ปัญหาความจริงของการปฎิรูปสังคมของพระพุทธเจ้าในอนุทวีปอินเดีย

The Real problems of The Buddha's Social Reforms in the Indian subcontinent

บทนำ   ที่มาและความสำคัญของปัญหาที่ว่า "ทำไมต้องปฏิรูปสังคม"    

              เมื่อเราศึกษาเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้นในสมัยก่อนพุทธกาล จากหลักฐานในพระไตรปิฏกมหาจุฬาลงกรณและพระไตรปิฎกหลวง ฟังข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่า ในยุคนั้นมีแคว้นหรือประเทศต่าง ๆ เกิดขึ้นมากมาย ที่ดำรงเอกราชที่มีอำนาจอธิปไตยเป็นของตนเองที่ใช้ในการปกครองประเทศ  มีระบอบการปกครองแบบสามัคคีธรรม โดยแบ่งหน้าที่ของประชาชนในประเทศของตนเป็น ๔  วรรณะ  พุทธศาสนาจะถือกำเนิดขึ้นบนโลกนี้ ต้องมีปัจจัยบางอย่างที่ทำให้พระพุทธศาสนาเกิดขึ้นเมื่อความคิดของมนุษย์ไม่เคยหยุดนิ่ง  เพราะจิตใจของมนุษย์เต็มไปด้วยกิเลสตัณหา  

          เมื่อมนุษย์ตระหนักถึงความจริงของวัตถุกิเลส  พวกเขาก็ได้รับแรงบันดาลใจที่จะไขว้คว้าสิ่งต่าง ๆ  เพื่อสนองกิเลสตัณหาและความปรารถนาของตนตลอดเวลา แต่สิ่งเหล่านี้ยากที่จะได้มาซึ่งผลประโยชน์ร่วมกัน ตัวอย่างเช่น   เมื่อชาวอารยันอพยพมาสู่ทิศใต้ของเทือกเขาหิมาลัยและทำสงครามกับชาวพื้นเมืองดราวิเดียน พวกเขาสามารถยึดครองดินแดนที่อุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรธรรมชาติเป็นของตนเองได้ จากนั้นพวกเขาจึงก่อตั้งชุมชนทางการเมืองของตนเอง  พวกเขามีอำนาจทางเศรษฐกิจและสามารถส่งข้าวไปขายยังอาณาจักรต่าง ๆ  ทั่วอนุทวีป และมีความศรัทธาในศาสนาพราหมณ์   ซึ่งเป็นพึ่งสำหรับชีวิตในยามยากลำบากของชีวิตและวัฒนธรรม 

            ชีวิตของชาวสักกะเป็นไม่เคยหยุดนิ่ง เป็นไปตามความคิดของตนเอง  ปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในอนุทวีปอินเดีย  ที่ต้องปฏิรูปสังคมในอนุทวีปอินเดีย เมื่อผู้เขียนและคนอื่น ๆ  เกิดมาพร้อมกับความไม่รู้ว่าความจริงของชีวิตเต็มไปด้วยความทุกข์ จากการฆ่า  การทำร้าย  การลักขโมยหรือการฉ้อโกงเพื่อให้มาซึ่งทรัพย์สินของกันและกัน  การใช้ถ้อยคำดูหมิ่น  การดื่มสุราและการเสพยา     แม้จะนำมาซึ่งความสุข  แต่ก็เป็นเพียงความสุขชั่วคราวเท่านั้น        ต้องแลกมาด้วยสุขภาพที่เสียไป   เราต้องใช้เงินซื้อสุขภาพกลับคืนมา สิ่งเหล่านี้เกิดจากทัศนะคติที่ผิดอย่างร้ายแรงของผู้คนในสังคม    กลายเป็นปัญหาทางสังคมมากมายทั่วทั่งอนุทวีปอินเดีย สังคมขาดความสงบสุขตามมาตรฐานศีลธรรมและกฎหมายของประเทศ 

             ก่อนพุทธกาลประมาณ ๑,๐๐๐ ปี เป็นยุคที่ศาสนาพราหมณ์เจริญรุ่งเรือง     มีเหตุการณ์ละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรงในสังคมของอนุทวีปอินเดียตัวอย่าง เช่น การบูชายัญด้วยการฆ่าสัตว์น้อยใหญ่และมนุษย์ การหลอกลวงมนุษย์โดยอาศัยความเชื่อในเทพเจ้าหลายองค์  เมื่อมนุษย์เต็มไปด้วยความมืดมน จึงไม่สามารถคิดโดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาและนักตรรกะ ในการอธิบายความจริงของสิ่งต่าง ๆ  ที่เกิดขึ้นในชีวิตของตนเองได้อย่างสมเหตุสมผล  

