Aesthetics of Lumphini Park Birthplace of Lord Buddha
๔. ทฤษฎีความงามจิตวิสัยในสุนทรียศาสตร์
ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน (The royal institute dictionary) พ.ศ. ๒๕๕๔ คำว่า" สุนทรียศาสตร์" หมายถึงสาขาหนึ่งของปรัชญาที่เกี่ยวข้องกับความงามและสิ่งสวยงามในธรรมชาติและศิลปะ ส่วนคำว่า "สุนทรียภาพ" แปลว่า "ความงามในธรรมชาติหรืองานศิลปะที่ใคร ๆ ก็สามารถเข้าใจและสัมผัสได้ถึงความเข้าใจ และความรู้สึกของแต่ละคนต่อความงามในธรรมชาติ หรืองานศิลปะ เป็นต้น ตามคำจำกัดความนี้ต้นกำเนิดของความรู้ด้านสุนทรียศาสตร์ คือความรู้ของมนุษย์โดยทั่วไปเราเรียกว่า "นักปรัชญา" มนุษย์ประกอบด้วยปัจจัยทางร่างกายและจิตใจ องค์ประกอบชีวิตไม่สามารถอยู่ได้โดยปราศจากร่างกายหรือจิตใจ หากจิตวิญญาณหายไป ชีวิตมนุษย์ก็เสื่อมถอยลงเพราะไม่มีจิตวิญญาณที่จะดูแลร่างกายอีกต่อไป หากไม่มีร่างกายของมารดา จิตวิญญาณก็ไม่สามารถปฏิสนธิจิตวิญญาณได้เช่นกันจิตใจของมนุษย์แต่ละคน อาศัยร่างกายในการรับรู้ถึงความงามในธรรมชาติหรืองานศิลปะ เมื่อรับรู้แล้ว ก็จะได้เก็บภาพอารมณ์ของเรื่องราวของธรรมชาติหรืองานศิลปะเหล่านั้นแล้วสั่งสมไว้ในใจของตนเอง จิตใจจะพิจารณาอารมณ์เหล่านั้น จนเกิดความรู้ความเข้าใจว่าความงามในธรรมชาติหรืองานศิลปะ เป็นสภาวะที่เกิดขึ้น มันคงอยู่ชั่วระยะเวลาหนึ่งและก่อนที่จะดับไป เมื่อเกิดความรู้สึกพึงพอใจ เพราะคลายความยึดมั่นอารมณ์ที่ไม่เที่ยงเหล่านั้น มีความเบื่อหน่ายในการมองดูความสวยงามของสิ่งเหล่านั้นหรือศิลปะเหล่านั้น เมื่อเห็นศิลปะเหล่านั้นเป็นสิ่งไม่สวยงาม
ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานพ.ศ.๒๕๕๔ นั้น ให้คำจำกัดความคำว่า "สุนทรียศาสตร์" ไว้แล้วนั้น ผู้เขียนตีความได้ว่าสุนทรียศาสตร์เป็นสาขาหนึ่งของปรัชญาที่สนใจศึกษาปัญหาความงามในธรรมชาติ หรืองานศฺลปะที่มนุษย์ กล่าวคือ เมื่อวิชาปรัชญาเป็นหลักความรู้และความจริงเป็นของมนุษย์ เมื่อสุนทรียศาสตร์เป็นสาขาหนึ่งของปรัชญา ย่อมนำแนวคิดทางปรัชญาไปด้วยในการคิดหาเหตุผลผ่านทฤษฎีความรู้ ทำให้ความรู้เกิดความสมเหตุสมผลปราศจากความสงสัยในความงามอีกต่อไป ดังนั้นสุนทรียศาสตร์จึงเป็นวิชาที่ว่าด้วยหลักความรู้และความจริงของความงาม