๑๒.ระบบการศึกษาเพื่อการพัฒนามนุษย์ในราชอาณาจักรไทย

8. The education System for Human development in  Kingdom of  Thailand.

คำสำคัญ ระบบการศึกษา  การพัฒนา ประชาชน  ราชอาณาจักรไทย 

บทนำ ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา 

       โดยทั่วไป   คนไทยและคนทั่วโลกมีความสามารถในการรับรู้เหตุการณ์ในชีวิตที่จำกัด    มนุษย์มักมีอคติต่อผู้อื่น   อันเนื่องจากความไม่รู้ของตนเอง  ส่งผลให้ชีวิตมนุษย์ทั่วโลกเต็มไปด้วยความมืดมน  แม้ว่ามนุษย์จะเป็นสัตว์รู้จักใช้เหตุผล     หรือเป็นสัตว์ที่มีความสามารถในการใช้เหตุผล  ซึ่งเป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้เพื่ออธิบายความจริงของเรื่องราวที่เกิดขึ้นในชีวิตอย่างไรก็ตาม     แต่ตามคำสอนของพระพุทธเจ้านั้น  พราหมณ์บางท่านในโลกเป็นนักตรรกศาสตร์และนักปรัชญา  ต่างได้ยินความจริงที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน  ยกตัวอย่างเช่น   การบูชายัญด้วยสัตว์และทาสนั้นไม่ถือว่าเป็นบาป      หรือฆาตกรมีมุมมองเกี่ยวกับชีวิตของผู้อื่นเช่นผักและปลา จึงกระทำการฆาตกรรมโดยเจตนาร้าย   ก่อให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของผู้อื่นในสังคม     เพราะพวกเขาไม่เคยศึกษาและปฏิบัติธรรมตามอริยมรรคมีองค์ ๘  ตามที่พระพุทธเจ้าทรงสั่งสอนดังนั้นพวกเขาจึงไม่เห็นชีวิตหลังความตาย      กล่าวคือเมื่อสัตว์ตาย มีเพียงร่างกายเท่านั้นที่สูญสลาย   ขณะที่วิญญาณของมนุษย์ออกจากร่างไปเกิดในภพภูมิอื่น      พระพุทธเจ้าทรงสอนว่าเมื่อผู้ใดทำ ความดีต่อผู้อื่นด้วยกาย  ทางวาจาและทางใจที่ดี   วิญญาณของบุคคลนั้นจะไปเกิดในสุคติภูมิ    

                ดังนั้น พวกเขาจึงไม่สามารถใช้เหตุผล    ซึ่งเป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้เพื่ออธิบายความจริงของชีวิตอย่างมีเหตุผลได้   เมื่อพวกเขาเป็นนักบวช  นักปกครอง  นักการค้า  นักเกษตรกร     พวกเขามักจะวิพากษ์วิจารณ์เหตุการณ์ทางสังคม  เมื่อมนุษย์กระทำการใด  ๆ  จิตใจของมนุษย์จะรับรู้เหตุการณ์เหล่านั้น   และบันทึกเป็นข้อมูลทางอารมณ์เกี่ยวกับการกระทำของตน        ยกตัวอย่างเช่น  การฆาตกรรม  การลักขโมย การประพฤติผิดทางเพศ  การดูหมิ่นผู้อื่นและการดื่มแอลกอฮอล์และการใช้ยาเสพยาแม้ว่ามนุษย์จะประสบกับเหตุการณ์เหล่านี้โดยตรง  แต่เมื่ออายตนะภายในมีความสามารถจำกัดในการรับรู้เหตุการณ์เหล่านี้ในชีวิต          มนุษย์มักจะมีอคติต่อผู้อื่นเนื่องจากความไม่รู้   ความกลัว ความเกลียดชัง และความรัก  เป็นต้น  