          ความไม่รู้แจ้ง (อวิชชา) ในความทุกข์ของชีวิตของตนเอง  เพราะคำสั่งสอนของพวกพราหมณ์ที่สอนว่า การบูชายัญด้วยฆ่าสัตว์แและมนุษย์นั้น ไม่ผลเป็นบาปต่อกัน   การลักทรัพย์ไม่มีผลบาปต่อกัน  เมื่อพวกเขาจึงไม่รู้จักทุกข์   สาเหตุของการเกิดทุกข์ของตนเอง  เป้าหมายที่ควรจะดับทุกข์ในชีวิต  ที่ดวงวิญญาณต้องเวียนว่ายตายแล้วเกิดไม่รู้จบสิ้น ซึ่งหมายถึงการขาดความเข้าใจในชีวิตของตนเอง เนื่องจากพวกเขาไม่สนใจที่จะศึกษาค้นคว้าและแสวงหาความรู้เกี่ยวกับธรรมะ  พวกเขาจึงไม่รู้ว่าจะปฏิบัติธรรมอย่างไร ? เพื่อบรรลุความจริงของชีวิต   พวกเขามีความศรัทธาอย่างมั่นคงในความมีอยู่ของเทพเจ้าหลายองค์ และตกลงที่จะประกอบพิธีกรรมบูชาเทพเจ้าด้วยวัตถุมีค่าต่าง ๆ ตามคำสอนของพราหมณ์อารยัน    เมื่อพิธีกรรมเสร็จสิ้น เครื่องบูชาเหล่านี้ ก็กลายเป็นสมบัติของพราหมณ์ผู้ประกอบพิธี  สร้างความมั่งคั่งให้กับพราหมณ์ทุกนิกายไม่ว่าจะเป็นอารยันหรือมิลักขะ 

          เมื่อ พระพุทธเจ้าตรัสรู้กฎธรรมชาติของชีวิตมนุษย์แล้ว ความจริงขั้นปรมัตถ์ที่คนธรรมดาสามัญจะเข้าใจได้ยาก  พระองค์ทรงดำริว่าเมื่อถึงเวลาที่พระองค์จะทรงแสดงพระธรรมเทศนา ก็คงจะไม่มีใครมาฟังพระธรรมเทศนาของพระองค์  ความรู้เกี่ยวกับกฎธรรมชาติของชีวิตมนุษย์ของพระองค์ซึ่งหาได้ยาก เพราะพระองค์ทรงเวลา ๖ ปีในการปฏิบัติธรรมหรือศึกษาค้นคว้านั้นก็จะสูญหายไปพร้อมกับการปรินิพพานของพระองค์เอง  อย่างไรก็ตาม พระองค์ทรงหวนคิดถึงปัญหาของคนจัณฑาลในแคว้นสักกะ และทรงเห็นว่าชีวิตจัณฑาลยังคงมืดมนและไม่สามารถหาทางแก้ไขปัญหาชีวิตของตนได้ เนื่องจากพวกเขาไม่มีสิทธิที่จะพัฒนาศักยภาพชีวิตของตนเอง ผ่านระบบการศึกษาของแคว้นสักกะ พวกเขาขาดการมีส่วนร่วมในการปกครองประเทศเพื่อแก้ไขปัญหาการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรง ไม่สามารถทำพิธีกรรมทางศาสนาตามความเชื่อของตนเอง เนื่องจากรัฐสภาแห่งราชวงศ์สักกะนั้น ประกาศบังคับใช้กฎหมายวรรณะได้กำหนดสิทธิและหน้าที่ของประชาชนในการทำงานตามวรรณะโดยกำเนิด   เมื่อคำสอนของพราหมณ์เป็นทั้งคำสอนในศาสนาพราหมณ์ และกฎหมายว่าด้วยวรรณะ        จึงมีเงื่อนไขบังคับให้ประชาชนปฏิบัติตามกฎหมาย และการลงโทษสำหรับผู้ที่ละเมิดคำสอนของศาสนาพราหมณ์และกฎหมายวรรณะอย่างร้ายแรง โดยพวกเขาจะถูกขับออกจากชุมชนและต้องตัดขาดจากบุคคลในครอบครัวไปตลอดชีวิต และจะถูกคนในสังคมเรียกว่า "จัณฑาล"  เมื่อจัณฑาลไม่ได้ประโยชน์จากกฎหมายวรรณะนี้เพราะพวกเขาถูกสังคมลงโทษ ส่วนผู้ที่ได้รับประโยชน์จากกฎหมายนี้ก็ใช้ชีวิตอย่างไม่ระมัดระวัง (ประมาท) และไม่สามารถพัฒนาศักยภาพชีวิตได้ ส่วนวรรณะกษัตริย์เป็นผู้ที่ใช้อำนาจอธิปไตยในการบัญญัติกฎหมาย  การบริหารประเทศและอำนาจตุลาการ ก็มีกำลังทหารเพียงเล็กน้อย  ดังนั้นพวกเขาจึงไม่สามารถปกป้องผลประโยชน์ของประเทศและประชาชนได้ ส่วนวรรณะศูทร (shudra) แม้ว่าพวกเขาจะพัฒนาศักยภาพชีวิตและทักษะการทำงานแล้วก็ตาม ก็ไม่มีสิทธิปฏิบัติหน้าที่ของวรรณะอื่นได้เพราะต้องห้ามตามกฎหมายว่าด้วยวรรณะ จึงเป็นเพียงคนรับใช้ของวรรณะสูงเท่านั้น            

