Introduction : The Reason for Building 10,000 Pagodas in the Pagan kingdom
บทนำ
โดยทั่วไปแล้ว เจดีย์ ๑๐,๐๐๐ องค์แห่งอาณาจักรพุกาม เป็นสัญญาลักษณ์ทางประวัติศาสตร์และพุทธศาสนาของพม่า การสร้างเจดีย์แต่ละองค์สะท้อนถึงความเชื่อทางพุทธศาสนา ความเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรพุกาม และความศรัทธาของผู้สร้างเจดีย์เหล่านี้ที่ใช้ทุนทรัพย์จำนวนมหาศาล และแรงงานของประชาชนจำนวนมหาศาล การศึกษาเจดีย์แต่ละองค์ในอาณาจักรพุกามโบราณ ช่วยให้พวกเราเข้าใจบริบทประวัติศาสตร์ สังคม และศาสนาพุทธในอาณาจักรพุกามได้อย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น การสร้างเจดีย์อาจเกิดจากหลายสาเหตุ ยกตัวอย่างเช่น การถวายเป็นพุทธบูชา เพื่อเป็นอนุสรณ์สถานสำคัญ หรือเพื่อแสดงถึงอำนาจและความยิ่งใหญ่ของกษัตริย์หรือผู้มีอำนาจ การเจดีย์แต่ละองค์จึงเป็นการเดินทางย้อนเวลากลับไปสู่ยุคทองของอาณาจักรพุกามโบราณ และช่วยให้เราเข้าใจมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าที่ตกทอดมามาจนถึงปัจจุบัน
การศึกษาเหตุผลในการสร้างเจดีย์ตามหลักพระพุทธศาสนานั้น ทำให้เราเข้าใจว่ามนุษย์ทุกคนต้องเผชิญกับเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตทุกวินาที เมื่อเรารับรู้แล้ว จิตใจจะสั่งสมเหตุการณ์เหล่านี้ไว้เป็นหลักฐานทางอารมณ์ แล้วนำหลักฐานทางอารมณ์เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์ โดยอนุมานความรู้และคาดคะเนความจริงจากสิ่งที่เราได้ยินสืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยก่อนพุทธกาลจนถึงปัจจุบัน เพื่อพิสูจน์ความจริงของเรื่องนั้น โดยใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายข้อเท็จจริงของเรื่องนั้น ๆ เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม เมื่อศึกษาข้อเท็จจริงเรื่องมนุษย์จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณนั้น พระพุทธเจ้าทรงสอนว่าเมื่อพราหมณ์บางคนในโลกเป็นนักตรรกะ นักปรัชญาได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง มักจะแสดงความคิดเห็นในเรื่องต่าง ๆ ตามปฏิภาณของตนเองและคาดคะเนความจริง โดยใช้เหตุผลอธิบายความจริงในเรื่องนั้น ๆ อย่างไรก็ตาม นักตรรกะ นักปรัชญามักใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงของเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้อย่างถูกต้อง บางครั้งพวกเขามักจะใช้เหตุผลอธิบายความจริงของเรื่องนั้นอย่างไม่ถูกต้อง บางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผลเพื่ออธิบายความจริงของเรื่องนั้นในลักษณะนี้ บางครั้งพวกเขาก็ใช้เหตุผล เพื่ออธิบายความจริงของเรื่องนั้นในลักษณะนั้น เป็นต้น เมื่อเหตุผลคำตอบของผู้เขียนคลุมเครือและไม่ชัดเจนว่ามนุษย์มีความเป็นอย่างไรแล้ว วิญญูชนผู้ได้ยินความคิดเห็นของคำตอบของเรื่องมนุษย์แล้ว ย่อมไม่เชื่อว่าเป็นความจริงและไม่ถือว่าเป็นความรู้ที่แท้จริงในเรื่องนั้น