สิ่งงามในธรรมชาติและศิลปะ เป็นต้น มนุษย์โดยอาศัยเหตุผลอธิบายที่มาของหลักความรู้และความงามที่เกิดขึ้นใจของมนุษย์ และเกณฑ์ตัดสินของความงามนั้น ต้องสมเหตุสมผลปราศจากข้อสงสัยในความงามนั้น อีกต่อไปแต่ความงามของสิ่งใดสิ่งหนึ่งนั้นมีความสมบูรณ์แตกต่างกันออกไป จำเป็นต้องใช้ความเห็นของนักปรัชญาหลายคนให้เหตุผลของความงามในสิ่งใดสิ่งหนึ่งว่าเป็นสิ่งที่มีค่ามากที่สุด ดังนั้น ทฤษฎีความงามจึงมีหลายทฤษฎีด้วยกัน เป็นเรื่องของเหตุผลจะบอกความงามของสิ่งใดสิ่งหนึ่งสมบูรณ์ที่สุด และมาจากหลายเหตุผลของคณะกรรมการตัดสินความงามให้เหตุผลความงามของสิ่งใดมากที่สุด สิ่งนั้นคือความงามแห่งยุคสมัยในการเขียน Blogger ขอยกทฤษฎีความงามจิตวิสัย มีแนวคิดว่า "ความงามที่มิได้ขึ้นอยู่สิ่งใด ๆ ในโลก แต่ขึ้นอยู่ในใจของมนุษย์เอง "
ตามทฤษฎีความงามที่กล่าวมาข้างต้น เราวิเคราะห์ว่า ความสวยงามของสิ่งใด ๆ ในโลกนี้ ขึ้นอยู่กับจิตวิญญาณของมนุษย์ที่จะรับรู้ (ผัสสะ) เป็นความรู้จากประสบการณ์ชีวิตผ่านประสาทสัมผัและสั่งสมเป็นอารมณ์ในใจ แต่ธรรมชาติของจิตมนุษย์มิได้มีหน้าที่เพียงรับรู้ (ผัสสะ) และสั่งสมอารมณ์ของสิ่งที่รับรู้นั้นแต่ยังธรรมชาติเป็นผู้คิด เมื่อรู้สิ่งไหนย่อมคิดจากสิ่งนั้น ย่อมเกิดความรู้สึกจากสิ่งนั้น ที่เรียกว่า "เวทนา" โดยอนุมานความรู้จากสิ่งนั้น เพื่อหาเหตุผลอธิบายข้อความเหล่านั้น อาจเกิดความรู้สึกพึงพอใจในสิ่งนั้นหรือไม่พอใจในสิ่งนั้น กล่าวคือผู้เขียนตระหนักถึงความสวยงามของสวนลุมพินีซึ่งเป็นสถานที่ประสูติในประเทศเนปาลเป็นครั้งแรก เมื่อปี ค. ศ. ๒๐๐๒ การเดินทางเข้าสู่สวนลุมพินีในสมัยนั้น ตามโครงการต้อนรับนิสิตใหม่จากมหาวิทยาลัยเมืองพาราณสี รัฐอุตตรประเทศ สาธารณรัฐอินเดีย ในยุคนั้น ถนนยังไม่ได้รับการพัฒนาเหมือนทุกวันนี้ ชีวิตผู้คนสองฝั่งจากด่านตรวจคนเข้าเมือง ตามเส้นทางสู่ลุมพินีสถานที่ประสูติของพระพุทธเจ้ายังย่ำแย่กว่าเมืองไทย แต่เราไม่รู้สึกทุกข์กับเขาเลย เพราะมันขึ้นอยู่กับพวกเขาที่จะใช้สติปัญญาของตนเองที่ตัดสินปัญหาชีวิตของตนเอง เพื่อพัฒนาภายในจิตใจของตนเองก่อนที่จะพัฒนาวัตถุภายนอก แม้ว่าพวกเขาจะดำเนินชีวิตเช่นนั้นก็ตาม พวกเขาก็มีความสุขในสิ่งที่พวกเขาเป็นเพราะ
