๒. ปรัชญาคือความรู้ของมนุษย์ในพระไตรปิฎก

  Introduction :  Philosophy is human knowledge in the Tripitaka.

คำสำคัญ   ปรัชญา  ความรู้  มนุษย์  พระไตรปิฎก

บทนำ ความเป็นมาและความสำคัญปัญหา

      โดยทั่วไปแล้ว ปรัชญาเป็นวิชาหลักสำหรับนักศึกษาชั้นปีที่ ๑ ในมหาวิทยาลัยหลายแห่งทั่วโลก อย่างไรก็ตาม มหาวิทยาลัยบางแห่งเปิดสอนวิชาปรัชญาเป็นวิชาเลือก ซึ่งกำหนดให้ นักศึกษาต้องศึกษาวิชานี้ในทุกหลักสูตร เมื่อนักศึกษาฟังการบรรยายปรัชญาเบื้องต้นจากอาจารย์มหาวิทยาลัย  หรือศึกษาตำราปรัชญาเบื้องต้นด้วยตนเอง  นักศึกษาจะรับรู้เนื้อหาปรัชญาเบื้องต้นผ่านอายตนะภายใน และสั่งสมเนื้อหาปรัชญานี้ไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากธรรมชาติของนักศึกษามหาวิทยาลัยในฐานะมนุษย์ที่มีอายตนะภายใน  พวกเขาจึงไม่เพียงแต่รับรู้และสั่งสมเนื้อหาปรัชญาไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์เท่านั้น   แต่ยังมีลักษณะของนักคิดอีกด้วย เมื่อนักศึกษารับรู้สิ่งใด  พวกเขามักจะคิดเกี่ยวกับสิ่งนั้น โดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญา เพื่ออธิบายความจริงเกี่ยวกับมนุษย์ โลก     ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ  และการดำรงอยู่ของเทพเจ้าอย่างมีเหตุผล       

               อย่างไรก็ตาม  ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า     พระองค์ทรงสอนเกี่ยวกับ "ชีวิตมนุษย์ " ในแง่ของ "ขันธ์ห้า"    เราได้ยินมาว่ามนุษย์ทุกคนมีอายตนะภายในที่จำกัดการรับรู้        และมีอคติในความคิดที่จะยืนยันความจริงเพื่อเข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด  สิ่งนี้ก่อให้เกิดความมืดมนในชีวิต         พวกเขาจึงขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงที่สมมติขึ้นและความจริงขั้นปรมัตถ์   ดังนั้น      พวกเขาจึงไม่สามารถอธิบายความจริงในเรื่องเหล่านี้ได้อย่างมีเหตุผล     อย่างไรก็ตาม  ในสมัยพระพุทธเจ้า  พราหมณ์บางกลุ่มในโลกเป็นนักตรรกศาสตร์และนักปรัชญา      เมื่อได้ฟังเรื่องราวที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน    เช่นเรื่องราวของพระพรหมสร้างมนุษย์  โลกเที่ยง   และอัตตา        พวกเขามักจะแสดงความคิดเห็นของตนเองเกี่ยวกับความจริงของเรื่องราวเหล่านี้    โดยใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ใช้เพื่ออธิบายความจริง          อย่างไรก็ตามการใช้เหตุผลของพวกเขา  บางครั้งก็ถูกต้อง บางครั้งก็ไม่ถูกต้อง  บางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผลแบบนี้       บางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผลแบบนั้นเป็นต้น         เมื่อเหตุผลที่ใช้อธิบายความจริงของคำตอบนั้นคลุมเครือและไม่ชัดเจนเช่นนี้          วิญญูชนเช่นเจ้าชายสิทธัตถะได้ยินความคิดเห็นเช่นนี้          ย่อมสงสัยว่าความคิดเห็นของนักปรัชญาคนใดถูกต้อง นักปรัชญาคนใดไม่ถูกต้อง     เพื่อแก้ปัญหาการใช้เหตุผลที่คลุมเครือและไม่ชัดเจน   พระพุทธเจ้าจึงทรงวางกระบวนการพิจารณาความจริงในเรื่องนี้โดยนิยามกระบวนการพิจารณาความจริงทางพระพุทธศาสนา  ไว้ดังนี้ 

                  เมื่อเราได้ยินข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเรื่องที่สืบทอดกันมาตั้งสมัยก่อนพระพุทธเจ้าจนถึงปัจจุบันเช่น         ในก่อนสมัยพุทธกาลชาวแคว้นสักกะและโกลิยะ   ต่างเชื่อมั่นใจในการมีอยู่ของเทพเจ้าอย่างมั่นคง   เราไม่ควรเชื่อทันทีว่าเป็นความจริง  เราควรตั้งข้อสงสัยไว้ก่อนจนกว่าสอบสวนข้อเท็จจริง  และรวบรวมหลักฐาน        เมื่อเราศึกษาตามคำสอนของพระพุทธเจ้า   เช่น   การมีอยู่ของเทพเจ้าก็ยังมีประเด็นที่น่าสงสัยอยู่ว่า ต้นกำเนิดของความรู้ของมนุษย์คืออะไร ? องค์ประกอบของความรู้ของมนุษย์มีอะไรบ้าง  ?   พระพุทธเจ้าทรงใช้ขั้นตอนในการพิจารณาความจริงอย่างไร ?     และความรู้ของมนุษย์มีความสมเหตุสมผลเพียงใด ?  เราจะนำความรู้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างไร ?       เราจะสามารถประกอบอาชีพอะไรได้บ้างหลังจากสำเร็จการศึกษา  ?    เหตุผลที่ต้องตั้งคำถามว่าปรัชญา   พระพุทธศาสนาและวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์เป็นวิชาที่ควรค่าแก่ศึกษาหรือไม่  ?      ก็เพราะหลังจากการศึกษาปรัชญาแล้ว ผู้คนยังไม่มีความรู้ความเข้าใจในปรัชญา        ดังนั้น พวกเขาจึงไม่เห็นประโยชน์ของปรัชญาอย่างแน่นอน  

