บทนำ การศึกษาของเจ้าชายสิทธัตถะในปรัชญาแดนพุทธภูมิ

Introduction to Prince Siddhartha's study in Buddhaphumi's philosophy 

คำสำคัญ การศึกษา  เจ้าชายสิทธัตถะ

          โดยทั่วไป เมื่อเราศึกษาคำสอนของพระพุทธเจ้าจากหลักฐานในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯแล้ว  เราได้ยินข้อเท็จจริงว่า พระพุทธเจ้าทรงสอนชาวอนุทวีปอินเดีย ให้ได้รับความรู้ความเข้าใจในเรื่องเดียวคือ "ชีวิต" เท่านั้น ทำให้ผู้เขียนสงสัยว่าเหตุใดพระพุทธเจ้าจึงทรงสอนเช่นนั้น อะไรทำให้ผู้คนในอนุทวีปอินเดียต้องอยู่ในมืดมน    และไม่มีความรู้ถึงความจริงอันสูงสุด?  แม้ว่ามนุษย์ทุกคนจะมีอวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖ ในร่างกายเป็นสะพานเชื่อมระหว่างจิตมนุษย์กับปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ หรือเหตุการณ์ทางสังคมของมนุษย์ที่เกิดขึ้น     เมื่อจิตใจมนุษย์รับรู้เรื่องราวต่าง ๆ ที่ผ่านเข้าในชีวิตแล้ว มันจะเก็บหลักฐานทางอารมณ์เกี่ยวกับเหตุการณ์ต่าง ๆไว้ในจิตใจ  แต่ธรรมชาติของจิตใจมนุษย์ไม่ใช่แค่การรับรู้เท่านั้นและจัดเก็บหลักฐานทางอารมณ์เท่านั้น   แต่ยังวิเคราะห์หลักฐานทางอารมณ์ในจิตใจ   เพื่อหาเหตุผลมาพิสูจน์ความจริงของคำตอบในเรื่องนั้นหรืออธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น   หลังจากวิเคราะห์ข้อมูลโดยอนุมานความรู้แล้ว  แต่เหตุผลอธิบายความจริงยังไม่ชัดเจนเพราะมีพยานหลักฐานไม่เพียงพอหรือพยานหลักฐานขาดความน่าเชื่อถือ ทำให้ข้อเท็จจริงในเรื่องนั้นยังน่าสงสัย  จำเป็นต้องสืบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานเพื่อพิสูจน์ความจริงกันต่อไป  