๔.๑. มีสวนลุมพินีมีสถานที่ประสูติของพระพุทธเจ้า เป็นโภคทรัพย์ภายนอก ที่นี้เป็นสถานที่ที่ทรงคุณค่าต่อประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา เพราะเป็นสถานประสูติของเจ้าชายสิทธัตถะ ต่อมาพระองค์เสด็จออกผนวชเพื่อค้นหาความจริงของชีวิตว่าพระพรหมและพระอิศวรเป็นผู้สร้างมนุษย์และวรรณะให้ปฏิบัติหน้าที่ตามวรรณะที่ตนเกิดมา มีหลักปฏิบัติอย่างไรเพื่อเข้าถึงสัจธรรมในเรื่องนี้ ?เมื่อพระองค์ทรงพัฒนาศักยภาพชีวิตหลายวิธี จนค้นพบอริยมรรคมีองค์ ๘ จนบรรลุถึงความรู้ในระดับ"อภิญญา ๖ " จิตวิญญาณของพระองค์ทรงหลุดพ้นจากการเวียนตายเกิดในสังสารวัฏเข้าสู่ปรินิพพาน
๔.๒.เป็นสถานที่ปฏิบัติบูชาอันยิ่งใหญ่ ที่ชาวพุทธควรมาประกอบพิธีศักดิ์สิทธิ์ เพื่อชำระล้างกรรมที่มีอยู่ในจิตให้ปราศจากทุกข์ เพราะความขุ่นเคือง ความเกลียดชัง และความแค้นลึก ๆ ในจิตใจก็จะหายไป เพื่อชีวิตที่ดีขึ้นในโลกปัจจุบัน หรือชาติต่อไป แต่การปฏิบัติบูชากับคุมค้่ากับชีวิตที่เกิดมา ได้กำจัดความรู้สึกโกรธและความเกลียดชังที่มีอยู่ให้ออกไปจากชีวิตจะดีกว่า หากจะมีความสุขแม้จะเพียงชั่วครู่ก็ยังดีกว่าคนที่ไม่รู้จะทำให้กับชีวิตตนเองให้ดีขึ้นได้อย่างไร ?
เมื่อเรานึกถึงสมัยพระเจ้าสุทโธทนะทรงเป็นมหาราชามีหน้าที่ปกครองแคว้นสักกะ บนเส้นทางอันยาว ๑๐๙.๕ กิโลเมตร ใช้เดินทางระหว่างสองเมืองพี่เมืองน้องสวนลุมพินีตั้งอยู่กึ่งกลางระหว่างเมืองกบิลพัสดุ์กับเมืองเทวทหะ ซึ่งเป็นเมืองหลวงที่ยิ่งใหญ่มั้งสองแห่งนี้ในสมัยก่อนพุทธกาล มีเหตุการณ์ที่บันทึกไว้เป็นประวัติศาสตร์พุทธศาสนาหลักฐานปรากฏในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ มายาวนานทั้งในภาษาบาลีและภาษาไทยในฤดูร้อนแห่งเดือนเมษายนกำลังจะผ่านพ้นไปแล้ว เข้าสู่วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ พฤษภาคม นาข้าวที่ใช้ทำการเกษตรเคยเป็นนาการปลูกข้าวของราชวงศ์ศากยะได้เก็บเกี่ยวทั้งหมดเหลือแต่ตอซังข้าวแห้งที่เหลืองใสเรียงกันเป็นสีเดียวกันตลอดเส้นทาง เราเห็นผ่านสายตาผู้คนเดินทางจากเมืองกบิลพัสดุ์ไปยังเมืองเทวทหะแห่งแคว้นโกลิยะอันไกลโพ้น ขบวนคาราวานของนักเดินทางประกอบคน เกวียน ช้าง