                 ปัจจุบันจำนวนนักศึกษาปรัชญาในประเทศไทยยังค่อนข้างน้อย     เนื่องจากปรัชญาเป็นวิชาบังคับที่นักศึกษาในทุกมหาวิทยาลัยต้องเเรียน  เมื่อเข้าสู่กระบวนการสอนแล้ว  นักศึกษามักจะตั้งคำถามและแลกเปลี่ยนปัญหากันผ่านเว็บไซต์ต่าง ๆ ว่า         "เรียนปรัชญาไปทำไม? เพราะการเรียนมักจะเข้าใจยาก  "     เมื่อผู้เขียนทราบความจริงในเรื่องนี้ก็เกิดความสงสัยว่า"อาจารย์มหาวิทยาลัยมีวิธีการสอนปรัชญาอย่าง ไร ?  เมื่อนักศึกษาเรียนรู้ข้อเท็จจริงทางปรัชญาจากการบรรยายของอาจารย์    ก็จะรวบรวมเนื้อหาทางปรัชญาเหล่านั้น ไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจ          เมื่อมีการใช้หลักฐานทางอารมณ์เป็นข้อมูลสำหรับการวิเคราะห์ โดยอนุมานความรู้เพื่อพิสูจน์ความจริงของแนวคิดของนักปรัชญาเหล่านั้น                นักศึกษายังคงไม่เข้าใจแนวคิดของนักปรัชญาเหล่านั้น     และสงสัยว่านักปรัชญาคนใดใช้เหตุผลอย่างถูกต้อง หรือไม่ถูกต้อง  หรือใช้เหตุผลในลักษณะนี้  หรือลักษณะนั้นบ้าง  ซึ่งเป็นแนวคิดที่คลุมเครือและไม่ชัดเจน     เมื่อปัญญาชนเช่นนักศึกษาเหล่านี้ได้ยินแนวคิดของนักปรัชญาในทุกยุคทุกสมัย   พวกเขาจะสงสัยเกี่ยวกับต้นกำเนิดของความรู้ของนักปรัชญา   มีองค์ประกอบของความรู้ของนักปรัชญา      กระบวนการที่นักปรัชญาใช้พิจารณาความจริงและความสมเหตุสมผลของความรู้ของนักปรัชญา  เป็นต้น       

                   ดังนั้น    เมื่อการศึกษาปรัชญาไม่น่าดึงดูดสนใจนักศึกษาไทยก็เป็นเพราะอาจารย์ปรัชญาให้ความสำคัญกับการสอนแนวคิดของนักปรัชญาคนใดคนหนึ่งมากเกินไป         โดยไม่สนใจคุณลักษณะของนักปรัชญาในฐานะมนุษย์           แม้ว่าโดยธรรมชาติแล้ว นักปรัชญาจะเป็นนักคิดที่สามารถใช้เหตุผล     เป็นเครื่องมือในการอธิบายความจริงเกี่ยวกับสิ่งต่าง ๆ         แต่เมื่อนักปรัชญามีอาตนะภายในที่จำกัดความสามารถในการรับรู้เหตุการณ์ต่าง ๆ           และมีความคิดที่ลำเอียงเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง      ชีวิตของพวกเขาจึงเต็มไปด้วยความมืดมน  ดังนั้น   พวกเขาจึงขาดปัญญาที่จะเข้าใจกระบวนการพิจารณาความจริงที่สมมติขึ้นและความจริงขั้นปรมัตถ์     

 

                เมื่อผู้เรียนไม่เข้าใจว่า     ต้นกำเนิดของความรู้ทางปรัชญา  ธรรมชาติของความรู้ทางปรัชญา      วิธีการแสวงหาความรู้ทางปรัชญาและความสมเหตุสมผลของความรู้ทางปรัชญา    ผู้ศึกษาจึงไม่สามารถตอบปัญหาที่ว่า "เราจะรู้ได้อย่างไรว่าความรู้ของเราเป็นจริงหรือเท็จ ?  และนำความรู้ทางปรัชญาไปในชีวิตประจำวันได้ซึ่งสอดคล้องกับทัศนะที่นักปรัชญาสมัยใหม่เชื่อว่า     "ปรัชญาคือมารดาแห่งศาสตร์ทั้งปวง"  สาขาวิชาการสมัยใหม่ทุกแขนง ได้แยกเนื้อหาวิชาการออกจากปรัชญา เพื่อสร้างหลักสูตรใหม่     โดยใช้กระบวนการวิธีพิจารณาความจริงของปรัชญามาประยุกต์ใช้ในหลักสูตรใหม่ 