                เมื่อชีวิตเต็มไปด้วยความมืดมน     พวกเขามักจะแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับความจริงของสิ่งใดสิ่งหนึ่งของตนเอง  ตามหลักเหตุผลหรือคาดคะเนความจริงจากสิ่งที่ได้ยินนั้น     การใช้เหตุผลของผู้คนทั่วโลกในการอธิบายความจริงของเรื่องใดเรื่องหนึ่ง        บางครั้งพวกเขาใช้เหตุผลที่ถูกต้อง  บางครั้งใช้เหตุผลที่ไม่ถูกต้อง    บางครั้งพวกเขาใช้เหตุผลในลักษณะเช่นนี้    และบางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผลในลักษณะนั้น    เมื่อเหตุผลของคำตอบยังคงคลุมเครือและไม่ชัดเจน  เนื่องจากความไม่รู้ พวกเขาจึงตัดสินใจผิดพลาดโดยหลงเชื่อมิจฉาชีพ สร้างความเสียหายต่อชีวิต  ทรัพย์สินของตนเองและผู้อื่น     เป็นมูลค่าหลายแสนล้านบาทต่อปี       รัฐบาลของแต่ละประเทศต้องจัดเก็บภาษีจากประชาชน เพื่อชดเชยความเสียหายต่าง  ๆ  ที่เกิดขึ้น  เพื่อบรรเทาทุกข์ทรมานในชีวิตของพวกเขา เป็นต้น   

                   การพัฒนาระบบการศึกษาไทยในปัจจุบัน        ในโลกยุคปัจจุบันที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว        เทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ตที่ก้าวหน้าและความท้าทายใหม่ ๆ      การศึกษาไม่ได้เป็นเพียงวิธีการสอนแบบเดิม  ๆ    เท่านั้น     แต่ยังเป็นการเตรียมความพร้อมให้คนรุ่นต่อไปรับมือกับโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว       โลกต้องการบุคคลที่มีทักษะความคิดสร้างสรรค์  และศักยภาพในการแก้ไขปัญหาความท้าทายต่าง ๆ ที่ชีวิตมนุษย์กำลังเผชิญอยู่    นี่เป็นรากฐานที่สำคัญสำหรับความสามารถของประเทศไทยในการสร้างพลเมืองที่มีคุณภาพ     ขับเคลื่อนประเทศสู่ความก้าวหน้าที่ยั่งยืน    และปรับตัวให้เข้ากับความคิดที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาของผู้คนทั่วโลก      ผ่านการเรียนรู้ออนไลน์        และนำความรู้ดังกล่าวไปใช้ในชีวิตประจำวันได้   

                  เมื่ออายตนะภายในของผู้คนจำกัดความสามารถในการรับรู้ข่าวสารและเหตุการณ์ต่าง ๆ  ภายในประเทศ     และจิตใจของพวกเขามักจะเอนเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง         ชีวิตของพวกเขาจึงเต็มไปด้วยความมืดมนและขาดความหวังที่จะมีชีวิตที่ดีขึ้น         คนเหล่านี้จึงขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงที่สมมติและความจริงขั้นปรมัตถ์          เช่น  เหตุการณ์ทางการเมือง  เศรษฐกิจ ศาสนา      และการป้องกันประเทศดังนั้น       พวกเขาจึงไม่สามารถใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงของสถานการณ์ต่าง   ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อแก้ไขปัญหาและความทุกข์เหล่านี้ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า      รัฐบาลทั่วโลกจึงได้จัดตั้งสถานบันการศึกษา  และสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศ เมื่อรัฐบาลตระหนักถึงความกังวลของประชาชน  ที่แสดงความคิดเห็นออกผ่านสื่อสังคมออนไลน์       หน้าที่ของรัฐบาลคือการตรวจสอบประเด็นเหล่านั้นผ่านกระบวนการสอบสวนโดยอิงข้อเท็จจริง     โดยเจ้าหน้าที่รัฐไม่ควรเชื่อความคิดเห็นเหล่านั้นทันที่      เจ้าหน้าที่รัฐควรสงสัยไว้ก่อนจนกว่าเจ้าหน้าที่จะได้ตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐาน   เมื่อรวบรวมหลักฐานได้เพียงพอแล้ว        พวกเขาสามารถใช้หลักฐานดังกล่าวเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้    เพื่อพิสูจน์ความจริงโดยการใช้เหตุผล  ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงของประเด็นเหล่านั้นอย่างมีสมเหตุผล ช่วยให้เจ้าหน้าที่รัฐแก้ไขปัญหาทางสังคมที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาของประเทศได้อย่างทันทวงที         

