจะต้องรวบรวมหลักฐานจากผู้ที่แสดงความคิดเห็นในโซเชียลเน็ตเวิร์กเพราะมนุษย์มักซ่อนกิเลสไว้ในใจ         ไม่แสดงออกผ่านการ กระทำ คำพูดและเจตนาที่ซ่อนไว้ในใจ      เราต้องใช้เวลาในการตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับตัวตนที่ชัดเจน  ถือเป็นความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านกระสาทสัมผัสของตน ที่มนุษย์ควรเรียนรู้เช่นกัน

            ดังนั้นความรู้ของมนุษย์จึงเกิดขึ้นจาก  ๑. การเรียนรู้ผ่านระบบการศึกษาของประเทศ            ๒. การเรียนรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสโดยตรงของมนุษย์  เราสามารถอธิบายความรู้แต่ละประเภทได้ดังนี้ 

 

        ๑. การเรียนรู้ผ่านระบบการศึกษาของประเทศ    เมื่อมนุษย์เข้าสู่ยุคศิวิไลซ์     เพราะมนุษย์ได้พัฒนาศักยภาพชีวิตเพื่อสร้างอารยธรรมของตนเองผ่านระบบการศึกษา      ที่จัดโดยรัฐบาลของแต่ละประเทศ  ซึ่งจัดการเรียนการสอนในห้องเรียนของมหาวิทยาลัย       โรงเรียนและวิทยาลัย โดยมีครู  ผู้สอนวิชาต่าง ๆแม้กระทั่งปรัชญาและพุทธศาสนา  เมื่อได้ยินเนื้อหาความรู้จากคำสอนของครูแล้ว     นักศึกษาก็จะสั่งสมความรู้ไว้ในจิตใจ         เมื่อเลิกเรียนในชั่วโมงนั้นก็จะความรู้ติดตัวของผู้เรียนกลับบ้าน  ดังนั้นการจัดการศึกษาในสถาบันการศึกษาจึงเป็นการเรียนรู้เพื่อให้ได้ความรู้เท่านั้น     แต่เมื่อเรียนรู้จบ ก็ต้องไปฝึกงานก่อน เพื่อสร้างทักษะในนำความรู้ไปตัดสินใจในการแก้ปัญหาในการทำงานในหน้าที่ต่าง ๆ 

 

        ๒. ความรู้จากประสบการณ์ชีวิต       เมื่อร่างกายมนุษย์มีอายตนะภายในของร่างกายที่เชื่อมโยงกับสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิต      เมื่อมนุษย์ได้รับรู้ปรากฎการณ์เหล่านี้ เช่น  แผ่นดินไหว   หรือภูเขาไฟระเบิด   พายุลูกใหญ่ซัดเข้าฝั่ง  ทำลายเรือและเรือประมงนับหมื่นลำ    และทำให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก    ข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ยังไม่ทราบแน่ชัดสาเหตุที่ชัดเจนของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น               เป็นเรื่องที่นักปรัชญาและนักวิทยาศาสตร์     จะต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์ไว้ในใจ   เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลโดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของสาเหตุที่เกิดปรากฏการณ์ในเรื่องนี้   เพราะมนุษย์มีข้อจำกัดในการรับรู้ปรากฏการณ์เหล่านี้จากประสบการณ์ชีวิต   ผ่านประสาทสัมผัสของตนเอง  หลักฐานที่มีอยู่ไม่เพียงพอ           ที่จะใช้เป็นข้อมูลเพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้ได้    