ม้าและวัว หลังจากเดินทางได้ ๕๕ กิโลเมตร ร่างของผู้คนที่เคลื่อนไหวมานานก็เริ่มเหนื่อยล้า เพราะการเคลื่อนไหวร่างกายอย่างต่อเนื่อง ในที่สุดการเดินทางก็มาถึงสวนลุมพินี ดินแดนแห่งป่าสาละที่สวยงามในเดือนพฤษภาคมของทุกปี โลกของสวนลุมพินี อยู่ใกล้เทพสุริยะ ผู้ประทานแสงสว่าง หล่อเลี้ยงสรรพสิ่งที่ประกอบขึ้นเป็นชีวิตด้วยอาหาร เพราะมีกระแสน้ำใต้ตินไหลมาจากเทือกเขาหิมาลัยอันอุดมสมบรูณ์ เพราะป่าไม้นานาชนิดดูดซับน้ำไว้ในช่วงฤดูฝน เมื่อ ๒๖๐๐ ปีที่แล้ว เมื่อน้ำไหลลงสู่ที่ราบลุ่มแห่งสวนลุมพินี ก็เป็นลำธารได้ปรากฏลอยขึ้นไปในบรรยายกาศบนท้องฟ้าอันไกลโพ้น ตกลงสู่พื้นลุมพินีให้เย็นสบาย ชื่นใจแก่นักเดินทาง ผู้ทนทุกข์และเหนื่อยจากการเดินทางถนนก็มิราบเลียบอย่างที่คิด มีหลุมเป็นบ่อบางส่วน ชำรุดและขรุขระเมื่อมาถึงสวนลุมพินีอันน่ารื่ยรมย์ กระแสน้ำเย็นและกระแสน้ำร้อนพุ่งขึ้นสู่ท้องฟ้าและตกลงมาบนร่างกายที่เหนือยล้าของเรา ให้จิตผ่อนคลายด้วยการอาบน้ำ ดื่ม รับประทานอาหาร ชำระกายให้สดชื่นและอิ่มใจ เป็นความรู้สึกของจิตใจที่ประสบความอัศจรรย์แห่งชีวิตซึ่งใครก็ตามที่สัมผัสมัน ย่อมจะรู้สึกได้เฉพาะจิตของตนถึงความปิติและความสุขในจิตใจที่ไม่มีใครจะรับความสุขแทนกันได้ จากจุดเล็ก ๆ ของลุมพินีสถานที่ประสูติของเจ้าชายสิทธัตถะแห่งราชวงศ์ศากยะนั้น กลายเป็นอนุสรณ์สถานแห่งความรู้ที่แท้จริง ที่มีคุณค่ามหาศาลแก่ชีวิตมนุษยชาติ เมื่อพระพุทธองค์ทรงประทานมรดกธรรมแก่มนุษยชาติแล้ว พระองค์ทรงยกให้เป็น ๑ ใน ๔ เมืองสังเวชนียสถานเพราะชีวิตของพระองค์ที่ประสูติมา เป็นชีวิตที่พระองค์ทรงเลือกมาเกิดในโลกมนุษย์ และเป็นผู้นำด้านจิตวิญญาณ และมีความเป็นมนุษย์ระดับอริยบุคคล ทำให้ผู้คนเหนื่อยล้าจากการเดินทางมาแล้วทั่วสังสารวัฏ มาสู่ลุมพินีด้วยศรัทธาเพื่อมาปฏิบัติบูชาตามคำสอนของพระพุทธเจ้า เมื่อความสุขจากการมีทรัพย์ภายนอกไม่ได้ตอบโจทย์ความสงบสุขของชีวิต เพราะแม้ว่าเราจะมีทรัพย์มากมาย เราก็ไม่อาจรักษาความสงบสุขของชีวิต ถึงเราได้รับความสุข ก็เป็นเพียงความสุขชั่วคราวเท่านั้น ความมั่งคั่งที่ได้รับมา จะต้องแลกด้วยเลือดเนื้อ สุขภาพของชีวิต ตนต้องนำทรัพย์ที่ได้มาไป รักษาสุขภาพซึ่งเกิดจากการทำงานหนัก เคร่งเครียด รีบเร่งตลอดชีวิต. เป็นต้น