                นับตั้งแต่สมัยพราหมณ์พราหมณ์บางคนเป็นนักตรรกศาสตร์ และนักปรัชญา        พวกเขาสามารถใช้เหตุผลในการอธิบายความจริงของการมีอยู่ของเทพเจ้า   และสามารถสื่อสารกับเทพเจ้าเหล่านั้นผ่านการบูชายัญของพราหมณ์อารยัน เพื่อให้ช่วยบรรลุเป้าหมายที่ปรารถนา อย่างไรก็ตาม  เมือความเชื่อในเทพเจ้าเหล่านั้นสร้างความร่ำรวยให้กับพราหมณ์อารยันและพราหมณ์ดราวิเดียน   จนกลายเป็นปัญหาทางการเมือง          เมื่อพวกพราหมณ์อารยันพยายามปกป้องผลประโยชน์ของตนเองและรักษาเสถียรภาพทางการเมือง          พวกเขาจึงใช้อำนาจที่ปรึกษาทางการเมืองออกกฎหมายวรรณะตามจารีตประเพณี  เพื่อจำกัดสิทธิ    เสรีภาพและหน้าที่ของชาวดราวิเดียน    ซึ่งก่อนหน้านี้มีอำนาจอธิปไตยเหนือดินแดนของอนุทวีปอินเดียมาก่อนส่งผลให้เกิดยุคมืดสำหรับมนุษย์ชาติทั่วโลก     

                  ยุคความจริงขั้นปรมัตถ์ของพระพุทธศาสนา    เป็นยุคแห่งการแสวงหาความจริงจากความสงสัยเกี่ยวกับการมีอยู่ของเทพเจ้า เจ้าชายสิทธัตถะทรงเห็นผู้คนในอนุทวีปถูกลงโทษโดยพระพรหม   หรือที่เรียกว่า "พรหมทัณฑ์"   โดยให้สังคมขับพวกเขาออกจากสังคมตลอดชีวิตและไม่อาจกลับคืนสู่สถานเดิมในสังคมได้  และถูกบังคับให้ใช้ชีวิตอยู่บนท้องถนนไปตลอดชีวิต  เป็นต้น

              ยุคปรัชญาตะวันตก            เมื่อพระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งพระธรรมทูตแห่งราชอาณาจักรโมริยะ    ไปเผยแพร่พระพุทธศาสนาในโลกตะวันตก   รวมทั้งพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชได้นำนักบวชแห่งชมพูทวีปอินเดียกลับมายังมาซิโดเนียด้วย        เพื่อปรึกษาปัญหาชีวิต ส่งผลทำให้คำสอนของพระพุทธเจ้าแพร่หลายไปสู่โลกตะวันตก    และบาทหลวงในโลกตะวันตกไปบูรณาการคำสอนของพระพุทธศาสนาเข้ากลับกับปรัชญาตะวันตก        ทำให้ปรัชญาตะวันตกมีความลึกซึ้งยิ่งขึ้นด้วยการให้เหตุผล    เพื่ออธิบายความจริงเกี่ยวกับการมีอยู่ของพระเจ้า  แม้ว่าการใช้เหตุผลทางศาสนาจะช่วยให้ชาวตะวันตก   เกิดความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับพระเจ้า แต่เหตุผลก็ไม่สามารถนำพวกเขาไปความจริงเกี่ยวกับการมีอยู่พระเจ้าได้    