                แต่เหตุการณ์นั้นก็ถูกลืมอย่างรวดเร็วจนกลายเป็นตำนานที่สืบทอดต่อกันมาหลายชั่วอายุคน    บอกเล่าให้คนรุ่นหลังต่อไปว่า มีอะไรอยู่เบื้องหลังปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ       เพราะไม่มีเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์      ที่จะตรวจสอบสภาพอากาศได้เหมือนในปัจจุบัน  เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ ซึ่งมีอยู่หลายเล่มได้กล่าวถึงเทพเจ้าหลายองค์  เมื่อความเชื่อเรื่องเทพเจ้าเข้ามาครอบงำชีวิตมนุษย์      พราหมณ์มักจะอธิบายเหตุผลของตนให้ผู้คนวรรณะอื่นฟัง เพราะพระพรหมและพระอิศวรลงโทษมนุษย์ที่ละเมิดกฎหมายจารีตประเพณีว่าด้วยวรรณะด้วยการแต่งงานข้ามวรรณะ  ผู้คนในสังคมจะดูหมิ่นและเกลียดชังกัน     เทพเจ้าลงโทษมนุษย์ด้วยทำให้เกิดแผ่นดินไหว ลมพายุ  และฝนตกหนัก   แม้จะได้รับคำตอบที่สมเหตุสมผลจากพราหมณ์  แต่หลายคนก็ให้เหตุผล เพื่อยืนยันความจริงจากหลักฐานในเรื่องนี้  แต่พระองค์จะลงโทษได้อย่างไร   เมื่อไม่มีใครเคยเห็นพระพรหมเลย     แต่ปัญหาของปรากฏการณ์ทางธรรมชาติเกิดขึ้น  มนุษย์สงสัยว่าอะไรเป็นสาเหตุแผ่นดินไหวหรือพายุ         แม้มนุษย์จะรวบรวมหลักฐานเป็นข้อมูลทางอารมณ์ในจิตใจ    เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์   แต่หลักฐานที่รวบรวมได้จากปรากฎการณ์ทางธรรมชาติผ่านประสาทสัมผัสของมนุษย์   ยังไม่เพียงพอที่จะใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้     เพื่อหาเหตุผลพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้ คำตอบของสาเหตุที่เกิดปรากฏการณ์ทางธรรมชาติได้  แม้จะมีการอ้างข้อเท็จจริงจากพยานบุคคล      แต่ยังมีข้อสงสัยในที่มาของความรู้ของพยานเหล่านั้น

        ดังนั้นความรู้ของนักปรัชญาที่พัฒนาขึ้นมานั้น  แม้ได้ข้อเท็จจริงจากพยานหลายคน  เป็นหลักฐานเพิ่มเติมใช้เป็นข้อมูลใช้การวิเคราะห์แม้จะได้เหตุผลยืนยันความจริงของคำตอบ     แต่พยานบุคคลเหล่านั้นมิใช่ประจักษ์พยาน ที่มีความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสของตนเอง คำให้การของพยานเหล่านี้จึงขาดความน่าเชื่อถือ      ก็ไม่สามารถรับฟังยืนยันความจริงในเรื่องนั้นได้ 

๒.บ่อเกิดความรู้ของปรัชญา 

                   เมื่อปรัชญา พระพุทธศาสนา และวิทยาศาสตร์เป็นความรู้ของมนุษย์     ผู้เป็นเจ้า ของความรู้ทางปรัชญา    เรียกว่า  "นักปรัชญา" เช่น เพลโต  อริสโตเติลและพราหมณ์ ๖ นิกาย  เป็นต้น      พระพุทธเจ้าทรงเป็นเจ้าของความรู้ทางพุทธศาสนา   นักวิทยาศาสตร์เป็นเจ้าของความรู้ทางวิทยาศาสตร์  นักปรัชญาสนใจศึกษาปัญหาความจริงของโลก มนุษย์  จักรวาล   และการพิสูจน์การมีอยู่ของเทพเจ้า  เป็นต้น   พระพุทธศาสนาสนใจปัญหาของชีวิต   ในขณะที่นักวิทยาศาสตร์สนใจปัญหาความจริงของสรรพสิ่ความรู้ของนักปรัชญา    พระพุทธเจ้า และนักวิทยาศาสตร์เกิดขึ้นได้อย่างไร  ?   