เมื่อพระพุทธเจ้าได้ยินเรื่องความคิดเห็นของนักตรรกะ นักปรัชญาไม่น่าเชื่อถือแล้ว พระองค์ก็ทรงสร้างกระบวนการพิจารณาความจริงขึ้นมา โดยเริ่มต้นจากความสงสัยจากสิ่งที่ได้ยินมานั้นไว้ก่อน จากนั้นพระองค์ทรงตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับเรื่องนั้น เมื่อหลักฐานเพียงพอแล้ว พระองค์ทรงใช้หลักฐานเหล่านั้น เป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้และคาดคะเนความจริงเพื่อพิสูจน์ความจริงในเรื่องนั้นโดยใช้เหตุผลซึ่งเป็นเครื่องมือของนักปรัชญาในการอธิบายความจริงในเรื่องนั้น ๆ เป็นต้น ในสมัยปัจจุบัน ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ทำให้ชีวิตมนุษย์มีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี่คอมพิวเตอร์และอินเตอร์เน็ต ผู้คนใช้อินเตอร์เน็ตเป็นแหล่งข้อมูล เพื่อศึกษาและแสวงหาความรู้ที่ตนสนใจอยู่ตลอดเวลา แต่มนุษย์กลับสั่งสมความรู้เกี่ยวกับความดีและความชั่วไว้ในใจเสมอแนวคิดในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เพื่อปลดปล่อยชีวิตจากความอ่อนแอด้วยการทำสมาธิ เพื่อชีวิตที่เข้มแข็ง มีสติและตระหนักรู้ในปัจจุบัน มีสมาธิและปัญญาตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ยังคงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมนุษย์ และสามารถช่วยให้ชีวิตที่ดีขึ้นได้ ดังนั้น พระพุทธศาสนาจึงยังคงมีเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมนุษย์ทั่วโลกในการพัฒนาศักยภาพในชีวิต เจดีย์เป็นสัญลักษณ์แห่งความเจริญรุ่งเรืองทางพระพุทธศาสนา เนื่องจากการก่อสร้างเจดีย์ดังกล่าว ตั้งอยู่บนความเชื่อของชาวพุทธในสมัยนั้นว่า การก่อสร้างเจดีย์นี้ เป็นสถานที่ประดิษฐานสิ่งศักดิ์สิทธิ์อันเป็นมงคลสูงสุดในพระพุทธศาสนา เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาและปฏิบัติบูชา (worship practice) ตามหลักอริยมรรคมีองค์ ๘ เพื่อหลุดพ้นจากความทุกข์ในชีวิต สัจธรรมสูงสุดที่ได้จากการปฏิบัติบูชาคือความรู้ที่นำไปสู่การหลุดพ้นจากปัญหาชีวิต
นำไปสู่ความเจริญก้าวหน้าทางจิตวิญญาณและความสงบสุขตามหลักศีลธรรมและกฎหมาย เป็นต้น เจดีย์ชเวซีโกนสร้างขึ้นตามแบบศิลปะพม่า เป็นเจดีย์หลายชั้นปิดทอง และเป็นเจดีย์แห่งแรกที่สร้างขึ้นในอาณาจักรพุกาม เป็นสัญลักษณ์แห่งความเจริญรุ่งเรืองทางจิตวิญญาณและวิถีชีวิตของผู้คนที่มีความสงบสุข และมั่นคงในเป้าหมายชีวิต เพราะพวกเขาเข้าใจชีวิตและมีศรัทธาในศีลธรรม ยึดมั่นในคำสอนของพระพุทธศาสนาเถรวาทเรียกว่า "อริยมรรคมีองค์๘" เพราะรู้จักปฏิบัติธรรมอย่างถูกต้องตามคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ว่า เมื่อจิตมนุษย์คิดดี มองโลกในแง่ดี จิตจะประพฤติดีคือไม่เบียดเบียนผู้อื่น กรรมดีนี้จะทำให้จิตวิญญาณไปเกิดในภพภูมิที่ดี หรือเกิดเป็นมนุษย์ ก็จะเกิดในสังคมที่สงบสุขตามหลักศีลธรรมและกฎหมาย ดำรงชีวิตอย่างพอเพียง พึงพาตนเองได้ ไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เป็นต้น เมื่อบ้านเมืองสงบสุข ประชาชนจะไปวัดพุทธเถรวาทเพื่อฟังคำสอนของพระภืกษุสามเณร และนำความรู้จากครูบาอาจารย์มาประยุกต์ใช้เข้าถึงธรรมขั้นสูงสุด จิตใจของมนุษย์ก็จะผูกพันกับศาสนามากขึ้นเมื่อครั้งเจดียชเวซีโกนในรัชสมัยของพระเจ้าอโนรธามังช่อ เพื่อบรรจุพระบรมสาริกธาตุและพระทันตธาตุของพระพุทธเจ้าศากยมุนี แสดงให้เห็นว่าพระพุทธศาสนาเป็นที่ศรัทธาของพระมหากษัตริย์ในสมัยนั้น