              และยุควิทยาศาสตร์สมัยใหม่   แก้ไขข้อจำกัดในการรับรู้ของมนุษย์ด้วยการใช้เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์  เพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริง  และรวบรวมข้อมูล    กล่าวคือเมื่อนักวิทยาศาสตร์เป็นมนุษย์มีอายตนะภายในเป็นต้นกำเนิดของความรู้      โดยเกิดจากปัจจัยทางจิตใจ อาศัยอายตนะภายในที่จำกัดความสามารถในการรับรู้และมีอคติต่อผู้อื่น  จึงมีชีวิตมนุษย์เต็มไปด้วยความมืดมนเช่นมนุษย์ทั่วไป          ส่งผลให้ขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงที่สมมติขึ้น       เช่นโลก   จักรวาล หลุมดำ  ดวงอาทิตย์และความจริงขั้นปรมัตถ์        เช่น สภาวะนิพพาน วิญญาณเป็นต้น       เมื่อนักวิทยาศาสตร์แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับความจริงที่สมมติขึ้นโดยใช้เหตุผล   ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงดังกล่าวข้างต้น       บางครั้งนักวิทยาศาสตร์อาจใช้เหตุผลได้อย่างถูกต้อง        อาจใช้เหตุผลไม่ถูกต้อง  อาจใช้เหตุผลในลักษณะนี้หรือในลักษณะนั้นก็ได้      เมื่อการใช้เหตุผลของนักวิทยาศาสตร์ยังคงคลุมเครือและไม่ชัดเจนแล้ว  วิญญูชนเช่นเจ้าชายสิทธัตถะ ได้ยินความคิดเห็นของนักวิทยาศาสตร์ยังคงคลุมเครือและไม่ชัดเจน   ย่อมไม่เชื่อถือว่าเป็นความจริง           เพื่อแก้ปัญหาความคิดเห็นไม่น่าเชื่อถือของนักวิทยาศาสตร์         พวกเขาจึงสร้างเครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ขึ้นมาเพื่อช่วยตรวจสอบข้อเท็จจริง   และรวบรวมพยานหลักฐานต่าง  ๆ  เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้     เพื่อพิสูจน์ความจริงของสิ่งต่าง ๆ     

                เพราะมนุษย์มีความสามารถในการรับรู้สิ่งมีชีวิตที่เล็กที่สุดที่อยู่เหนือการรับรู้ทางประสาทสัมผัส      หรือวัตถุที่อยู่นอกเหนือการรับรู้ของเราอย่างจำกัด เช่น   ดวงฤกษ์ลอยอยู่ในหลุมดำ    นักวิทยาศาสตร์จึงจำเป็นต้องสร้างกล้องโทรทรรศน์         เพื่อสังเกตุการณ์ดาวเคราะห์ต่าง ๆ  เช่น ดาวอังคารและดาวพูลโต เป็นต้น     ส่วนเชื้อโรคขนาดเล็กที่สุดที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า       จำเป็นต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ขยายภาพของเชื้อโรคนั้นให้มีขนาดใหญ่ขึ้น          เพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานต่าง  ๆ     มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง  ๆ เพื่อพิสูจน์ความจริง          โดยใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้เพื่ออธิบายความจริงของคำตอบ เพื่อทราบว่าเป็นเชื่อโรคนั้นเป็นเชื้อโรคชนิดใด 

                 นักภูมิศาสตร์ได้สร้างแผนที่โลกของกูเกิลขึ้น        เพื่อระบุตำแหน่งของสังเวชนียสถานทั้ง ๔ แห่งอย่างชัดเจน      ซึ่งอยู่ห่างจากประเทศไทยหลายพันกิโลเมตร       และอยู่นอกเหนือขอบเขตการรับรู้ของอายตนะภายในของมนุษย์             ปัจจุบันผู้คนทั่วโลกสามารถใช้คอมพิวเตอร์   โทรศัพท์มือถือและอุปกรณ์สื่อสารอื่น ๆ     เพื่อเรียนรู้สิ่งที่อยากรู้ผ่านอินเตอร์เน็ต   ดังนั้น   อินเตอร์เน็ตจึงเป็นคลังข้อมูลขนาดใหญ่และนวัตกรรมใหม่ ๆ       กำลังได้รับการพัฒนาโดยเฉพาะอย่างยิ่งการสร้างแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ต      เพื่อให้คนทั่วโลกสามารถแบ่งปันความรู้ของตนทางออนไลน์    และมอบโอกาสให้ผู้คนทั่วโลกได้เรียนรู้บนแพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ต     โดยไม่ต้องเสียเวลาและความพยายามเดินทางไปยังสถาบันการศึกษาอีกต่อไป                การใช้แพลตฟอร์มอินเตอร์เน็ตเป็นพื้นที่ทำงานแทนการเดินทางไปสถานทำงาน    การทำธุรกรรมทางการเงิน      และเรียนออนไลน์จากที่บ้านก็เป็นวิถีชีวิตอย่างหนึ่ง    