             เมื่อความรู้ทางปรัชญา พระพุทธศาสนา และวิทยาศาสตร์เป็นของมนุษย์     ที่มีอายตนะภายในของร่างกายเชื่อมโยงกับสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวมนุษย์อยู่ตลอดเวลา           เมื่อรับรู้สิ่งต่าง ๆ แล้ว  จิตของมนุษย์ก็จะเก็บเรื่องราวต่าง ๆ          เป็นอารมณ์สั่งสมอยู่ในจิตใจ  แล้ววิเคราะห์อารมณ์เหล่านั้น     โดยอนุมานความรู้ตามปฏิภาณของตนเองตามหลักเหตุผลหรือคาดคะเนความจริง  โดยใช้เหตุผล  ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญา     ในการอธิบายความจริง ของคำตอบของเรื่องนั้น แต่สาเหตุยังไม่ชัดเจนว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร ?      จึงทำให้ทุกคนเกิดความสงสัยในข้อเท็จจริงของคำตอบในเรื่องนั้น    

              เมื่อทุกคนรวบรวมหลักฐานเป็นข้อมูลทางอารมณ์สั่งสมอยู่ในจิตใจ แล้วนำข้อมูลมาวิเคราะห์โดยอนุมานมานความรู้    เพื่อหาเหตุผลมายืนยันข้อเท็จจริงของคำตอบที่น่าสงสัยนั้น    หากผลการวิเคราะห์ข้อมูลก็ชัดเจนไม่มีข้อสงสัยในข้อเท็จจริงอีกต่อไป ถือว่าคำตอบนั้นเป็นความรู้ตามข้อเท็จจริงในเรื่องนั้นหากข้อเท็จจริงยังคงเป็นที่น่าสงสัยนักปรัชญา   พระพุทธเจ้าและนักวิทยาศาสตร์ก็จะหาหลักฐานเพิ่มเติม     เพื่อวิเคราะห์ข้อมูล และยืนยันคำตอบต่อไป ในแต่ละปีมนุษย์ต้องเผชิญภัยจากปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ       เช่น ฟ้าร้อง ฝนตกหนัก พายุหมุนในทะเล  คลื่นยักษ์ซัดเข้าใส่บ้านเรืองและเรือประมงในทะเล    

               แต่หาสาเหตุปรากฏการณ์ทางธรรมชาตินั้นไม่พบ  ส่วนปรากฎการณ์ทางสังคม เช่นเสียงคนทะเลาะกัน         ประะท้วงกัน จมูกได้กลิ่นเน่าเหม็นอยู่ตลอดเวลา      กลิ่นอาหารนานาชาติหรือกลิ่นน้ำหอม   ลิ้นสัมผัสอาหารนาชาติ น้ำดื่มหรือสุราและยาเสพติด เป็นต้น       เมื่อร่างกายของนักปรัชญาเชื่อมโยงกับปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคม         สิ่งเหล่านี้คือประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสของแต่ละคน  และรวบรวมหลักฐานเป็นอารมณ์ของข้อมูลในจิตใจ เมื่อนักปรัชญาวิเคราะห์ข้อมูลในจิตใจ เรื่องราวที่ปรากฏในในจิตใจก็ยังไม่ชัดเจนเพียงพอที่จะเข้าใจถึงต้นตอของปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและทางสังคมได้ 