             ดังนั้น  เมื่อโครงสร้างความรู้ของปรัชญาประกอบด้วยนักคิดที่เรียกว่า  "นักปรัชญา"  ซึ่งเป็นต้นกำเนิดความรู้ขแงปรัชญา วิธีพิจารณาความจริงของปรัชญา           ก็คือการตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ      เพื่อวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐาน    และหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น      เมื่อโครงสร้างความรู้ของปรัชญาเป็นเช่นนี้         วิทยาศาสตร์ที่แยกออกจากปรัชญาเพื่อสร้างหลักสูตรใหม่         ก็จะใช้กระบวนการพิจารณาความจริงของปรัชญา่ในการวิเคราะห์หลักฐานต่างๆ เพื่อใช้เหตุผล   ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริง   ซึ่งก็คือความรู้ที่อยู่ในหลักสูตรของตนซึ่งเป็นวิธีการแสวงหาความรู้ที่เป็นสากลที่ทุกสาขาวิชาสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในสาขาวิชาของตนได้    

                  สาเหตุที่นักศึกษาสมัยใหม่ไม่สนใจศึกษาปรัชญา อาจเป็นเพราะอาจารย์ไม่เข้าใจต้นกำเนิดความรู้ทางปรัชญา              ไม่เข้าใจโครงสร้างของความรู้ทางปรัชญา      กระบวนการวิธีพิจารณาความจริงของปรัชญา  และความสมเหตุสมของความรู้ทางปรัชญา  วัตถุประสงค์ของการศึกษาปรัชญา     ซึ้งก็คือ การให้นักศึกษาได้ศึกษาแนวคิดของนักปรัชญาตามเนื้อหาที่กำหนดไว้ในหลักสูตร        เช่น โลก     มนุษย์  ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ           และหลักฐานการพิสูจน์การมีอยู่ของเทพเจ้า เป็นต้น      เราจะนำแนวคิดของนักปรัชญาไปใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร?      หากอาจารย์ไม่สามารถให้คำตอบได้ ก็จะกลายเป็นปัญหาของระบบการศึกษาที่สอนให้นักศึกษาเรียนรู้เพื่อสั่งสมความรู้ไว้ในใจ     ยิ่งไปกว่านั้นบัณฑิตจากหลักสูตรปรัชญาไม่สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้กับการทำงานในองค์กรใด ๆ ได้      นอกจากเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยแล้ว     ยังมีองค์กรใดอีกบ้างที่ต้องการบัณฑิตปรัชญาไปทำงาน ?    เมื่อมองไปยังอนาคตของการทำงานในฐานะพนักงาน  เรามองเห็นแต่ความมืดมนในชีวิต   เพราะไม่รู้ว่าองค์กรใดต้องการบัณฑิตปรัชญาในการทำงาน   เป็นต้น  

               การเขียนเกี่ยวกับปรัชญาพุทธภูมิ         เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาหลักฐานจากตำราปรัชญาต่าง ๆ      เกี่ยวกับโครงสร้างของความรู้ทางปรัชญาและไม่พบหลักฐานใดที่บ่งชี้ว่า     ปรัชญามีองค์ประกอบความรู้เช่นไร     อย่างไรก็ตาม     ผู้เขียนชอบแสวงหาความรู้เกี่ยวกับปรัชญา  โดยการตรวจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมหลักฐานจากเอกสารในตำราเรียน   และเว็บไซต์ต่าง ๆ  เพื่อนำหลักฐานมาวิเคราะห์      โดยอนุมานความรู้     เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบเกี่ยวกับปรัชญาได้ชัดเจนยิ่งขึ้น    

              ดังนั้น เมื่อผู้เขียนศึกษาปรัชญา  ผู้เขียนจึงได้เรียนรู้ความรู้ในหลากหลายสาขา ซึ่งเกิดจากความอยากรู้อยากเห็นของมนุษย์ ในทาง  ปรัชญา   เมื่อได้ยินความจริงเกี่ยวกับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง      ไม่ควรเชื่อทันทีควรตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับสิ่งนั้นไว้ก่อน   จนกว่าจะได้รวบรวมหลักฐานมาพิสูจน์ความจริงของเรื่องนั้นเสียก่อน        เมื่อผู้เขียนศึกษาชีวิตมนุษย์จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยแล้ว  ผู้เขียนจึงได้เรียนรู้ว่า ความจริงของชีวิตมนุษย์    ตามคำสอนของพระพุทธเจ้าหรือ "ขันธ์ ๕"      เกิดจากปัจจัยทางร่างกายและจิตใจที่กำเนิดในครรภ์มารดา       มนุษย์ใช้อายตนะภายในร่างกายเชื่อมโยงปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้น      