             เมื่อโลกเปลี่ยนแปลงตามอารยธรรมที่มนุษย์สร้างขึ้น   วิถีชีวิตก็เปลี่ยนไปเช่นกัน    ทำให้ผู้คนมีเวลามากขึ้น ในการศึกษาและค้นคว้าหาความรู้เกี่ยวกับหัวข้อใดหัวข้อหนึ่ง     ผ่านการหาข้อเท็จจริงและการรวบรวมหลักฐาน เช่น     พยานเอกสาร   พยานบุคคล   พยานวัตถุ และหลักฐานเอกสารดิจิทัล    เป็นต้น  เมื่อมีหลักฐานเพียงพอข้อมูลเหล่านี้จะถูกนำไปใช้ในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้     หรือคาดคะเนความจริง เพื่อพิสูจน์ความจริงของประเด็นนั้น ๆ     สิ่งที่เกิดขึ้นได้ผ่านการใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้      เพื่ออธิบายความจริงอย่างมีเหตุผลและความจริงนี้ในรูปแบบของภาพนิ่ง  วีดีโอ         และบทความวิชาการ   หรือข่าวสารบนโซเชียลมีเดีย    เพื่อให้ผู้อื่นเรียนรู้และเข้าใจ ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการดำรงชีวิต       และแอปพลิเคชั่นบางอย่าง อาจสร้างรายได้ด้วยซ้ำ        อย่างไรก็ตาม     การศึกษาในระบบการศึกษาแห่งชาติยังคงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับคนยุคใหม่   แม้ว่าโลกจะเปลี่ยนไปด้วยเทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ต       แต่ตราบใดที่ทุกคนมีโทรศัพท์มือ  พวกเขาสามารถเข้าถึงความรู้ได้อย่างง่ายดาย       

             บางคนอาจเชื่อว่า   การศึกษาระดับมหาวิทยาลัยไม่จำเป็นอีกต่อไป  เนื่องจากเทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ตสามารถสร้างรายได้ผ่านแอพพลิเคชั่นอินเตอร์เน็ต   และความสามารถในการทำวิจัยอิสระได้  อย่างไรก็ตามหลายคนเชื่อว่าการศึกษาต่อระดับมหาวิทยาลัยไม่จำเป็นอีกต่อไป       แม้ว่าปริญญาตรี ปริญญาโทและปริญญาเอกจะเป็นมาตรฐานสำหรับการสั่งสมความรู้ในจิตใจของบัณฑิต แต่สิ่งเหล่านี้เป็นเพียงกิจกรรมการวิจัย      และการแสวงหาความรู้ที่ออกแบบมาเพื่อสร้างความรู้ทางอารมณ์ในจิตใจของบัณฑิตแต่ละคน  

          อย่างไรก็ตาม กิจกรรมเหล่านี้จะไม่มีประโยชน์จนกว่าบัณฑิตจะนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในการทำงาน สร้างรายได้ในหน่วยงานภาครัฐ  ภาคเอกชนหรือธุรกิจเอกชน   หากสำเร็จการศึกษาโดยไม่มีงานทำ ถือเป็นการลงทุนด้านการศึกษาที่ไม่ได้สร้างรายได้ ดังนั้น การศึกษา คือการลงทุนอย่างหนึ่ง หากการลงทุนนั้นไม่คุ้มค่ากับเวลาที่เสียไป การลงทุนต่อไปก็ไม่มีประโยชน์ แต่ในขณะเดียวกันการลงทุนในธุรกิจโดยปราศจากการศึกษานั้นก็อันตราย เพราะต้องใช้เวลาลองผิดลองถูกเพื่อให้ได้ผลลัพท์ที่ถูกต้องและยังเป็นการสิ้นเปลืองเงินอีกด้วย       ตัวอย่างเช่น เจ้าชายสิทธัตถะทรงตัดสินพระทัยสละวรรณะกษัตริย์ที่ประสูติมาทรงเสียสิทธิและหน้าที่ของการปกครองแคว้นสักกะ พระองค์ทรงเสด็จออกผนวชเป็นพระโพธิสัตว์เพื่อแสวงหาสัจธรรมของชีวิต และพิสูจน์ว่าพระพรหมไม่ได้สร้างมนุษย์จากพระวรกายของพระองค์เองและไม่ได้สร้างวรรณะ ให้กับมนุษย์ทุกคนที่พระองค์สร้างขึ้นมา เพื่อทำงานตามหน้าที่ของวรรณะที่ตนเกิดมา ทรงใช้เวลาหลายปีในการค้นพบแนวทางปฏิบัติตามอริยมรรคมีองค์ ๘ จนกระทั่งพระองค์ตรัสรู้ว่า มนุษย์เกิดจากการปฏิสนธิวิญญาณในครรภ์มารดา พระพรหมไม่ได้สร้างมนุษย์ขึ้นมาตามคำสอนของพราหมณ์แต่อย่างใด  