วัดแห่งนี้สร้างขึ้นด้วยสถาปัตยกรรมอันงดงาม แสดงให้เห็นถึงร่องรอยอารยธรรมที่สร้างสรรค์ขึ้น ด้วยความคิดของมนุษย์ในแต่ละยุคสมัย เป็นอนุสรณ์สถานทางพระพุทธศาสนาที่หยั่งรากลึกอยู่ในจิตใจของมนุษย์ เจดีย์ชเวซีโกน ตั้งอยู่บนหาดทรายริมฝั่งแม่น้ำอจิรวดีในเมืองพุกามโบราณ เป็นวัดเถรวาท ปัจจุบันตั้งอยูที่เมืองยองอู เขตมัณฑะเลย์ ตอนกลางของสหภาพเมียนมารสร้างโดยพระเจ้าอโนรธามังช่อ คำว่า เจดีย์ชเวซีโกน แปลว่า เป็นเจดีย์สร้างบนหาดทรายริมฝั่งแม่น้ำอจิรวดี
๒.ความสำคัญของเจดีย์
เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาหลักฐานในพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน ๒๕๕๔ คำว่า เจดีย์ หมายถึงสิ่งก่อสร้างคล้ายลอมฟาง มียอดแหลม บรรจุสิ่งของที่เคารพบูชา เช่น พระบรมสาริกธาตุ เป็นต้น สิ่งของหรือบุคคลอันเป็นที่เคารพบูชา เป็นต้น และ
ในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณ เล่มที่ ๑๐ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒ ทีฆนิกายมหาวรรค ข้อ๖.อานนท์เธอได้ยินไหมว่าพวกเจ้าวัชชี สักการะ เคารพ นับถือ เจดีย์ในแคว้นวัชชีของชาววัชชีทั้งในเมืองและนอกเมือง และไม่ละเลยการบูชาอันชอบธรรมที่เคยให้ เคยกระทำต่อเจดีย์เหล่านั้นให้เสื่อมสูญไป
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ข้าพระองค์ได้ยินดีพวกเจ้าวัชชี สักการะ เคารพ นับถือ เจดีย์ในแคว้นวัชชีของชาววัชชีทั้งในเมืองและนอกเมืองและไม่ละเลยการบูชาอันชอบธรรมที่เคยให้ เคยกระทำต่อเจดีย์เหล่านั้นให้เสื่อมสูญไป
"อานนท์ พวกเจ้าวัชชีพึงหวังได้ แต่ความเจริญอย่างเดียว ไม่มีความเสื่อมเลย ตราบเท่าที่พวกเจ้าวัชชี ยังสักการะเคารพ นับถือ เจดีย์ในแคว้นวัชชีของชาววัชชีทั้งในเมืองและนอกเมืองและไม่ละเลยการบูชาอันชอบธรรมที่เคยให้ เคยกระทำต่อเจดีย์เหล่านั้นให้เสื่อมสูญไป"
เมื่อผู้เขียนตรวจสอบข้อเท็จจริงจากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬา ฯ ข้างต้น ผู้เขียนฟังข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่า เมื่อชาววัชชียังเชื่อว่าการบูชาและเคารพเจดีย์ในแคว้นวัชชี เพราะพระเจดีย์บรรจุสิ่งที่เคารพนับถือและยึดมั่นในหลักธรรมแห่งชีวิต ไม่พึงละเว้นการแสดงความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณในชีวิตด้วยความเต็มใจ พวกเขาย่อมจะเจริญรุ่งเรืองเพียงฝ่ายเดียว พระพุทธเจ้าตรัสว่าสรรพสิ่งเกิดขึ้น ตั้งอยู่และดับไปในวัฏจักรแห่งวัฏสงสาร หมุนเวียนไปอย่างนี้ไม่ที่สิ้นสุด เพราะเหตุปัจจัยทำให้สิ่งต่าง ๆ เกิดขึ้น มีเหตุปัจจัยที่ทำให้สิ่งต่าง ๆ ดับไป สิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นดับไป แม้ว่าอาณาจักรพุกามจะเป็นความจริงที่สมมติขึ้น แต่การสถาปนาอาณาจักรพุกามเป็นอารยธรรมที่สร้างขึ้นด้วยภูมิปัญญาของชาวพุกาม จนกลายเป็นอาณาจักรพุกามอันยิ่งใหญ่ สร้างขึ้นจากศรัทธาในคำสอนของพระพุทธเจ้า จนมีเจดีย์นับพันองค์ นับเป็นเครื่องพิสูจน์ถึงการมีอยู่ของอาณาจักรแห่งนี้ และอิทธิพลของคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ชาวพุกามยึดถือเป็นหลักในการดำเนินชีวิตอย่างมั่นคงและแน่วแน่ ปลูกฝังคำมั่นสัญญาในจิตใจ แม้ว่าดวงวิญญาณของพวกเขาจะเวียนว่ายตายเกิดในโลกมนุษย์อย่างไม่มีที่สิ้นสุด แต่ความรู้ในพระพุธศาสนามิได้สูญหายไปกับความตายหรือการเกิดใหม่