                นักปรัชญาชอบศึกษาความจริงในเรื่องเหล่านี้เพิ่มเติม  พวกเขาแสวงหาหลักฐานเพื่มเติม       เพื่อพิสูจน์ความจริงโดยการวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อค้นหาเหตุผลที่อยู่เบื้องหลังข้อเท็จจริง   แต่หลักฐานพิสูจน์ทางปรัชญา       ก็มักจะเป็นพยานที่ยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น    ตัวอย่างเช่น   ในสมัยศาสนาพราหมณ์เจริญรุ่งเรืองพราหมณ์สอนผู้คนในอนุทวีปอินเดีย  ให้เชื่อว่าพระพรหมสร้างมนุษย์จากร่างกายของพระพรหม      และวรรณะให้สิทธิและหน้าที่แก่มนุษย์ในการทำงานตามวรรณะที่พวกเขาเกิดมา             พวกพราหมณ์ยืนยันข้อเท็จว่าสามารถติดต่อพระพรหมได้ผ่านพิธีบูชายัญ         เพื่อขอพรพระพรหมช่วยผู้คนประสบความสำเร็จในการทำงานและชีวิตของพวกเขา  

             เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงถามถึงที่มาของพระพรหม   และพระอิศวรก็ไม่มีพราหมณ์คนใดอธิบายถึงที่มาของพระพรหม      ให้เจ้าชายสิทธัตถะทรงเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งได้     ทำให้เจ้าชายสิทธัตถะทรงเกิดความสงสัยในความมีอยู่ของพระพรหม    แม้ว่าพราหมณ์จะอธิบายว่ามีผู้คนเห็นพระพรหมมาก่อนแล้วก็ตาม แต่เป็นเพียงข้ออ้างลอย ๆ ที่ไม่มีหลักฐานสนับสนุนข้ออ้างนั้นว่า เป็นความจริง   

       ความหมายของปรัชญา เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานจากที่มาของความรู้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน  ๒๕๕๔ ได้ให้คำจำกัดความว่า "ปรัชญาคือวิชาที่ว่าด้วยหลักความรู้และความจริง"และคำว่า "ความรู้" พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถานนิยามว่า  ความรู้คือสิ่งที่สั่งสมจากการศึกษา เล่าเรียน ค้นคว้า หรือประสบการณ์ รวมทั้งความสามารถและทักษะในการปฏิบัติ เช่น ความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ สิ่งที่ได้จากการได้ยิน ได้ฟัง การคิดหรือการปฏิบัติ หลักความรู้คือสาระที่มั่นคงและความจริง  แยกประเด็น ความ แปลว่า เรื่อง เช่น เนื้อความ เกิดความส่วนคำว่า"จริง"ได้ให้คำจำกัดความได้ว่าเป็นอย่างนั้นแน่แท้ไม่กลับเป็นอย่างอื่น ฯลฯ   เมื่อผู้เขียนศึกษาข้อมูลในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ฯลฯ ผู้เขียนตีความว่าปรัชญาคือความรู้ที่มนุษย์สั่งสมมาจากการศึกษา การค้นคว้าหรือประสบการณ์รวมทั้งความสามารถและทักษะการปฏิบัติ  เช่น ความรู้เชิงประวัติศาสตร์ สิ่งที่ได้จากการฟัง การคิด การปฏิบัติ  ดังนั้น ความรู้ทางปรัชญาต้องมีสาระที่มั่นคง และเป็นความจริงอย่างแน่แท้ไม่เปลี่ยนแปลงเป็นอย่างอื่น เป็นต้น เมื่อ"ปรัชญา" มีที่มาของความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสของมนุษย์ ที่เรียกว่า "อายตนะภายในของร่างกายเชื่อมโยงกับสิ่งต่าง ๆ สภาวะต่าง ๆ, และปรากฎการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคมของมนุษย์ที่เกิดขึ้นแล้ว จิตใจของมนุษย์ก็จะเก็บหลักฐานทางอารมณ์เหล่านี้ไว้ในจิตใจ เพื่อใช้เป็นข้อมูลใช้ในการวิเคราะห์และหาเหตุผลเพื่อยืนยันความจริงในเรื่องนั้น ๆ อย่างไรกตามเมื่อวิเคราะห์ข้อมูลแล้ว ปรากฏเรื่องราวออกมาไม่แน่ชัดว่าเรื่องราวเป็นมาอย่างไร เมื่อข้อเท็จจริงเป็นเช่นนี้ มนุษย์ย่อมสงสัยความจริงในเรื่องนั้น ๆ เมื่อธรรมะหรือธรรมชาติที่เป็นสภาวะ สิ่งต่าง ๆ และปรากฏการณ์ เช่นนักปรัชญาสงสัยว่าโลกมีที่มาอย่างไร  นักปรัชญาให้คำตอบว่า โลกสร้างจากน้ำ ไฟ ลม และดินบ้าง ฯลฯ ด้วยเหตุผลหลายประการจึงไม่สามารถระบุได้ว่าข้อใดเป็นคำตอบที่ถูกต้อง แม้คำตอบเชิงปรัชญาก็ยังสรุปไม่ได้ว่าความจริงคืออะไร แต่เป็นคำตอบมีเหตุผลและสามารถนำไปพัฒนาเป็นองค์ความรู้ที่แท้จริงบนโดยอาศัยเทคโนโลยี่สมัยใหม่ได้  

