บทนำ ความสงสัยของพระพุทธเจ้าในพระไตรปิฎก

 Introduction the Lord  Buddha's Doubts in the   Tripitaka 

บทนำ        

             บทความวิเคราะห์นี้ เขียนขึ้นเกี่ยวกับ ความสงสัยของพระพุทธเจ้าในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณเพื่อให้การศึกษาพุทธศาสนาสอดคล้องกับกระบวนการแสวงหาความจริงในด้านปรัชญา  พระพุทธศาสนา  ปรัชญาตะวันตก ปรัชญาตะวันออก  วิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ และวิทยาศาสตร์สมัยใหญ่ ถึงแม้จะมีรายละเอียดต่างกัน แต่ก็มีวิธีพิจารณาความจริงเหมือนกัน นิสิต นักศึกษาสามารถเรียนรู้ และนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างง่ายดาย 

          เมื่อมนุษย์ทั่วโลกรวมตัวกันเป็นเพียงหนึ่งเดียว เนื่องจากอินเตอร์เน็ตสามารถสร้างเครือข่าย และเผยแพร่ความรู้ของนักปรัชญา พระพุทธเจ้าและนักปราชญ์ในสาขาต่าง ๆ ในรูปแบบของปัญญาโลกไปสู่จิตใจของผู้คนทั่วโลก นิสิตนักศึกษาจะสามารถเลือกศึกษา เรียนรู้ ค้นคว้าและเรียนรู้จากประสบการณ์ชีวิตได้ทุกช่องทาง  นักวิชาการ ครูบาอาจารย์ และนักตรรกะในศาสตร์ต่าง ๆ   ไม่สามารถใช้ความรู้ของตนเองไปชักจูงผู้อื่นให้มีความเห็นผิดไป เมื่อมีความรู้เชิงประจักษ์มากขึ้น ผู้คนทั่วโลกก็สามารถพัฒนาศักยภาพชีวิตของตนเองได้จากความรู้ผ่านอวกาศที่แผ่ขยายไปทั่วทุกหนทุกแห่งในโลก โดยใช้โทรศัพท์มือเป็นเครื่องมือรับรู้ และถ่ายทอดความรู้กลับไปยังผู้คนทั่วโลกด้วยเช่นกัน     

            โดยทั่วไปแล้ว  ปรัชญาเป็นความรู้ของมนุษย์บางคนที่เรียกว่า "นักปรัชญา"ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณได้ยินว่านักตรรกะ นักปรัชญาได้ยินเรื่องราวที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน  เช่น    มนุษย์  โลก  ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติหรือเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้น และการพิสูจน์การมีอยู่ของพระพรหมและพระอิศวร เป็นต้น นักตรรกะ นักปรัชญา มักจะแสดงความเห็นตามปฏิภาณของตนเองตามหลักเหตุผล หรือคาดคะเนความจริงจากสิ่งทีได้ยินมาเช่นตัวตน (อัตตา)  โลกเที่ยง  เป็นต้น    

           แต่เมื่อนักตรรกะ  นักปรัชญาเหล่านี้เป็นมนุษย์มีอายตนะภายในของตนเอง   ซึ่งมีข้อจำกัดในการรับรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตและมักจะอคติต่อผู้อื่น ทำให้ชีวิตมนุษย์เต็มไปด้วยความมืดมน พวกเขาจึงไม่สามารถใช้เหตุในการอธิบายความจริงในเรื่องใด ๆ ได้อย่างสมเหตุผล  หากนักปรัชญา  นักตรรกะแสดงทัศนะคติหรือความคิดเห็นเกี่ยวกับความจริงของ"ชีวิต" ที่ได้ยินมาจากเรื่องราวที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน    พวกเขามักจะใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงของเรื่องนั้น  ๆ  บางครั้งถูกต้อง   บ้างครั้งไม่ถูกต้อง  บางครั้งใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงเป็นอย่างนั้น  บางครั้งเป็นอย่างนี้  เป็นต้น   

