บทนำ: พระโพธิสัตว์ในปราสาทบายนตามหลักปรัชญาพุทธภูมิ

Introduction: Bodhisattvas in Bayon Temple according to Buddhaphumi philosophy.

     

คำสำคัญ พระโพธิสัตว์ ปราสาทบายน  

๑.บทนำ 
๒.พระโพธิสัตว์ในพระไตรปิฎก. 
๓.ปราสาทบายน

 ๑.บทนำ     

       เมื่อผู้เขียนได้ฟังเรื่องราวของ "พระโพธิสัตว์" มานานแล้วจากครูบาอาจารย์ที่สอนปรัชญาและพระพุทธศาสนา ในโรงเรียนและมหาวิทยาลัย หรือจากพระธรรมเทศนาของพระภิกษุในวันหยุดสำคัญทางพระพุทธศาสนา ผู้เขียนได้ศึกษาเรื่อง "พระโพธิสัตว์"  จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ ชึ่งเป็นคัมภีร์เก่าแก่ที่สุด ที่บันทึกเหตุการณ์ทางสังคมที่เกิดขึ้นในสมัยนั้น และการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้าไปยังอาณาจักรต่าง ๆ ในอนุทวีปอินเดีย ทำให้เราเห็นพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของความคิดมนุษย์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตของผู้คนในแต่ละยุคสมัย คำสอนของพระพุทธเจ้าถูกทดสอบความจริงโดยนักตรรกศาสตร์  นักปรัชญาและนักวิทยาศาสตร์มานานกว่า ๒,๕๐๐ ปีอย่างไรและทุกคนได้รับคำตอบเดียวกัน นั่นคือ"อภิญญา" ๖  ประการ  

          เมื่อผู้เขียนศึกษาเรื่องราวของ "พระโพธิสัตว์" จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ    ผู้เขียนได้ยินเรื่องราวความเชื่อเรื่อง"เทพเจ้า"ในอนุทวีปอินเดีย ซึ่งเป็นความรู้ที่เกินขอบเขตการรับรู้ของมนุษย์   แต่นักตรรกศาสตร์ นักปรัชญาได้แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพระโพธิสัตว์  มักจะแสดงทัศนะความจริงตามปฏิภาณของตนเองตามหลักเหตุผลและคาดคะเนความจริงจากสิ่งที่ได้ยินมานั้น เพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องการมีอยู่ของเทพเจ้านี้ โดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือในการอธิบายความจริงในเรื่องนี้ได้อย่างสมเหตุสมผล  

         อย่างไรก็ตาม เมื่อนักตรรกะนักปรัชญามีอายตนะภายในมีความสามารถจำกัดในการรับรู้เรื่องราวของเทพเจ้านี้ที่สืบทอดกันมาตั้งอดีตจนถึงปัจจุบัน และมีอคติเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง   ทำให้ชีวิตของพวกเขาเต็มไปด้วยความมืดมน   ขาดปัญญาเข้าใจความจริงที่สมมติขึ้นและความจริงขั้นปรมัตถ์  พวกเขาจึงใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงของคำตอบของเรื่องนั้น  บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงอย่างถูก   บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงที่ไม่ถูกต้อง   บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงในลักษณะนี้      บ้างครั้งพวกเขาอาจให้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงในลักษณะนั้น  เมื่อนักตรรกศาสตร์และนักปรัชญาใช้เหตุผลอธิบายความจริงในลักษณะคลุมเครือ ทำให้แนวคิดของนักปรัชญญาขาดความน่าเชื่อถือและไม่สามารถยืนยันความจริงในเรื่องนั้นได้   

          พระโพธิสัตว์ เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาคำว่า "พระโพธิสัตว์" ตามหลักฐานในพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ พบคำว่า "โพธิสัตว์"  ได้ถูกนิยามไว้ว่า "ผู้จะบรรลุธรรมเป็นพุทธเจ้า"  เป็นต้น  ปราสาทบายนสร้างขึ้นโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ผู้ทรงเป็นพุทธศาสนิกชนนิกายมหายาน  พระองค์ทรงมีความศรัทธาและบำเพ็ญเพียรที่จะบรรลุธรรมเป็นพระโพธิสัตว์ เพื่อตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าด้วยพระองค์เอง ตามหลักฐานที่ปรากฏในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ และพระสูตรต่าง ๆ และมีคฤหัสถ์จำนวนมากที่บรรลุธรรมจากการฟังธรรมเช่น ยสกุลบุตรที่บรรลุธรรมโดยการยกระดับจิตใจเป็นพระอรหันต์ในขณะเป็นคฤหัสถ์     หลังจากฟังพระธรรมเทศนา ณ  "ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน" พระเจ้าพิมพิสารทรงบรรลุโสดาบัน ที่ สวนตาลในเมืองราชคฤห์ เป็นต้น     เหตุการณ์นี้เองเป็นแรงบันดาลใจให้ผู้เขียนศึกษาเกี่ยวกับ"ปราสาทบายน"  เพื่อพิสูจน์ข้อเท็จจริงโดยตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับปราสาทบายน เมื่อมีหลักฐานเพียงพอ    ผู้เขียนก็จะใช้หลักฐานเป็นข้อมูลมาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้เพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องนี้   โดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่อง "พระโพธิสัตว์ในปราสาทบายน"  นั้น 