    

             ดังนั้น เมื่อระบบการเมืองของแคว้นสักกะเป็นรัฐศาสนา และมหาราชาแห่งแคว้นสักกะอาศัยความเชื่อในศาสนาพราหมณ์ เป็นหลักการปกครองประเทศ โดยอ้างว่าพระพรหมเป็นผู้กำหนดชะตากรรมของประชาชน เพราะเทพเจ้าเป็นผู้สร้างมนุษย์จากพระวรกายของพระองค์ และสร้างวรรณะให้ประชาชนปฏิบัติหน้าที่ตามวรรณะที่ตนเองเกิดมา  เนื่องจากคำสอนของพราหมณ์เป็นทั้งคำสอนในศาสนาพราหมณ์ และกฎหมายจารีตประเพณีแบ่งวรรณะจึงถือเป็นการละเมิดสิทธิของประชาชนอย่างร้ายแรง การแก้ปัญหาจัณฑาลในแคว้นสักกะเป็นเรื่องยาก เพราะการยกเลิกกฎหมายจารีตประเพณีแบ่งวรรณะ  ถูกห้ามโดยกฎหมายรัฐธรรมนูญจารีตประเพณีของแคว้นสักกะ เป็นต้น การศึกษาเพื่อพัฒนาโลก ในวันที่ ๔ ของการเสด็จเยี่ยมเยียนประชาชนในพระนครกบิลพัสดุ์ เจ้าชายสิทธัตถะทรงได้พบกับพระภิกษุผู้ละทิ้งวรรณะและออกจากเรือนไม่เกี่ยวข้องกับสังคม ครอบครัวและหมู่บ้านอีกต่อไปเพื่อแสวงหาสัจธรรมแห่งชีวิต การเป็นพระโพธิสัตว์จึงเป็นหนทางเดียว ที่พระองค์จะทรงศึกษาสัจธรรมแห่งชีวิตได้อย่างเต็มที่ และพระองค์ทรงทำพิธีบูชาเทพเจ้า เพื่อขอให้พระพรหมทรงยกเลิกวรรณะของพระองค์ได้ โดยไม่ละเมิดคำสอนของศาสนาพราหมณ์และกฎหมายว่าด้วยวรรณะอีกต่อไป เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงเป็นพระโพธิสัตว์และตรัสรู้ (ค้นพบ) กฎธรรมชาติแห่งความจริงของชีวิตมนุษย์ด้วยญาณทิพย์ของพระองค์เหนือมนุษย์ทั้งปวง ชีวิตมนุษย์ทุกคนมีความเป็นไปอย่างเท่าเทียมกัน ใครทำกุศลด้วยการสุจริต วจีสุจริตและมโนสุจริต ก็จะไปเกิดในสุคติภูมิ และผู้ใดทำอกุศลด้วยกายทุจริต  วจีทุจริต พระองค์ทรงได้ค้นพบความจริงของมนุษย์ที่ว่า มนุษย์มีจิตวิญญาณเป็นตัวตนที่แท้จริง  เมื่อชีวิตมนุษย์ดับสูญ  ร่างกายจะสลายไปตามธรรมชาติ  แต่จิตวิญญาณจะเวียนว่ายเกิดใหม่ในโลกหน้าอย่างไม่มีที่สิ้นสุด 