            หากผลการวิเคราะห์ข้อมูลไม่มีคำตอบที่ชัดเจนว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร ?   เมื่อวิญญูชนฟังความคิดเห็นของนักตรรกะและนักปรัชญา เขาจะไม่เชื่อว่าคำตอบเป็นความจริง และจะสงสัยข้อเท็จจริงของเรื่องนั้น เช่น  เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะเสด็จไปเยี่ยมราษฎร และเที่ยวชมสวนหลวงในเมืองกบิลพัสดุ์ พระองค์ทรงเห็นคนชรา คนป่วย  คนตายและนักบวชอาศัยอยู่ข้างทาง ทำให้พระองค์ทรงเกิดความสงสัยในภูมิหลังของบุคคลเหล่านี้  และพระองค์ทรงชอบแสวงหาความรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับนิมิตทั้ง ๔  พระองค์จึงทรงสืบเสาะหาข้อเท็จจริงในเรื่องเหล่านั้น และรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ    เมื่อมีหลักฐานเพียงพอ พระองค์ก็ทรงใช้หลักฐานเหล่านั้นเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์ โดยอนุมานความรู้เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบในเรื่องนี้อย่างชัดเจน และไม่มีเหตุผลที่ข้อเท็จจริงจะต้องเปลี่ยนแปลงอีกต่อไป 

         เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ และอรรถกถา  ก็ได้ทราบข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่า ในยุคทองของศาสนาพราหมณ์ ชาวอารยันเชื่อในคำสอนของศาสนาพราหมณ์เกี่ยวกับเทพเจ้าที่จะช่วยมนุษย์ให้ประสบความสำเร็จในชีวิต ผ่านการทำพิธีบูชายัญด้วยของมีค่าต่าง ๆ  ของพราหมณ์  เมื่อพิธีบูชาเสร็จสิ้นแล้ว ๆ เครื่องบูชาจะตกเป็นของพราหมณ์ที่ทำพิธี พิธีบูชายัญสร้างความมั่งคั่งมหาศาลให้กับพราหมณ์นิกายต่าง ๆ  รวมทั้งพราหมณ์ดราวิเดียนด้วย  ส่งผลให้เศรษฐกิจของประเทศมีความเจริญรุ่งเรือง   เมื่อการบูชาเทพเจ้าของพราหมณ์อารยัน กลายเป็นที่ศรัทธาของมหาราชาที่ปกครองดินแดนนั้น พระองค์ทรงแต่งตั้งพราหมณ์อารยันเป็นปุโรหิต มีหน้าที่ให้คำปรึกษาแก่มหาราชาในเรื่องกฎหมาย ขนบธรรมเนียมและจารีตประเพณี ถือว่าเป็นพยานที่น่าเชื่อถือได้ สามารถยืนยันการมีอยู่ของเทพเจ้าและเทวดาได้ เพราะพวกเขาอ้างว่ามีความรู้ที่อยู่เหนือประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัสของตนเองและพวกเขาอ้างว่าเคยเห็นเทพเจ้าหรือเทวดาในแคว้นนี้มาก่อน เมื่อพราหมณ์อารยันต้องการรักษาความมั่งคั่งจากการบูชายัญเทพเจ้า และกลัวว่าในอนาคตพราหมณ์ดราวิเดียนจะได้รับผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ    การบูชาและอิทธิพลทางการเมืองเช่นเดียวกับของพวกตน คงเป็นเรื่องยากที่ชาวอารยันที่จะมีความเจริญรุ่งเรืองเพียงฝ่ายเดียว   

          เมื่อข้อเท็จจริงเป็นเช่นนี้    พราหมณ์ปุโรหิตจึงเสนอให้สมาชิกรัฐสภาแห่งอาณาจักรสักกะทราบ นำหลักคำสอนของพราหมณ์ที่ว่าพรหมสร้างมนุษย์และวรรรณะ กำหนดสิทธิและหน้าที่ให้มนุษย์ทำงานตามวรรณะที่เกิดมา เพื่อตราเป็นกฎหมายจารีตประเพณีว่าด้วยวรรณะโดยแบ่งคนออกเป็น ๔ วรรณะคือ กษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์และศูทร เป็นต้น หากผู้ใดฝ่าฝืนกฎหมายจารีตประเพณีว่าด้วยวรรณะให้คนในสังคมลงโทษโดยการขับไล่ออกจากสังคมซึ่งเป็นถิ่นพำนักอาศัยได้ แต่มนุษย์มีตัณหาจึงขาดสติและควบคุมจิตของตนเองไม่ได้  พวกเขาจึงสมัครใจอยู่ร่วมกันเป็นสามีภริยากันโดยไม่รู้ว่าเป็นการละเมิดกฎหมายจารีตประเพณีว่าด้วยวรรณะ มีบทลงโทษผู้กระทำความผิดโดยคนในสังคมจึงลงโทษด้วยการขับไล่ออกจากสังคม 