          นี่คือกฎธรรมชาติที่จิตใจมนุษย์รับรู้  (วิญญาณ)  อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้      จิตใจจึงรวบรวมเรื่องราวเหล่านั้นเป็นข้อมูลทางอารมณ์ที่เก็บไว้ในจิตใจ   แต่เนื่องจากจิตใจมนุษย์เป็นนักคิด   เมื่อรับรู้สิ่งใดจิตใจจะคิดจากสิ่งนั้น      โดยใช้ข้อมูลทางอารมณ์ มาวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้   หรือคาดคะเนความจริง เพื่อพิสูจน์ความจริงของสิ่งนั้น โดยใช้เหตุผล        ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญา เพื่ออธิบายความจริงของคำตอบเกี่ยวกับสาเหตุของเหตุการณ์นั้น       หากผลของการวิเคราะห์ยังไม่พบสาเหตุของเหตุการณ์นั้น     ก็จำเป็นต้องหาหลักฐานเพิ่มเติม  เมื่อการวิเคราะห์พบสาเหตุแล้ว      ความรู้นั้นก็จะกลายเป็นความรู้ที่แท้จริงและมนุษย์ก็เก็บความรู้นั้นไว้เป็นสัญญาในจิตใจ   ดังนั้น มนุษย์จึงมีแนวโน้มตามธรรมชาติที่จะแสวงหาหลักฐานเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นตัวอย่างเช่น

 

          -มนุษย์กับงูยักษ์เป็นสัตว์กินเนื้อ เมื่องูเผชิญหน้ากับมนุษย์ พวกมันก็จะฆ่ามนุษย์เพื่อเป็นอาหาร         เมื่อมนุษย์รับรู้เรื่องนี้และรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์ไว้ในจิตใจ   แต่จิตใจของมนุษย์มิได้เพียงแต่รับรู้และรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์เท่านั้น  ชีวิตมนุษย์ยังมีธรรมชาติของการเป็นนักคิด  เมื่อรู้สิ่งใด ก็จะคิดจากสิ่งนั้น  โดยวิเคราะห์หลักฐานทางอารมณ์   โดยอนุมานความรู้เพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องนั้น   โดยใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญา ใช้อธิบายคำตอบในเรื่องการเอาชีวิตรอดจากการถูกงูกัดตายนั้น   และกลายเป็นความรู้สั่งสมอยู่ในจิตใจของมนุษย์อีกด้วย  ดังนั้น  การรู้วิธีเอาชีวิตรอดจากการถูกงูกัดตาย จึงเป็นความรู้มาจากประสบการณ์ชีวิต   ที่มนุษย์รับรู้ผ่านอายตนะภายในร่างกายและสั่งสมไว้ในจิต ความรู้นี้เป็นรูปแบบหนึ่งของความรู้ของมนุษย์

  

                -มนุษย์กับท้องทะเล    เมื่อชีวิตมนุษย์มีอายตนะภายในของร่างกายเชื่อมโยงกับท้องทะเลอันสงบนิ่ง   ไม่มีคลื่นใดชัดเข้าหาฝั่ง แต่ท้องฟ้ามืดลงชั่วขณะหนึ่ง    คลื่นลูกใหญ่ชัดเข้าหาฝั่งอย่างรุนแรงและชัดเจน  ทำลายล้างทุกสิ่งทุกอย่างที่ขวางหน้า     เมื่อจิตใจของมนุษย์รับรู้ปรากฎการณ์คลื่นทะเลนั้น    และรวบรวมเรื่องราวเป็นหลักฐานทางอารมณ์  เมื่อมีหลักฐานเพียงพอแล้ว   ก็ใช้หลักฐานนั้นมาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้       เพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องนั้น โดยใช้เหตุผลเพื่ออธิบายข้อเท็จจริงของคำตอบในเรื่องนี้ว่า   สาเหตุที่เกิดคลื่นทะเลนั้นมีความเป็นอย่างไร ?        อย่างไรก็ตาม    เมื่อมนุษย์มีอายตนะภายในที่จำกัดความสามารถในการรับรู้ชีวิตจึงเต็มไปด้วยความมืดมน      จึงขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงเกี่ยวกับคลื่นทะเล  ซึ่งเป็นความจริงที่สมมติขึ้น  จึงจำเป็นต้องสร้างเครื่องมือวิทยาศาสตร์เพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริงและเก็บหลักฐานมาพิสูจน์ความจริงต่อไป,

  

               -การเดินทางไปต่างประเทศ   การพบปะชาวต่างชาติที่น่าสนใจออกเดท  แต่ขาดความรู้พื้นฐานว่าเขาเป็นใคร   มาจากไหน เป็นคนดีหรือคนไม่ดี     เราไม่มีทางรู้เพราะไม่เคยรู้จักกันมาก่อนและมนุษย์ก็มักจะไม่เปิดเผยตัวตนที่แท้จริงของตนให้ผู้อื่นรับรู้ในบทสนทนา  พวกเขาจะไม่รู้ตัวตนที่แท้จริงและจุดมุ่งหมายในการสร้างความสัมพันธ์นั้น เว้นแต่จะสนิทสนมอย่างจริงใจ หรือเพื่อจุดประสงค์อื่นเท่านั้น ถือเป็นความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัส ที่มนุษย์ควรเรียนรู้และหาทางเอาตัวรอดเช่นกัน,

  