       ชีวิตมนุษย์จึงเกิดขึ้นจากปัจจัยทางร่างกายและจิตใจก่อให้เกิดชีวิตใหม่ขึ้น มันเป็นกฎธรรมชาติแห่งชีวิตมนุษย์ที่ไม่มีใครหลีกหนีได้ เพราะฉะนั้น      มนุษย์จึงไม่ได้เกิดมาจากร่างของพระพรหมตามคำสอนของพราหมณ์อารยัน เมื่อจิตวิญญาณของมนุษย์เข้ามาเกี่ยวข้องในกระบวนการเวียนว่ายเกิดใหม่ในวัฏสงสาร พระองค์ก็ทรงพบว่าสาเหตุแห่งกรรมของมนุษย์คือเจตนาแห่งกรรมดีและกรรมชั่วมีหนทางเดียว ที่จะหยุดวัฏจักรแห่งความตายและการเกิดใหม่ของวิญญาณได้ มนุษย์ต้องพัฒนาศักยภาพในชีวิต เพื่อชำระล้างกรรมชั่วที่สั่งสมอยู่ในจิตใจทั้งหมดโดยการปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์๘ อันประเสริฐ ซึ่งจะนำไปสู่อุดมคติสูงสุดของชีวิตคือ นิพพาน ได้เมื่อพระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์ ๘  พระองค์ทรงตรัสรู้ (enlightened) กฎธรรมชาติของชีวิตมนุษย์ว่า ชีวิตมนุษย์เกิดจากปัจจัยทางร่างกาย และจิตใจในครรภ์มารดาที่รวมกันเป็นมนุษย์ เมื่อเกิดมาจากครรภ์มารดาและดำรงอยู่เป็นมนุษย์ใหม่ ก็มีชื่อตามนี้และนามสุกลของเชื้อสายนั้น การเกิดขึ้นของมนุษย์นั้น ดำรงชีวิตอยู่ได้ชั่วระยะเวลาหนึ่ง  แล้วก้ดับไปเอง  

            ดังนั้นมนุษย์จึงเป็นเพียงความจริงที่สมมติขึ้นมา   พระพุทธเจ้าทรงมีญาณทิพย์อันสูงส่งกว่ามนุษย์ธรรมดา และทรงเห็นว่ามนุษย์มีวิญญาณซึ่งเป็นตัวตนที่แท้จริงอยู่ในร่างกาย เมื่อชีวิตมนุษย์ดับสูญ วิญญาณจะออกจากร่างไปเกิดในสังสารวัฏ แล้วมาเกิดเป็นมนุษย์ใหญ่อีกครั้ง    เพราะฉะนั้น เมื่อมนุษย์ไม่ได้เกิดมาจากร่างของพระพรหม และพระอิศวรตามคำสอนของนิกายพราหมณ์ต่าง ๆ เมื่อพระพุทธองค์ทรงทดสอบผลการปฏิบัติอริยมรรคมีองค์ ๘ เป็นเวลา ๗ สัปดาห์หรือ ๔๙ วัน  พระองค์ก็ทรงได้รับผลการปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์ ๘  คือความรู้ในระดับ"อภิญญา ๖" ทั้ง ๗ ครั้ง 

