บทนำ: พระโพธิสัตว์ในปราสาทบายนตามหลักปรัชญาพุทธภูมิ

Introduction: Bodhisattvas in Bayon Temple according to Buddhaphumi's philosophy.

     

       คำสำคัญ พระโพธิสัตว์ ปราสาทบายน  

๑.บทนำ 
๒.พระโพธิสัตว์ในพระไตรปิฎก. 
๓.ปราสาทบายน

 ๑.บทนำ     

           เมื่อผู้เขียนได้ยินเรื่องพระโพธิสัตว์มาเป็นเวลานานแล้ว จากการฟังคำสอนของครูบาอาจารย์ที่สอนปรัชญาและพระพุทธศาสนาในโรงเรียนและมหาวิทยาลัย หรือพระธรรมเทศนาของพระภิกษุในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา    ซึ่งศึกษาปัญหาความจริงของพระโพธิสัตว์จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ ชึ่งเป็นคัมภีร์เก่าแก่ที่สุดที่บันทึกเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้นในยุคนั้น และการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้าในอาณาจักรต่าง ๆ ในอนุทวีปอินเดีย ทำให้เรามองเห็นพัฒนาการของประวัติศาสตร์ความคิดของมนุษย์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันซึ่งมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของผู้คนในแต่ละยุค  แต่คำสอนของพระพุทธเจ้าได้ทนทานต่อการพิสูจน์ความจริงของนักปรัชญา นักการศาสนา และนักวิทยาศาสตร์เป็นเวลากว่า ๒,๕๐๐ ปีแล้วได้คำตอบอย่างเดียวกัน  หากเราพึ่งพากับความคิดเห็นของผู้คนเกี่ยวกับความสำเร็จในอดีตมากเกินไป เราจะไม่เห็นความไม่เที่ยงของชีวิต การตั้งเป้าหมายชีวิตไว้ห่างไกลเกินไป ทำให้ยากต่อการมองเห็นความสำเร็จในชีวิต ส่งผลให้เกิดท้อแท้และละทิ้งการทำงานหนัก เพื่อบรรลุเป้าหมายที่วางไว้ 

         เมื่อผู้เขียนศึกษาเรื่องพระโพธิสัตว์จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ    ผู้เขียนพบว่าภูมิปัญญาของมนุษย์ยุคโบราณเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องเทพเจ้าในอนุทวีปอินเดีย ซึ่งเป็นความรู้ที่อยู่นอกเหนือขอบเขตประสาทสัมผัสของมนุษย์ โดยมนุษย์บางคนซึ่งเป็นนักตรรกะ นัปรัชญาใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือในการอธิบายความจริงเกี่ยวกับการมีอยู่ของเทพเจ้า บุคคลเหล่านี้แสดงทัศนะความจริงของตนตามปฏิภาณและคาดคะเนความจริงตามหลักเหตุผล เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องการมีอยู่ของเทพเจ้านี้ โดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือในการอธิบายความจริงในเรื่องนี้อย่างสมเหตุสมผลก็ตาม อย่างไรก็ตาม การใช้เหตุผลของคำตอบนั้น  บางครั้งอาจให้เหตุผลถูกบ้าง บางครั้งใช้เหตุผลผิดบ้าง อาจให้เหตุผลเป็นอย่างนั้น อาจให้เหตุผลเป็นอย่างนี้ ทำให้แนวคิดของนักปรัชญญาขาดความน่าเชื่อถือ  ไม่สามารถยืนยันความจริงในเรื่องนั้นได้   

          พระโพธิสัตว์ เมื่อผู้เขียนศึกษาคำว่า "พระโพธิสัตว์" ตามหลักฐานในพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ได้ นิยามคำว่า "โพธิสัตว์" ให้คำนิยามว่าผู้ที่จะได้ตรัสรู้เป็นพุทธเจ้า  เป็นต้น  ปราสาทบายนสร้างขึ้นโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ผู้ทรงศรัทธาในศาสนาพุทธนิกายมหายาน และเชื่อในการมุ่งมั่นที่จะเป็นพระโพธิสัตว์เพื่อบรรลุการตรัสรู้ของพุทธภาวะในพระทัยของพระองค์เอง ตามหลักฐานปรากฏในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ และพระสูตรมากมายด้วยกัน และมีคฤหัสถ์จำนวนมากบรรลุธรรม ขณะฟังธรรมะจากพระพุทธเจ้า เช่นยสกุลบุตรเกิดดวงตาเห็นธรรม โดยยกจิตของตนขึ้นสู่ระดับจิตใจของพระอรหันต์ในขณะป็นคฤหัสถ์ หลังจากได้ฟังพระธรรมเทศนาจากพระพุทธเจ้า   ณ  "ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน"   พระเจ้าพิมพิสารทรงบรรลุธรรมระดับโสดาบันที่สวนตาลของเมืองราชคฤห์ เป็นต้น สิ่งนี้ทำให้ผู้เขียนมีแรงจูงใจที่จะศึกษาปราสาทบายน  เพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับปราสาทบายน มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ เพื่อหาผลมาอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องพระโพธิสัตว์ในปราสาทบายนนั้น 