        หากยังดื้อรั้นจะถูกเฆี่ยนตีตายหรือถูกแขวนคอในที่สาธารณะ และเสียสิทธิและหน้าที่ตามกฎหมายจารีตประเพณีเรื่องวรรณะโดยปริยาย ต้องใช้ชีวิตเร่ร่อนไปตามถนนในเมืองใหญ่ ๆ เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะทรงเห็นปัญหาจัณฑาลต้องถูกลงโทษจากสังคมตลอดชีวิต ต้องออกมาใช้ชีวิตเร่ร่อน    แม้จะอยู่ในวัยชรา เจ็บป่วยไข้ และนอนตายข้างถนน เป็นต้น เจ้าชายสิทธัตถะทรงสืบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานจากบุคคลที่น่าเชื่อเช่นปุโรหิต เพื่อหาข้อเท็จจริงถึงประวัติของพระพรหมและพระอิศวร แต่ไม่มีพราหมณ์ปุโรหิตคนไหนตอบปัญหาถึงความเป็นมาของพระพรหมและพระอิศวรให้พระองค์เข้าใจได้ เมื่อข้อเท็จจริงฟังได้เช่นนี้ พระองค์ทรงสงสัยในการมีอยู่ของเทพเจ้า และทรงตัดสินพระทัยปฏิรูปสังคมในอาณาจักรสักกะ โดยเสนอยกเลิกกฎหมายจารีตประเพณีว่าด้วยวรรณะเพื่อปฏิรูปสังคม แต่ไม่สามารถยกเลิกระบบวรรณะได้ เพราะขัดกฎหมายจารีตประเพณีสูงสุดในการบริหารปกครองประเทศ ที่เรียกว่า"หลักอปริหานิยธรรม"

          เมื่อผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงเรื่อง "ความสงสัยของพระพุทธเจ้า" ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลจนถึงปัจจุบันแล้ว หากผู้เขียนแสดงความคิดเห็นเรื่องนี้ตามปฏิภาณของตนตามหลักเหตุผลและคาดคะเนความจริงจากสิ่งที่ได้ยินมาแล้ว   ผู้เขียนย่อมมีการใช้เหตุผลของอธิบายความจริงถูกบ้าง      การใช้เหตุผลผิดบ้าง การใช้เหตุผลอธิบายความจริงในลักษณะเป็นอย่างนี้บ้าง     การใช้เหตุผลอธิบายความจริงในลักษณะเป็นอย่างนั้นบ้าง   เมื่อวิญญูชนรู้ข้อเท็จจริงของคำตอบไม่ชัดเจนว่ามีความเป็นมาอย่างไร  ย่อมไม่ยอมรับความจริงของคำตอบในเรื่องนี้ว่าเป็นความที่แท้จริงได้   

            เพื่อแก้ปัญหาความคิดเห็นที่ไม่ชัดเจนของพยานบุคคล ประจักษ์พยานผู้ยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนี้  พระพุทธเจ้าทรงสอนว่าเมื่อได้ยินข้อเท็จจริงของเรื่องราว ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันแล้ว ไม่ควรเชื่อทันที  เราควรสงสัยไว้ก่อน จนกว่าจะได้ข้อเท็จจริงจากหลักฐานซึ่งเป็นพยานเพียงปากเดียว  เหตุผลในการพิสูจน์ข้อเท็จจริงของคำตอบมีน้อย ยังไม่ชัดเจนพอที่จะยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องข้อสงสัยของพระพุทธเจ้าได้ว่าเป็นอย่างไร  ผู้เขียนชอบศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมในเรื่องนี้ต่อไป     จึงได้ตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ    อรรถกถา   และเอกสารทางวิชาการทางพระพุทธศาสนา เป็นต้น    เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนี้ต่อไป  บทความเรื่องนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อพระสงฆ์ในแดนพุทธภูมิในการสั่งสอนพุทธศาสนิกชนให้เนื้อหาของพระพุทธศาสนาเป็นไปในแนวทางเดียวกัน  ส่วนกระบวนการวิเคราะห์หลักฐานเพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบในประเด็นที่น่าสงสัยนั้น จะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาในระดับปริญญาเอกสาขาพระพุทธศาสนา ปรัชญา และสาขานิติศาสตร์ ในงานวิจัยในระดับปริญญาเอก   สามารถอธิบายเหตุผลของคำตอบ ที่ผ่านเกณฑ์การตัดสินความรู้อย่างสมเหตุสมผล  ปราศจากข้อสงสัยในข้อเท็จจริงอีกต่อไป