            ด้วยเหตุผลของคำตอบที่วิเคราะห์โดยอนุมานความจากพยานหลักฐานต่าง ๆ  มูลเหตุที่ประชาชนในดินแดนปัจจันตชนบท     ชีวิตมีแต่ความมืดมน      เพราะความเชื่อการมีอยู่เทพเจ้าหลายองค์ที่พวกเขายอมรับความจริงโดยปริยายที่ได้สั่งสมกันมายาวนาน    จนพวกเขาคิดว่าไม่มีพึ่งพาอันประเสริฐกว่านี้อีกแล้ว                ในยามที่พวกเขามีความทุกข์ทรมานก็พากันเข้าสำนักพราหมณ์       เพื่อทำพิธีบูชาพระพรหมเป็นเทพเจ้ามีอยู่จริง ทรงมีคุณต่อมนุษย์       เพราะทรงสร้างมนุษย์ขึ้นจากพระวรกายของพระองค์ และทรงกำหนดโชคชะตาของมนุษย์    ที่พระองค์สร้างขึ้นมานั้น ด้วยการกำหนดสิทธิ       เสรีภาพและหน้าที่ในการประกอบอาชีพแก่คน ๔ วรรณะเท่านั้น ในยามที่มนุษย์มีความทุกข์เพราะปรารถนาสิ่งใดมิได้สิ่งนั้น ก็จะเดินทางไปสู่สำนักของเจ้าลัทธิต่าง ๆ   เพื่อประกอบพิธีบูชายัญด้วยการฆ่าโคให้เทพเจ้าดลบันดาลให้สิ่งที่ตนปรารถนา  นำมาซึ่งความร่ำรวย แก้วแหวน เงินทอง ทรัพย์สิน และพืชพันธ์ุธัญญาหารเป็นจำนวนมากแก่ของเจ้าลัทธิซึ่งเป็นพวกพราหมณ์ประกอบพิธีบูชายัญนั้น เป็นต้น       การแบ่งวรรณะทำให้เกิดปัญหาสังคมของการฆ่าคนครอบครัว       เพื่อรักษาเกียรติยศ การเกิดการเหยียดสีผิว          ชนชั้นวรรณะในสังคม และปัญหาของการแต่งงานข้ามวรรณะ            ทำให้เกิดประชาชนไร้วรรณะที่เรียกว่า "พวกจัณฑาล"         เป็นพวกขาดสิทธิหน้าที่ตามวรรณะที่ตนเกิดมา จึงมีฐานะยากจนไม่มีสิทธิในที่ดินทำกินได้            ไม่มีสิทธิได้รับการศึกษาจากรัฐและไม่มีสิทธิสาธยายมนต์         พระเวทและถูกลงพรหมทัณฑ์จากสังคมด้วยการถูกขับไล่ออกจากคามหมู่บ้านที่ตนเคยบำพักอาศัยมา   ใช้ชีวิตข้างถนนในพระนครใหญ่        เช่น พระนครกบิลพัสดุ์  พระนครราชคฤห์ พระนครเวสาลี และพระนครสาวัตถี เป็นต้น 

        การที่เจ้าชายสิทธัตถะทรงพบปัญหาสังคมเรื่องชนชั้นวรรณะนั้น ทรงต้องการปฏิรูปสังคมให้มนุษย์มีสิทธิหน้าที่เท่าเทียมกัน แต่พระองค์ไม่อาจปฏิรูปสังคมได้      เพราะมนุษย์มีความเชื่อเพราะถูกสอนกันอย่างผิด ๆ ว่าชีวิตของมนุษย์ตายแล้วสูญ ทุกชีวิตถูกกำหนดโชคชะตาไว้แล้วด้วยอำนาจของพระพรหม ซึ่งเป็นเทพสูงสุดมนุษย์ไม่อาจเปลี่ยนแปลงแก้ไขชีวิตตนเองได้และขัดต่อธรรมของกษัตริย์   อันเป็นหลักนิติศาสตร์ในการปกครองประเทศในยุคนั้น  เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะรับรู้ข้อมูลจากประสาทสัมผัสของพระองค์ ปัญหาทางสังคมในแคว้นสักกะแล้ว  เมื่อทรงศึกษาข้อมูลว่า ระบบการเมืองการปกครองแบบสามัคคีธรรมให้สมาชิกรัฐสภาศากยวงศ์มาจากวรรณะกษัตริย์ เป็นผู้ใช้อำนาจอธิปไตย ทั้งนิติบัญญัติออกกฎหมายอำนาจบริหารปกครองประเทศ และอำนาจตุลาการและหลักอปริหานิยธรรม ล้วนแต่เป็นปัญหาอุปสรรคต่อการแก้ไขปัญหาวรรณะในชมพูทวีปให้สำเร็จได้ พระองค์ตัดสินพระทัยออกแสวงหาความรู้และความจริงของชีวิตที่เรียกว่า "กฎธรรมชาติ" ของชีวิตมนุษย์ด้วยวิธีการทรงออกผนวชเพื่อสละวรรณะกษัตริย์ เดินทางออกสู่โลกกว้างผ่านแคว้นมัลละ แคว้นกาสี และแคว้นมคธเพื่อเรียนรู้วิธีการค้นหาความจริงแห่งมนุษย์ที่สร้างความมืดมิดให้กับการเดินทางของจิตวิญญาณมาแล้วไม่รู้กี่อสงไขยและกี่แสนกัปป์

บรรณานุกรม