           -การทำงานในฐานะข้าราชการในหน่วยงานราชการแห่งหนึ่งในประเทศไทย  เชื่อในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขหรือไม่?      เราต้องรวบรวมหลักฐานจากผู้ที่แสดงความคิดเห็นบนโซเชียลมีเดียเพราะมนุษย์มักซ่อนกิเลสไว้ในใจ   ไม่แสดงออกผ่านการกระทำ คำพูดและเจตนาที่ซ่อนไว้ในใจ      เราต้องใช้เวลาในการตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับตัวตนของพวกเขาอย่างชัดเจน  นี่คือความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านกระสาทสัมผัสของตน   ซึ่งมนุษย์ควรเรียนรู้เช่นกัน      ดังนั้นความรู้ของมนุษย์   จึงหมายถึงการสั่งสมความรู้จากการศึกษาเล่าเรียน  การค้นคว้า หรือประสบการณ์  ซึ่งรวมทั้งความสามารถและทักษะเชิงปฏิบัติ          เช่น ความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์,  ความรู้ที่ได้รับจากการได้ยิน การฟัง   การคิด    หรือการปฏิบัติเช่น  ความรู้เกี่ยวกับสุขภาพหรือความรู้เกี่ยวกับนิทานพื้นบ้าน  เราสามารถอธิบายต้นกำเนิดของความรู้         โครงสร้างของความรู้   วิธีการพิจารณาความรู้จริงของความรู้    และความสมเหตุสมผลของความรู้ของมนุษย์    ได้ดังนี้ 

 

                ๑. ต้นกำเนิดแห่งความรู้ของมนุษย์     มนุษย์เป็นนักคิดโดยธรรมชาติ     พวกเขาเป็นนักคิดที่อาศัยการรับรู้ผ่านอายตนะภายในและสั่งสมเรื่องราวจากการรับรู้ของตน  อย่างไรก็ตาม  อายตนะภายในเหล่านี้มีความสามารถในการรับรู้ที่จำกัด        และมีอคติในความคิดเห็นของตนเองที่จะเข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดเนื่องจากความไม่รู้ของตนเอง    ส่งผลให้ชีวิตมนุษย์เต็มไปด้วยมืดมน และขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงที่สมมติขึ้นและความจริงขั้นปรมัตถ์      เมื่อพวกเขาแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับสิ่งที่ได้ยินและสืบทอดกันมา  เช่น  การมีอยู่เทพเจ้าตั้งแต่สมัยก่อนพุทธกาลจนถึงปัจจุบัน          โดยใช้เหตุผล  ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักตรรกศาสตร์และนักปรัชญา   

               รัฐบาลทั่วโลกจึงแก้ปัญหาไข   โดยจัดระบบการศึกษาระดับชาติ      และออกกฎหมายให้ประชาชนปฏิบัติตาม เมื่อมนุษย์ก้าวเข้าสู่ยุคศิวิไลซ์  มนุษย์ได้พัฒนาศักยภาพในการสร้างอารยธรรมของตนเองผ่านระบบการศึกษา     ที่รัฐบาลของแต่ละประเทศจัดหาให้ชั้นเรียนจัดขึ้นในมหาวิทยาลัย  โรงเรียน   และวิทยาลัยโดยมีครูผู้สอนที่เชี่ยวชาญในหลากหลายวิชารวมถึงปรัชญาและพุทธศาสนา  หลังจากฟังคำสอนของครูแล้ว      นักศึกษาจะสั่งสมความรู้เหล่านี้และนำความรู้ติดตัวของผู้เรียนไปใช้ที่บ้าน ดังนั้น     การศึกษาในสถาบันการศึกษา จึงมุ่งเน้นที่การแสวงหาความรู้เพียงอย่างเดียว  เมื่อจบหลักสูตรนักศึกษาจะได้เข้าร่วมโครงการฝึกงาน         เพื่อพัฒนาทักษะการนำความรู้นี้ไปประยุกต์ใช้ในการตัดสินใจและแก้ปัญหาในหน้าที่ความรับผิดชอบต่าง ๆ 

 

        ๒. ความรู้จากประสบการณ์ชีวิต       เมื่อร่างกายมนุษย์มีอายตนะภายในที่เชื่อมโยงกับเหตุการณ์ต่าง ๆ  ในชีวิต      เมื่อมนุษย์ประสบกับปรากฎการณ์เหล่านี้ เช่น  แผ่นดินไหว ภูเขาไฟระเบิด   หรือพายุรุนแรงที่ซัดเข้าฝั่งทำลายเรือประมงนับหมื่นลำ   และคร่าชีวิตผู้คนจำนวนมาก สาเหตุที่แน่ชัดของเหตุการณ์เหล่านี้     ยังคงไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด  นักปรัชญาและนักวิทยาศาสตร์          จำเป็นต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์     เมื่อมีหลักฐานเพียงพอแล้ว    พวกเขาก็ใช้หลักฐานทางอารมณ์เป็นข้อมูล       สำหรับการวิเคราะห์ข้อมูลโดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ   เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนั้นโดยใช้เหตุผล         เป็นเครื่องมือในการอธิบายความจริงของสาเหตุที่เกิดปรากฏการณ์ในเรื่องนี้   เพราะมนุษย์มีข้อจำกัดในการรับรู้ปรากฏการณ์เหล่านี้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสของตนเอง    หลักฐานที่มีอยู่จึงไม่เพียงพอ       ที่จะนำมาใช้เป็นข้อมูลเพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้    อย่างไรก็ตาม   เหตุการณ์นั้นก็ถูกลืมเลือนไปอย่างรวดเร็วและกลายเป็นตำนานที่สืบทอดต่อกันมาหลายชั่วอายุคน      บอกเล่าให้คนรุ่นหลังรู้ถึงสิ่งที่อยู่เบื้องหลังปรากฎการณ์ทางธรรมชาติ  เนื่องจากไม่มีเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ใด ที่สามารถติดตามสภาพอากาศได้เหมือนในปัจจุบัน  