      แม้ว่าเรื่องราวของ"พระโพธิสัตว์แห่งปราสาทบายน" จะเป็นเรื่องจริงในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ และนักโบราณคดียอมรับว่าปราสาทบายนเป็นวัดพุทธมหายาน และถูกนำมาใช้เพื่อพัฒนาศักยภาพของผู้คนในยุคนั้นผ่านพิธีกรรมทางพุทธศาสนามหายานแต่ปราสาทก็กลายเป็นโบราณสถานอันเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม  ส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และเป็นภูมิปัญญาของชาติที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และสามารถสร้างรายได้มหาศาลให้กับกัมพุชาทุกปี เมื่อนักท่องเที่ยวจากทั่วโลกเดินทางมาเยี่ยมชมศึกษา และเรียนรู้จากปราสาทบายน เมื่อพวกเขามีความรู้ความเข้าใจในความจริงของชีวิต ที่ถ่ายทอดลงบนปราสาทบายน พวกเขาก็จะสามารถนำความรู้นั้นมาพัฒนาศักยภาพของตัวเอง  แม้ในยุคปัจจุบัน มนุษย์เป็นสัตว์ที่มีสติปัญญา บางคนเป็นนักวิทยาศาสตร์สามารถสร้างเทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ตได้ พวกเขาสามารถแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ตให้มนุษย์แบ่งปันความรู้เกี่ยวกับการมีอยู่ของปราสาทบายนให้ผู้คนทั่วโลกได้ศึกษาเรื่องนี้  

         แต่เมื่อนักตรรกวิทยาและนักปรัชญาได้ยินความจริงในเรื่องการมีอยู่ของปราสาทบายนที่สืบทอดกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน  พวกเขามักจะความคิดเห็นเรื่องความเป็นมา และความสำคัญของปราสาทบายนตามปฏิภาณของตนเองตามหลักเหตุผล และคาดคะเนความจริงจากสิ่งที่ได้ยินมานั้น โดยใช้เหตุผล  ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงของเรื่องนั้น   แต่การใช้เหตุผลของพวกเขาบางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงที่ถูกต้อง บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงไม่ถูกต้อง บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงในลักษณะนี้ บางครั้งพวกเขาอาจใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงในลักษณะนั้น เมื่อเหตุผลของคำตอบของเรื่องยังคลุมเครือและยังไม่ชัดเจน  

       วิญญูชนเมื่อได้ยินเหตุผลอธิบายคำตอบของเรื่องนั้น  ย่อมไม่เชื่อถือและไม่ถือว่าเป็นความรู้ที่แท้จริงในเรื่องนี้ พระพุทธเจ้าทรงตรัสสอนว่าเมื่อได้ยินข้อเท็จจริงเรื่องใดที่ถ่ายทอดสืบเนื่องกันมา หรือคำสอนในคัมภีร์ทางศาสนา  หรือคำสอนของครูบาอาจารย์ของตนเองแล้ว มิให้เชื่อทันที่ว่าเป็นความจริง  เราควรสงสัยไว้ก่อนจนกว่าจะสอบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักต่าง ๆ ให้เพียงพอ มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้ เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงของคำตอบ หรือพิสูจน์ความจริงในเรื่องนั้น ๆ  เป็นต้น   

             ด้วยเหตุผลดังกล่าวข้างต้น แม้ผู้เขียนมีโอกาสเดินทางไปทัศนะศึกษาในปราสาทบายน  ณ เมืองเสียมเรียบเพื่อได้ศึกษาโบราณสถานที่ปราสาทบายน แต่ข้อความคิดเห็นของไกด์ชาวกัมพูชาได้อธิบายความเป็นมาของพระโพธิสัตว์ในปราสาทบายน ยังอธิบายความจริงในเรื่องนี้ยังไม่ชัดเจน เพราะหลักฐานไม่เพียงพอ แต่ผู้เขียนมีความสนใจศึกษาเรื่องราวของพระโพธิสัตว์ในปราสาทบายนอีกต่อไป โดยจะตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้ เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงของคำตอบในรูปบทความเชิงวิเคราะห์ในบล็อคส่วนตัวของผู้เขียน  ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อพระวิทยากรได้บรรยายเรื่องพระโพธิสัตว์แก่พระแสวงบุญชาวไทยในสังเวชนียสถานทั้ง ๔ แห่ง   และวิธีพิจารณาความจริงของปรัชญาจะเป็นแนวทางแก่นิสิตในระดับปริญญาเอกสาขาปรัชญา พระพุทธศาสนาและสาขาอื่น ๆ  ที่แยกเนื้อหาไปพระพุทธศาสนาและปรัชญา โดยนำวิธีพิจารณาความจริงของพระพุทธศาสนาและปรัชญาไป ไปใช้ตรวจสอบข้อเท็จจริง และรวบรวมหลักฐานในข้อวิจจัย เพื่อวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงในเรื่องต่าง ๆ นั้น  คำตอบที่ได้จะเป็นความรู้ที่ผ่านเกณฑ์การตัดสินที่สมเหตุสมผล อันเป็นประโยชน์งานเผยแผ่พระพุทธศาสนาและบูรณการณกับวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ได้ เป็นต้น