๕.การมาปฏิบัติบูชา practical worship
ทำไมผู้แสวงบุญต้องปฏิบัติบูชาในสวนลุมพินีสถานที่ประสูติของพระพุทธเจ้า ? โดยธรรมชาติชีวิตของมนุษย์ รับรู้ถึงอารมณ์ของเรื่องราวต่าง ๆ ที่ผ่านเข้ามาในชีวิตของตนเอง เช่น ปัญหาทางธุรกิจ อาชีพการงานของตนเอง ต้องประสบกับการขาดทุนอย่างต่อเนื่องมานานหลายปี ปฏิบัติหน้าที่ราชการโดยทุจริตและไม่เจริญก้าวหน้า หรือประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานจนมีฐานะดี แต่ก็ต้องเสียใจกับลูก ๆ หลาน ๆ ไม่สามารถอยู่ในระเบียบแบบแผนที่ดีของชีวิตได้ หมกหมุ่นอยู่กับอบายมุขทุกอย่าง ทรัพย์สมบัติที่เขาได้มาจากธุรกิจ ต้องขายใช้หนี้ไปเกือบหมดสิ้น ความทุกข์จึงเกิดขึ้นเพราะการคิดไปยึดติดสิ่งเหล่านี้ การปฏิบัติบูชาอาจช่วยให้ผู้ปฏิบัติหันเหจากความทุกข์เหล่านี้โดยการปล่อยวาง การปฏิบัติบูชาในพุทธสถานแต่ละครั้ง ย่อมทำให้ชีวิตของผู้เขียนงดงามเกิดขึ้นในใจเสมอ เพราะมีความปิติและความสุขทุกครั้ง เมื่อผู้เขียนได้มาสัมผัสสวนลุมพินีสถานที่น่ารื่นรมย์แห่งนี้ เมื่อนึกถึงองค์ความรู้ผ่านประสบการณ์ของชีวิต ที่ได้ปฏิบัติบูชาในสวนลุมพินีหลายครั้งในอดีต จิตวิญญาณของผู้เขียนรู้สึกอิ่มเอิบทุกครั้ง ที่ได้สั่งสมความรู้และความจริงจนกลายเป็นคำสัญญานอนเนื่องอยู่ในจิตวิญญาณอย่างไม่สิ้นสุด และติดตามจิตวิญญาณไปเกิดในภพหน้าด้วย ที่ผ่านมาชีวิตที่มีความทรงจำอันงดงามเสมอกับสถานที่ประสูติของเจ้าชายสิทธัตถะ ต่อมาได้กลายเป็นศาสดาเอกของโลกมนุษย์มีพระนามว่าโคตมะสัมมาสัมพุทธเจ้า สถานที่แห่งนี้เป็นสถานที่ประสูติของพระองค์ เป็นสังเวชนียสถานอันยิ่งใหญ่ที่คนทั่วโลกปรารถนาครั้งหนึ่งในชีวิตของตน เดินทางมาปฏิบัติบูชาในสถานที่อันรื่นรมย์เช่นนี้ แต่เป็นสถานทำงานเผยแผ่พระพุทธศาสนาของผู้เขียนในการพาผู้คนได้หลายร้อยคนเดินทางมาสู่สถานที่แห่งนี้ เพื่อปฏิบัติบูชา แม้ในบางครั้งผู้เขียนต้องเผชิญกับความเหนื่อยล้าของชีวิต เพราะการตรากตำทำงานหนักจนเส้นเสียงของผู้เขียนอักเสบแต่ผู้เขียนก็ต้องฝืนทำงานจนเสร็จสิ้น ผู้เขียนเคยตั้งจิตอธิษฐานบารมีขอให้ความปรารถนาของชีวิต ให้หายป่วยความปรารถนาของผู้เขียนเกิดขึ้นหลายครั้งไม่เคยมีสักครั้งที่ผู้เขียนเคยมีสักครั้ง