          

                   ๒.ลักษณะของปรัชญา  เมื่อปรัชญาเป็นความรู้ของมนุษย์ เพราะเป็นสิ่งที่สั่งสมอยู่ในจิตใจของมนุษย์       แต่จิตใจของมนุษย์เป็นสิ่งไม่มีรูปแบบ ธรรมชาติของความรู้คือสิ่งที่สั่งสมอยู่ในจิตใจ เมื่อจิตใจไม่มีรูปแบบ     ความรู้จึงเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้เช่นเดียวกัน    ที่มาของความรู้ทางปรัชญาเกิดขึ้น      เมื่อมนุษย์ใช้อายตนะภายในของร่างกายเชื่อมโยงกับปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ และเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้น  เมื่อรับรู้แล้วก็จะรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับปรากฏการณ์ฺนั้น   จะเป็นข้อมูลทางอารมณ์ในจิตใจและวิเคราะห์ข้อมูล  เพื่อหาเหตุผลใช้ยืนยันความจริงของเรื่องนั้น  จากผลจากการวิเคราะห์ข้อเท็จจริง     เรื่องราวบางเรื่องปรากฏในจิตใจของนักปรัชญาที่ไม่ชัดเจนว่าเป็นจริง หรือเท็จ  ทำให้นักปรัชญาเกิดความสงสัย      และชอบศึกษาค้นคว้ามากขึ้นเพื่อวิเคราะห์หาเหตุผลเพื่อยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น    เมื่อได้คำตอบแล้ว       ความรู้ก็จะสั่งสมอยู่ในจิตใจและติดตามชีวิตไปทุกหนทุกแห่งเพื่อนำไปใช้ในการทำงาน      และแก้ไขปัญหาในชีวิตต่อไปในอนาคต   แต่โดยทั่วไปแล้ว    ความรู้มักจะสูญหายไปพร้อมกับการตายของเจ้าของความรู้นั้น   มนุษย์จึงคิดหาวิธีการเก็บรักษาความรู้ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาจากหลักฐานที่มีอยู่  มนุษย์จึงคิดค้นนวัตกรรมใหม่   ๆ และบันทึกข้อเท็จจริงของเหตุการณ์ต่าง ๆ       ที่มีหลักฐานเป็นรูปภาพเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นแล้วตามผนังถ้ำ        หรือวิธีมุขปาฐะของพระไตรปิฎกฉบับต่าง ๆ        การสร้างวัตถุทางศาสนาในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชหรือประดิษฐ์อักษรพราหมี    เพื่อบันทึกเหตุการณ์ต่าง ๆ  และสร้างอนุสรณ์เพื่อระลึกถึงงานเผยแผ่ของพระพุทธเจ้า เป็นต้น       ตามแนวคิดของมนุษย์         ปรัชญาแบ่งออกเป็น ๕ สาขาคือ