                 เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ   ซึ่งบรรจุพระธรรมและวินัยอยู่หลายเล่ม      ได้กล่าวถึงเทพเจ้าหลายองค์ เมื่อความเชื่อเรื่องเทพเจ้าครอบงำชีวิตมนุษย์    พราหมณ์มักใช้เหตุผล เป็นเครื่องมือ      ในการอธิบายของคำตอบของตนให้คนต่างวรรณะฟัง ทั้งนี้     เพราะพระพรหมและพระอิศวรลงโทษมนุษย์ที่ละเมิดกฎหมายวรรณะจารีตประเพณีด้วยการแต่งงานข้ามวรรณะ      นำไปสู่ความดูถูกเหยียดหยามและเกลียดชัง      เทพเจ้าเหล่านั้นลงโทษมนุษย์ด้วยการทำให้เกิดแผ่นดินไหว ลมพายุ  และฝนตกหนัก     แม้พราหมณ์จะตอบอย่างมีเหตุผล       แต่หลายคนก็ให้เหตุผลสนับสนุนหลักฐานเหล่านั้น  แต่เทพเจ้าจะลงโทษได้อย่างไร    ในเมื่อไม่มีใครเคยเห็นพระพรหมมาก่อน   อย่างไรก็ตาม     ปัญหาของปรากฏการณ์ทางธรรมชาติก็เกิดขึ้นมนุษย์ต่างก็สงสัยว่าอะไรเป็นสาเหตุของแผ่นดินไหวหรือพายุ        แม้มนุษย์จะรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจ   เพื่อนำมาวิเคราะห์แต่หลักฐานที่รวบรวมจากปรากฎการณ์ทางธรรมชาติผ่านอายตนะภายใน  ยังไม่เพียงพอ      ที่จะใช้เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้  เพื่อหาเหตุผลพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้          คำตอบของสาเหตุที่เกิดปรากฏการณ์ทางธรรมชาตินี้        แม้จะมีพยานบุคคลยืนยันข้อเท็จจริงในเรื่องนี้     อย่างไรก็ตาม          มีข้อสงสัยว่าพยานเหล่านั้นเป็นผู้เห็นเหตุการณ์ในที่เกิดเหตุหรือไม่      ดังนั้น คำให้การของพยานเหล่านี้จึงขาดความน่าเชื่อถือ    และไม่สามารถยอมรับได้ว่าเป็นการยืนยันความจริงของเรื่องนี้ได้ 

๒.ต้นกำเนิดของความรู้เชิงปรัชญา

                   เมื่อปรัชญา พระพุทธศาสนา และวิทยาศาสตร์เป็นความรู้ของมนุษย์    ปรมาจารย์แห่งความรู้เชิงปรัชญาจึงถูกเรียกว่า"นักปรัชญา" เช่น เพลโต  อริสโตเติล     และพราหมณ์ทั้งหกนิกาย         พระพุทธเจ้าทรงเป็นปรมาจารย์แห่งความรู้ทางพุทธศาสนา         นักวิทยาศาสตร์เป็นปรมาจารย์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์           นักปรัชญาสนใจศึกษาความจริงของโลก   มนุษย์  จักรวาล   และการพิสูจน์การมีอยู่ของเทพเจ้า  เป็นต้น พระพุทธศาสนาเน้นย้ำถึงปัญหาของชีวิตมนุษย์          ขณะที่นักวิทยาศาสตร์เน้นย้ำถึงความจริงของสรรพสิ่ง  

             ความรู้ของนักปรัชญา       พระพุทธเจ้าและนักวิทยาศาสตร์มีต้นกำเนิดมาอย่างไร ?เมื่อนักปรัชญา พระพุทธเจ้าและนักวิทยาศาสตร์เป็นมนุษย์ที่มีอายตนะภายในเชื่อมโยงกับสิ่งต่าง ๆ      รอบตัวอยู่เสมอเมื่อพวกเขารับรู้สิ่งต่าง  ๆ          จิตใจของมนุษย์จะเก็บเรื่องราวเหล่านี้ไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์        จากนั้นพวกเขาวิเคราะห์หลักฐานทางอารมณ์เหล่านี้  โดยอนุมานความรู้ของตนเองด้วยเหตุผลหรือคาดคะเนความจริงจากสิ่งที่ได้ยิน โดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญา เพื่ออธิบายความจริงของคำตอบของเรื่องนั้น  ๆ        แต่เมื่อนักปรัชญาในสมัยพุทธกาลใช้เหตุผล    บางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผลอย่างถูกต้อง  บางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผลไม่ถูกต้อง  บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลในลักษณะนี้หรือในลักษณะนั้น       เมื่อการใช้เหตุผลคลุมเครือและไม่ชัดเจนเกี่ยวกับความเป็นมาของเรื่องราวที่ได้ยิน      เมื่อวิญญูชนได้ยินความคิดเห็นใด  ๆ        พวกเขาจะสงสัยความจริงของเรื่องนั้น   ๆ โดยธรรมชาติ    