        ในการเขียนปรัชญาในพระพุทธศาสนาเกี่ยวกับความจริงของมนุษย์ โลก จักรวาล  ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติและเหตุการณ์ทางสังคม ตลอดจนหลักฐานการมีอยู่ของเทพเจ้า เป็นต้น ถือเป็นข้อเท็จจริงที่น่าสงสัยและควรค่าแก่การสนศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม  เนื่องจากมนุษย์มีอายตนะภายในที่จำกัดในการรับรู้สิ่งเหล่านี้และมักมีแน้วโน้มที่จะลำเอียงต่อผู้อื่นเนื่องจากความไม่รู้ของตนเอง สิ่งนี้นำไปสู่ความมืดมนในชีวิตมนุษย์   พวกเขาจึงขาดปัญญาที่จะเข้าใจความจริงที่สมมติขึ้นและความจริงขั้นปรมัตถ์ ทำให้ไม่สามารถอธิบายความจริงของเรื่องใด  ๆได้อย่างมีเหตุผล  มนุษย์จำเป็นต้องศึกษาต้นกำเนิดของความรู้ของมนุษย์   องค์ประกอบของความรู้ของมนุษย์  วิธีการแสวงหาความรู้ที่เป็นสากล ซึ่งทุกคนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้    และบรรลุผลอย่างเดียวกัน  

            การศึกษาจึงเริ่มต้นจากประเด็นที่น่าสงสัย ซึ่งเป็นต้องศึกษาโดยการตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐาน เมื่อมีหลักฐานเพียงพอแล้ว ก็สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลสำหรับการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐาน  เพื่อให้ได้ข้อเท็จจริงที่ชัดเจนที่สุด  และเป็นที่ยอมรับของนักวิชาการในทุกสาขา  เราจะรับฟังหลักฐานจากแหล่งความรู้ในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย อรรถกถา เพียงแค่นี้หลักฐานไม่เพียงพอ เป็นต้น      นักปรัชญาพิจารณาน้ำหนักของเหตุผลจากการวิเคราะห์หลักฐานพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ และอรรถกถานั้นยังไม่เพียงพอ  ที่จะยืนยันความจริงของคำตอบในเรื่องนั้น ๆ ได้  จำเป็นต้องมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์มาตรวจสอบข้อเท็จจริงของคำตอบให้ชัดเจนยิ่งขึ้น      ในการเขียนปรัชญาแดนพุทธภูมินี้ ผู้เขียนต้องสอบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐาน เช่น พยานบุคคล พยานวัตถุของพุทธสถานในดินแดนต่าง ๆ และหลักฐานทางเอกสารดิจิทัลเพื่อเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์หาเหตุผล    เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบนั้น     การค้นพบเอกสารจาริกแสวงบุญของนักบวชชาวจีน  หนังสือหลายเล่มเกี่ยวข้องกับยุคหลังพุทธกาล      และการแสวงบุญในยุคปัจจุบัน  ทำให้พุทธศาสนาของเรากลับมามีชีวิตอีกครั้ง        ส่วนหลักฐานของเอกสารดิจิทัล เช่น แผนที่โลกกูเกิลนั้นเป็นประโยชน์ในการค้นหาอาณาจักรโบราณเมื่อ ๒๕๐๐ ปีที่แล้ว โดยไม่ต้องเดินทางไปสู่อาณาจักรโบราณนั้นอีกเพียงแค่ดูข้อมูลจากภาพถ่ายดาวเทียม ทำให้การวิเคราะห์แม่นยำยิ่งขึ้น ดังนั้น เมื่อโลกรุ่งเรืองด้วยวิทยาศาสตร์เทคโนโลยี่ การศึกษาในด้านคอมพิวเตอร์และอินเตอรเน็ต จึงจำเป็นต้องเข้าถึงคุณค่าสูงสุด ที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อตอบสนองต่อชีวิตสมัยใหม่ เป็นต้น