              โดยธรรมชาติของชีวิตมนุษย์มีเรื่องราวต่าง ๆ มากมายหลายเรื่องที่ผ่านเข้าในชีวิตทั้งเรื่องราวดี ๆ ทำให้เกิดความพอใจในชีวิตหรือเรื่องราวร้าย ๆ ที่ทำให้เกิดความไม่พอใจกลายเป็นความทุกข์ในชีวิต เป็นเพราะมนุษย์มีอวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖ ในร่างกายของมนุษย์มีความสามารถจำกัดในการรับรู้เรื่องราวต่าง ๆ ที่ผ่านเข้ามาในชีวิตและมนุษย์มักมีอคติต่อผู้อื่นอยู่เสมอ ทำให้เกิดอารมณ์ขุ่นมัว ชีวิตจึงตกอยู่ในความมืดมน จิตใจไม่มั่นคงต่ออุการณ์ของชีวิตและหวั่นไหวต่อการปฏิบัติหน้าที่ต่อผู้อื่นก้วยความบริสุทธิ์ ยุติธรรมได้   ปรัชญาพุทธภูมิตามหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ และหลักวิชาการของนักปรัชญาตะวันออกและตะวันตก  ผู้เขียนได้ยินข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่า แก่นแท้ของชีวิตเกิดขึ้นจากปัจจัยของกายและจิตวิญญาณที่รวมกันอยู่ในครรภ์มารดา จนเกิดเป็นมนุษย์ใหม่ตามกฎธรรมชาติ นั่นคือความจริงที่ว่า วิญญาณของมนุษย์ทุกคนอยู่ภายใต้อำนาจของกฏธรรมชาติเหมือนคนอื่น ๆ    จิตวิญญาณมนุษย์อาศัยอยู่ในร่างกายและใช้อวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖ ของร่างกายที่เชื่อมโยงกับสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ และเหตุการณ์ทางสังคมของมนุษย์ที่เกิดขึ้น เมื่อจิตใจของตนรับรู้แล้ว ก็จะสงสัยว่าปรากฏการณ์เหล่านั้น ก็จะตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานทางอารมณ์ไว้ในใจ  มาเป็นข้อมูลมาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐาน เพื่อหาเหตุผล มาอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น    แต่ผลการวิเคราะห์ข้อมูล เรื่องราวก็ปรากฏขึ้นในจิตใจ มันไม่ชัดเจนว่าจริงหรือเท็จเพราะหลักฐานไม่เพียงพอ  สิ่งนี้ทำให้นักปรัชญาสงสัยข้อเท็จจริงนั้นและต้องการแสวงหาความรู้ต่อไป  ดังนั้น ในการศึกษาปัญหาความจริงเกี่ยวกับการศึกษาของเจ้าชายสิทธัตถะนั้น  เมื่อนักปรัชญาได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ ไม่ควรเชื่อทันทีว่าเป็นความจริงจนกว่าจะตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานได้เพียงพอแล้ว  ก็จะวิเคราะห์พยานหลักฐานเพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบในเรื่องนั้นๆ ตัวอย่างเช่น การเห็นคนตายบนถนนไม่รู้ว่าใครถูกฆ่า และสาเหตุการตายเพราะมนุษย์มีขอบเขตประสาทสัมผัสที่จำกัด เมื่อไม่มีใครเห็นเหตุการณ์  นักปรัชญาจะต้องหาหลักฐานเพิ่มเติม โดยเฉพาะประจักษ์พยานที่ใกล้ชิดกับสาเหตุเพื่อสอบสวนหาข้อมูล เป็นต้น  หรือเงินสดหายจากตู้เซฟในบ้าน โดยไม่รู้ว่าใครเป็นคนขโมยเพราะเจ้าของบ้านมีขอบเขตประสาทสัมผัสที่จำกัด,   ความสงสัยว่าใครเป็นชู้กับสามีของผู้หญิงนั้น,  ความสงสัยว่าใครพูดจริงหรือไม่เท็จ,  ความสงสัยว่าสาเหตุของการทะเลาะวิวาท เป็นต้น  เมื่อมนุษย์สงสัยทุกปัญหา    ก็จะต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานเกี่ยวกับสิ่งต่าง ๆ ที่เข้ามาในชีวิตเป็นประจำ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดตัดสินใจที่ผิดพลาดเกี่ยวกับปัญหาที่น่าสงสัยนั้นในการใช้วิจารณญาณของตนเอง ในยุคปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ได้พัฒนาความรู้ด้านวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ไปอย่างมาก  จนสามารถสร้างสรรค์วิทยาศาสตร์แขนงใหม่ ๆ ขึ้นมากมาย  เพื่อตอบสนองต่อความอยากรู้อยากเห็นของมนุษย์ได้อย่างรวดเร็ว      และทันต่อเหตุการณ์ที่กำลังเกิดขึ้น      ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในโลกแห่งการทำงานและชีวิต            การสร้างสรรค์เทคโนโลยี่ในด้านคอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ต   เป็นเครือข่ายแบ่งปันความรู้ให้ผู้คนทั่วโลก  ได้เรียนรู้เรื่องราวร้อยล้านเรื่องทุกวัน การศึกษาบนแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ตระดับโลก สร้างความรู้ที่หยั่งรากลึกในจิตใจของผู้คนและนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน      มนุษย์ได้เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในการศึกษาแบบสหวิทยาการ โดยเฉพาะในด้านเทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ต    เพื่อใช้งานประจำวันโดยผู้บังคับบัญชาของหน่วยงานภาครัฐและเอกชน สามารถติดตามการทำงานของข้าราชการ  พนักงานภาครัฐของหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อประโยชน์ของประชาชน เมื่อเทคโนโลยี่ในด้านคอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ตได้เปลี่ยนแปลงวิธีการงานของประชาชน  ความรู้ในด้านเดียวไม่เพียงพอ  สำหรับงานที่ไม่มีเอกสารอีกต่อไป  การกรอกเอกสารดิจิทัลจะช่วยลดภาระงานของบุคคลได้     การศึกษาไม่ได้เป็นเพียง เพื่อความตระหนักรู้อีกต่อไป แต่ยังต้องนำไปใช้กับธุรกิจหรือการทำงานตามระบบที่ผู้คนวางไว้ด้วย     

         การสร้างเทคโนโลยี่ในด้านคอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ตไว้เป็นเครือข่ายทั่วโลก  ทำให้ผู้คนไม่ว่าจะอยู่บนภูเขาสูง      กลางทะเลหรือในหมู่บ้านที่ห่างไกลจากอารยธรรมก็ตาม ก็สามารถเรียนรู้และส่งข้อมูลบนแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ตได้ ดังนั้นกระบวนการศึกษาของนักวิชาการสมัยใหม่ได้เปลี่ยนแปลงไปมาก ปรัชญาและพระพุทธศาสนา    จำเป็นต้องปรับตัวเองทันสมัยอยู่เสมอ       โดยเฉพาะ การศึกษาเชิงวิเคราะห์เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น    การศึกษาจากหลักฐานในพระไตรปิฎกเพียงฉบับเดียวนั้นมีเหตุผลเพียงเล็กน้อย ที่จะยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนั้นได้    มีความชัดเจนไม่เพียงพอสำหรับความสงสัยของมนุษย์ นอกจากนี้ยังมีการค้นพบพยานอื่น ๆ   เช่น การค้นพบแหล่งโบราณคดีทางพุทธศาสนาเพิ่มเติมในสาธารณรัฐอินเดีย      และสหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล เนื้อหาของพระพุทธศาสนาจึงถูกกำหนดให้สอดคล้องกับวิทยาศาสตร์สมัยใหม่มากขึ้น     การค้นอายุของแหล่งโบราณคดีทางพุทธศาสนา                 ตามหลักวิชาการทางวิทยาศาสตร์เพื่อเปรียบเทียบยุคต่างๆในประวัติศาสตร์       ที่เขียนโดยนักประวัติศาสตร์เขียน  และแผนที่โลกดิจิทัลของกูเกิลเป็นนวัตกรรมที่มนุษย์สร้างขึ้น       เพื่อตอบสนองความอยากรู้ของมนุษย์ในการค้นหาอาณาจักรโบราณในอนุทวีปอินเดีย      ตัวอย่างเช่น พระนครกบิลพัสดุ์  พระนครเทวทหะ พระนครสาวัตถี     และพระนครราชคฤห์อย่างชัดเจน เป็นหลักฐานที่ช่วยให้มนุษย์สามารถวิเคราะห์ข้อมูล  เพื่อพิสูจน์ข้อเท็จจริงของคำตอบในเรื่องนั้น ๆ อย่างมีเหตุผลโดยไม่สงสัยในข้อเท็จจริงอีก 

           เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาในตำราพระพุทธศาสนาหลายฉบับ และได้ฟังข้อเท็จจริงว่า เจ้าชายสิทธัตถะทรงสำเร็จการศึกษาหลักสูตรศิลปศาสตร์ ๑๘ สาขาวิชาจากสำนักของครูวิศวามิตร และการฟังข้อมูลเช่นนั้น ทำให้ผู้เขียนสงสัยว่า มีข้อเท็จจริงตามหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ เล่มไหน ผู้เขียนจึงตัดสินใจค้นหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาฯทั้ง ๔๕ เล่ม บนเว็บไซต์http://www.geocities.ws /tmchote /tpd-mcu/ แต่เมื่อผู้เขียนใส่ข้อความของคำว่า "วิศวามิตร" ลงในแอพพลิเคชั่นเพื่อค้นหาข้อความในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ แต่หาคำนั้นไม่เจอ เมื่อหลักฐานในพระไตรปิฎกไม่ปรากฎชัดในประเด็นนี้ ผู้เขียนสงสัยว่าเจ้าชายสิทธัตถะทรงเคยศึกษาในสถาบันการศึกษาของครูวิศวามิตรหรือไม่ เพราะไม่มีชื่อครูวิศวามิตรในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ ทั้ง ๔๕ เล่ม เมื่อผู้เขียนศึกษาข้อมูลของโครงการสัมมนาวิชาการทางพระพุทธศาสนาและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในกระทู้คำถามของ Pantip นั้น ว่ากันว่าในพระไตรปิฎกทุกเล่มนั้น พระศากยมุนีพุทธเจ้าทรงไม่ได้กล่าวถึงภูมิหลังทางการศึกษาของพระองค์อย่างชัดเจน  และเนื้อหาประวัติชีวิตมักปรากฎเป็นหลักฐานชั้นรอง เช่น คัมภีร์วิมธุรัตถวิลาสินีซึ่งเป็นอรรถกถาขยายความในคัมภีร์ขุททก นิกายพุทธวงศ์อีกที่หนึ่ง และแต่งขึ้นหลังสมัยพุทธกาลผ่านไป ๖๐๐ ปีแล้ว  

              เมื่อผู้เขียนได้ฟังข้อเท็จจริงดังกล่าว จึงเป็นที่น่าสงสัยว่าคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา ที่นักปราชญ์แต่งขึ้นโดยใช้หลักฐานจากคัมภีร์เล่มใด มาวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาเหตุผลยืนยันความจริงของคำตอบ เกี่ยวกับการศึกษาของเจ้าชายสิทธัตถะทรงสำเร็จการศึกษาด้านศิลปศาสตร์ ๑๘ สาขาวิชา และตามคำสอนของพระพุทธเจ้าทรงสอนไม่ควรเชื่อในข้อเท็จจริงที่เล่าต่อ ๆ กันมา อย่าเชื่อเพราะเป็นคัมภีร์ ควรตั้งข้อสงสัยไว้ก่อน เป็นต้น ด้วยเหตุผลที่กล่าวมาข้างต้น ผู้เขียนจึงตัดสินใจตรจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับการศึกษาของเจ้าชายสิทธัตถะ เมื่อรวบรวมหลักฐานได้อย่างเพียงพอแล้วและวิเคราะห์ข้อมูลจากที่มาของความรู้จากพระไตรปิฎก อรรถกถา และเอกสารอื่น ๆ ทางพระพุทธศาสนา เป็นต้น คำตอบในบทความนี้ จะเป็นประโยชน์แก่พระวิทยากรในการบรรยายในแดนพุทธภูมิ ส่วนกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลหาคำตอบ    จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการพัฒนาศักยภาพของคนในประเทศของเรา ให้รู้จักคิดวิเคราะห์สามารถปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์ ๘ เพื่อบรรลุความจริงของชีวิตในระดับอภิญญา ๖ ได้ กระบวนการวิเคราะห์จะเป็นประโยชน์ต่อนักศึกษาระดับปริญญาเอกในการทำวิทยานิพนธ์สาขาปรัชญา และพระพุทธศาสนา เป็นต้น