              ความรู้ของเจ้าชายสิทธัตถะ     เมื่อพระองค์ทรงได้ยินข้อเท็จจริงในเบื้องต้นว่าพระพรหมลงโทษชาวสักกะ         โดยพระองค์จึงทรงบัญชาให้สังคมลงโทษพวกเขา      ด้วยการขับไล่ออกจากบ้านเรือนไปตลอดชีวิต      และเรียกคนเหล่านี้ว่า "จัณฑาล"    เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงได้ทราบความจริงเกี่ยวกับพระพรหมลงโทษชาวสักกะแล้วพระองค์ก็ทรงไม่เชื่อข้อเท็จจริงทันที    แต่พระองค์ก็ทรงสงสัยไว้ก่อนว่าไม่เป็นความจริง         เมื่อพระองค์ทรงชอบแสวงหาความจริงเรื่องนี้อีกต่อไป  พระองค์จึงทรงได้ตรวจสอบข้อเท็จจริงในเรื่องนี้  และรวบรวมหลักฐานเช่น    พราหมณ์สำนักต่าง ๆ ที่อ้างตนเองว่าสามารถสื่อสารกับเทพเจ้าได้ผ่านพิธีกรรมบูชายัญของตน          เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงไต่สวนประจักษ์พยานคือพราหมณ์สำนักต่าง ๆ          พยานเหล่านั้นทั้งหมดก็ให้การสอดคล้องกันและยืนยันว่าตนไม่เคยเห็นพระพรหม   และไม่รู้แม้กระทั่งประวัติของพระองค์   

                นักปรัชญาชอบศึกษาความจริงในเรื่องเหล่านี้       พวกเขาแสวงหาหลักฐานเพื่มเติม  เพื่อพิสูจน์ความจริงโดยการวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือใช้การอธิบายความจริงของเรื่องนั้น        ๆ  อย่างไรก็ตาม หลักฐานพิสูจน์ทางปรัชญามักเป็นพยานบุคคลที่ยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น  ๆ     ยกตัวอย่างเช่น    ในสมัยรุ่งเรืองของศาสนาพราหมณ์ พราหมณ์ได้สอนผู้คนในอนุทวีปอินเดียให้เชื่อว่าพระพรหมสร้างมนุษย์จากร่างกายของพระองค์และวรรณะ พระองค์ได้มอบสิทธิ      และหน้าที่แก่มนุษย์ในการทำงานตามวรรณะที่ตนเกิดมาพราหมณ์ยืนยันว่า     สามารถติดต่อพระพรหมได้ผ่านพิธีกรรมบูชายัญ เพื่อช่วยให้ผู้คนประสบความสำเร็จในการงานและชีวิต      เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงซักถามถึงต้นกำเนิดของพระพรหมและพระอิศวร      ไม่มีพราหมณ์คนใด   สามารถอธิบายถึงต้นกำเนิดของพระพรหมแก่เจ้าชายสิทธัตถะได้อย่างชัดเจน    สิ่งนี้ทำให้เจ้าชายสิทธัตถะทรงสงสัยถึงการมีอยู่ของพระพรหม              แม้ว่าพราหมณ์จะอธิบายว่ามนุษย์เคยเห็นพระพรหมมาก่อนแล้วก็ตาม       อย่างไรก็ตามข้อกล่าวอ้างเหล่านี้ ไม่มีมูลความจริงและไม่มีหลักฐานยืนยัน

           นิยามของปรัชญา เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานจากพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน  ๒๕๕๔ ได้ให้คำจำกัดความว่า  "ปรัชญาคือวิชาที่ว่าด้วยหลักความรู้และความจริง"และ พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถานให้คำจำกัด "ความรู้" เป็นสิ่งที่สั่งสมจากการศึกษา เล่าเรียน ค้นคว้า หรือประสบการณ์ รวมทั้งความสามารถและทักษะในการปฏิบัติ เช่น ความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์, สิ่งที่ได้จากการได้ยิน ได้ฟัง การคิดหรือการปฏิบัติ   หลักการแห่งความรู้คือสาระที่มั่นคงและความจริง แยกประเด็น "ความ" แปลว่า "เรื่อง" เช่น เนื้อความ เกิดความส่วนคำว่า "จริง" หมายถึงสิ่งที่แน่นอนและเปลี่ยนแปลงไม่ได้ 