      แม้เรื่องพระโพธิสัตว์ในปราสาทบายน เป็นเรื่องที่มีอยู่จริงในยุคสมัยของพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ และนักโบราณคดีจะยอมรับถึงการมีอยู่จริงของปราสาทบายนว่า เป็นเทวสถานในศาสนาพุทธนิกายมหายาน และเคยใช้ประโยชน์ในการพัฒนาศักยภาพของผู้คนในยุคนั้น ด้วยวิธีการประกอบพิธีกรรมทางพุทธศาสนามหายานอีกต่อไป แต่กลายเป็นโบราณสถาน ที่เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมและส่งเสริมการท่องเที่ยวด้านวัฒนธรรม และเป็นภูมิปัญญาแห่งชาติที่ควรอนุรักษ์ไว้  สามารถทำรายได้มหาศาลในแต่ละปีแก่ประเทศกัมพุชา เมื่อนักท่องเที่ยวทั่วโลกมาทัศนะมาศึกษาและเรียนรู้จากปราสาทบายน เมื่อมีความรู้ความเข้าใจถึงความเป็นจริงของชีวิตที่ถ่ายทอดลงบนตัวปราสาทบายน พวกเขาจะนำความรู้นั้น  เพื่อพัฒนาศักยภาพของตัวเอง    แม้ในยุคปัจจุบัน มนุษย์เป็นสัตว์ฉลาดนักวิทยาศาสตร์สามารถสร้างเทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ตได้ สามารถแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ตให้มนุษย์แบ่งปันความรู้เกี่ยวกับความเป็นของปราสาทบายนให้คนทั่วโลกได้ศึกษาเรื่องนี้ก็ตาม  แต่เมื่อเราได้ยินความคิดเห็นในเรื่องนี้แล้ว  พระพุทธเจ้าทรงตรัสสอนว่าเมื่อได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องใดที่ถ่ายทอดสืบเนื่องกันมา หรือคำสอนในคัมภีร์ทางศาสนา หรือคำสอนของครูบาอาจารย์ของตนเองแล้ว มิเชื่อทันที่ว่าเป็นความจริงให้สงสัยไว้ก่อน จนกว่าจะสอบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักต่าง ๆ ให้เพียงพอ มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงของคำตอบหรือพิสูจน์ความจริงในเรื่องนั้น ๆ  เป็นต้น   

             ด้วยเหตุผลดังกล่าวข้างต้น แม้ผู้เขียนมีโอกาสเดินทางไปทัศนะศึกษาในปราสาทบายน  ณ เมืองเสียมเรียบเพื่อได้ศึกษาโบราณสถานที่ปราสาทบายน แต่ข้อความคิดเห็นของไกด์ชาวกัมพูชาได้อธิบายความเป็นมาของพระโพธิสัตว์ในปราสาทบายน ยังอธิบายความจริงในเรื่องนี้ยังไม่ชัดเจน เพราะหลักฐานไม่เพียงพอ แต่ผู้เขียนมีความสนใจศึกษาเรื่องราวของพระโพธิสัตว์ในปราสาทบายนอีกต่อไป โดยจะตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้ เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงของคำตอบในรูปบทความเชิงวิเคราะห์ในบล็อคส่วนตัวของผู้เขียน  ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อพระวิทยากรได้บรรยายเรื่องพระโพธิสัตว์แก่พระแสวงบุญชาวไทยในสังเวชนียสถานทั้ง ๔ แห่ง   และวิธีพิจารณาความจริงของปรัชญาจะเป็นแนวทางแก่นิสิตในระดับปริญญาเอกสาขาปรัชญา พระพุทธศาสนาและสาขาอื่น ๆ  ที่แยกเนื้อหาไปพระพุทธศาสนาและปรัชญา โดยนำวิธีพิจารณาความจริงของพระพุทธศาสนาและปรัชญาไป ไปใช้ตรวจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมหลักฐานในข้อวิจจัย เพื่อวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงในเรื่องต่าง ๆ นั้น  คำตอบที่ได้จะเป็นความรู้ที่ผ่านเกณฑ์การตัดสินที่สมเหตุสมผล อันเป็นประโยชน์งานเผยแผ่พระพุทธศาสนาและบูรณการณกับวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ได้ เป็นต้น