ที่จะไม่ประสบความสำเร็จในการทำงานเพื่อพระพุทธศาสนาในสังเวชนียสถานทั้ง ๔ เมื่อผ่านจุดนั้นมาได้ ความรู้ของชีวิตผู้เขียนน่าจะพอเพียงที่จะเอาความรู้สั่งสมอยู่ในจิตนอนเนื่องมายาวนานนั้น ถ่ายทอดเป็นตัวอักษรให้แก่ผู้ที่เวียนว่ายตายเกิดในยุคหลังได้ศึกษาค้นคว้าเรื่องราวของประสบการณ์ที่เข้ามาสู่ชีวิตของตัวเอง ด้วยการศึกษาด้วยการอ่านเรื่องราวเหล่านี้ ผู้เขียนอาจเคยแสวงหาตัวตนของผู้อื่นมายาวนานแล้วไม่รู้กี่อสงไขยแล้ว เป็นความมัวเมาในชีวิต เป็นความสุขที่ยังเป็นความทุกข์ของวิถีชีวิตประจำวันของมนุษย์ ทุกหนทุกแห่งที่มนุษย์อาศัยอยู่ ย่อมมีการแก่ง แย่งชิงดีกันตลอดเวลาการแข่งขันในหน้าที่การงาน ธุรกิจและความรัก เป็นต้น ทำให้เกิดอารมณ์เรื่องราวเหล่านั้น กลายเป็นตัณหาที่จิตวิญญาณน้อมรับมาฝังรากลึกในจิตวิญญาณมายาวนานมาแล้วไม่รู้กี่อสงไขย เพราะทำให้จิตวิญญาณของมนุษย์นั้น มีการเวียนว่ายตายเกิดมาแล้วไม่รู้กี่อสงไขย
การปฏิบัติบูชาด้วยการสวดมนต์ นั่งสมาธิภาวนา ด้วยจิตอันสงบตัดอารมณ์โลกธรรมได้ทุกทาง ยกเว้นทางหูได้ฟังพระธรรมวิทยากรบรรยายเรื่องราวของชีวิตพระพุทธเจ้าให้ผู้แสวงบุญฟัง การฟังธรรมบรรยายนั้น ระงับความทุกข์จากความฟุ้งซ่านเกิดขึ้นอยู่ในจิตใจเราได้ความสุขจาการปล่อยวางว่างเปล่าจากอาการยึดมั่นในสิ่งนั้นได้เป็นอย่างดี แม้กาลเวลาจะผ่านไปแล้ว ๑๗ ปี ตลอดหลายปีที่ผู้เขียนกลับมาสู่สถานแห่งนี้อีกหลายครั้ง ฉันผัสสะอารมณ์แห่งการปฏิบัติบูชาพระพุทธเจ้าไม่เคยอิ่ม ผู้เขียนได้ชำระล้างความอ่อนแอ ท้อแท้ ความหงอยเหงาของชีวิต ผู้เขียนรู้สึกว่าตนเองเข้มแข็งกว่าในอดีตที่ผ่านมาในฐานะนักบรรยายผู้นำจิตวิญญาณในการนำพาผู้แสวงบุญมาปฏิบัติบูชาในสังเวชนียสถานสวนลุมพินีเป็นตำนาน แห่งความทรงจำของผู้เขียน การผ่านการเดินทางเข้าออกอินเดีย และเนปาลเป็นเวลาหลายครั้งจึงเป็นเรื่องปกติของผู้เขียนเอง สวนลุมพินีมีเนื้อที่ไม่น้อยกว่า ๖,๐๐๐ ไร่ เขาจัดสรรพื้นที่ได้งดงาม ในแต่ละปีมีผู้คนมากมายจำนวนหลายล้านคนมาเที่ยวชม หลายคนมานั่งปฏิบัติบูชาด้วยการนั่งสมาธิ เพื่อชำระล้างความเครียดในร่างกายและจิตใจของตนเอง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น