       เมื่อผู้เขียนศึกษาข้อมูลในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ฯลฯ ผู้เขียนตีความปรัชญาว่าเป็นความรู้ที่มนุษย์สั่งสมมาโดยการศึกษา การวิจัยหรือประสบการณ์รวมถึงความสามารถและทักษะในการปฏิบัติจริง ยกตัวอย่างเช่น ความรู้ทางประวัติศาสตร์,ความรู้ได้มาจากจากการฟัง การคิด และการปฏิบัติ ดังนั้น ความรู้ทางปรัชญาจึงต้องมีแก่นแท้ที่มั่นคง เป็นความจริงที่แน่นอนและไม่เปลี่ยนแปลง ทั้งนี้เพราะ "ปรัชญา" มีต้นกำเนิดของความรู้ของนักปรัชญามาจากประสบการณ์ชีวิตผ่านอายตนะภายในของมนุษย์ กล่าวอีกนัยหนึ่งว่า "อายตนะภายในเชื่อมโยงกับสิ่งต่างๆมากมาย เช่น สภาพแวดล้อม ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคมของมนุษย์ที่เกิดขึ้น จิตใจของมนุษย์รับรู้แล้วก็จะเก็บเรื่องราวเหล่านี้เป็นหลักฐานทางอารมณ์เหล่านี้ไว้ในจิตใจ ใช้เป็นข้อมูลใช้ในการวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้หรือคาดคะเนความจริง เพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องนั้น โดยใช้เหตุผล เป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้เพื่ออธิบายความจริงในเรื่องนั้น ๆ 

            อย่างไรก็ตามเมื่อวิเคราะห์ข้อมูลแล้ว เรื่องราวต่าง ๆ  มักปรากฏขึ้นโดยไม่ทราบที่มา เมื่อข้อเท็จจริงเป็นดังนี้ วิญญูชนยจะสงสัยความจริงของเรื่องราวนั้น  ๆ  ยกตัวอย่างเช่น นักปรัชญาตะวันตกมองโลกที่พวกเขาอาศัยอยู่และสงสัยว่าโลกนี้เกิดขึ้นอย่างไร ?  นักปรัชญาตะวันตกวิเคราะห์ข้อมูลโดยอนุมานหรือคาดคะเนความจริงของเรื่องราวนั้น  ๆ   นักปรัชญาบางคนให้คำตอบว่าโลกถูกสร้างขึ้นจากน้ำบ้าง ไฟบ้าง ลมบ้าง และดินบ้าง ฯลฯ   โดยใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้ เพื่ออธิบายความจริงของเรื่องปฐมธาตุของโลก  แต่การใช้เหตุผลอธิบายความจริงเรื่องนี้ บางคนอาจใช้เหตุผลได้อย่างถูกต้อง บางคนอาจใช้เหตุผลไม่ถูกต้อง เป็นต้น  เมื่อข้อเท็จจริงเกี่ยวกับนักปรัชญาในสมัยพุทธกาล  เจ้าชายสิทธัตถะทรงสร้างกระบวนการพิจารณาความจริงขึ้น  เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้  

                   ๒.ลักษณะของปรัชญา   :  ปรัชญาคือความรู้ของมนุษย์ที่สั่งสมอยู่ในจิตใจของมนุษย์    อย่างไรก็ตามจิตใจของมนุษย์ไร้รูปแบบ และความรู้มีอยู่ในจิตใจ   เนื่องจากจิตใจไร้รูปแบบ ความรู้จึงจับต้องไม่ได้         ต้นกำเนิดของความรู้ทางปรัชญาเกิดขึ้นเมื่อมนุษย์ใช้อายตนะภายในเชื่อมโยงกับปรากฎการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้น     เมื่อมนุษย์รับรู้  พวกเขาจะรวบรวมหลักฐานเหล่านี้ไว้เป็นข้อมูลทางอารมณ์ในจิตใจ       จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลโดยอนุมานความรู้   โดยใช้เหตุผลยืนยันความจริงของเรื่องนั้น  จากผลจากการวิเคราะห์ข้อเท็จจริงนี้  ทำให้เกิดเรื่องราวต่าง ๆ   เกิดขึ้นในจิตใจของนักปรัชญายังคงคลุมเครือและไม่ชัดเจนว่าเป็นจริงหรือเท็จ   วิญญูชนเช่นเจ้าชายสิทธัตถะได้ยินความคิดเห็น    ก็เกิดความสงสัยและชอบแสวงหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้อีกต่อไป      เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลโดยการอนุมานความรูเพื่อยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น   เมื่อได้คำตอบอย่างชัดเจนแล้ว       ความรู้ก็จะสั่งสมอยู่ในจิตใจและติดตามชีวิตไปทุกหนทุกแห่งเพื่อนำไปใช้ในการทำงาน และแก้ไขปัญหาในชีวิตต่อไปในอนาคต   

                    อย่างไรก็ตามโดยทั่วไปแล้ว      ความรู้มักจะสูญหายไปพร้อมกับความตายของมนุษย์นั้น         ดังนั้น มนุษย์จึงแสวงหาวิธีที่จะรักษาความรู้ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาจากหลักฐานที่มีอยู่      มนุษย์จึงคิดค้นนวัตกรรมใหม่   ๆ      และบันทึกข้อเท็จจริงของเหตุการณ์ต่าง ๆ ไว้มากมาย  ดังจะเห็นได้จากรูปภาพของเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นแล้วบนผนังถ้ำ หรือวิธีมุขปาฐะจากพระไตรปิฎกฉบับต่าง ๆ     การสร้างวัตถุทางศาสนาในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช     หรือประดิษฐ์อักษรพราหมี เพื่อบันทึกเหตุการณ์ต่าง ๆ    และสร้างอนุสรณ์เพื่อรำลึกถึงงานเผยแผ่ของพระพุทธเจ้า เป็นต้น   ตามแนวคิดของมนุษย์ ปรัชญาแบ่งออกเป็น ๕ สาขาคือ