แม้ว่าอาณาจักรพุกามจะอยู่ภายใต้อำนาจของกฎไตรลักษณ์ (The three marks of Existence) แต่ชาวพุกามก็ได้สร้างอาณาจักรพุกามเกิดขึ้น เป็นอาณจักรที่ยิ่งใหญ่ที่มีอารยธรรมที่ชาวพุกามสร้างขึ้นด้วยความศรัทธาในคำสอนของพระพุทธศาสนา คือการสร้างเจดีย์เป็นศาสนาสถานในพระพุทธศาสนา และเป็นมรดกทางวัฒนธรรมโลกที่ควรแก่การอนุรักษ์ไว้เป็นมรดกของชาติ สืบสานวัฒนธรรมอันดีให้ชาวพุทธยึดมั่นตามประเพณี และสืบสานการศึกษาเพื่อรู้คุณค่าของมรดกทางปัญญาของชาติเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ที่เหมาะสมดังนั้น เมื่อพระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งพระโสนะและพระอุตตรเป็นพระธรรมทูตต่างประเทศของอาณาจักรโมริยะไปเผยแผ่ธรรมะของพระพุทธเจ้าในดินแดนสุวรรณภูมิ เมื่อชาวสุวรรณภูมิศึกษาหลักอปริหานิยธรรมในข้อที่ ๖ ของพระพุทธเจ้า พวกเขาเชื่อว่าการสร้างเจดีย์ไว้เพื่อประดิษฐานสิ่งที่เคารพบูชาเป็นศาสนวัตถุ เพื่อความเป็นสุขและความเจริญรุ่งเรือง เมื่อสิ้นชีพแล้ว ก็จะไปเกิดในสวรรค์ ดังนั้น เมื่อชาวพุทธในดินแดนสุวรรณภูมิในขณะนั้นเรียกว่า อาณาจักรพุกาม จึงเป็นชุมชนทางการเมือง ที่มีอาณาเขตชัดเจน มีชาวพุกามอาศัยอยู่ และมีอำนาจอธิปไตยเป็นของตนเอง ใช้ภาษาพุกามในการสื่อสาร และมีวัฒนธรรมของตนเอง ซึ่งมาจากความเชื่อในพระพุทธศาสนาว่า สร้างเจดีย์ไว้ประดิษฐานสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อบูชา หรือปฏิบัติบูชา เพื่อพัฒนาชีวิตให้เจริญรุ่งเรืองเพียงฝ่ายเดียว แม้ดวงวิญญาณจะต้องเวียนว่ายตายเกิดอย่างไม่สิ้นสุด แต่ก็จะได้บุญในสวรรค์ หากได้เกิดใหม่ในโลกมนุษย์ ก็คงได้เกิดในสังคมที่สงบสุขบนพื้นฐานของศีลธรรมและกฎหมาย เมื่อพุทธศาสนิกชนชาวพุกามได้สร้างสรรค์ อารยธรรมแห่งการบูชาจากหลักคำสอนของพระพุทธเจ้า จนกลายเป็นทะเลเจดีย์นับพันองค์เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลก ที่ควรอนุรักษ์ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษา สืบสานการปฏิบัติบูชาตามอริยมรรคมีองค์ ๘ในพุทธสถานต่าง ๆ และสามารถต่อยอดความรู้ทางพระพุทธศาสนาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ เมื่อชาวพุกามเกิดความรู้ความเข้าในกฎธรรมชาติของชีวิตว่าจิตวิญญาณเป็นตัวตนที่แท้จริงของมนุษย์ที่ผ่านวัฏจักรแห่งความตาย และการกลับชาติมาเกิดใหม่ไม่เคยสิ้นสุด เพราะความโง่เขลามัวเมาในรูป รส กลิ่น เสียง โผฏฐัพพะ และธัมมารมย์ ทำให้เกิดความประมาทในการใช้ชีวิต โดยไม่ยอมพัฒนาศักยภาพของชีวิตให้มีความเข้มแข็ง ชำระล้างกิลสที่หมักมมในจิตใจมายาวนาน ชีวิตของพวกจึงมีความขุ่นมัวเพราะอคติของตนเอง ทำให้บุคคลิกภาพไม่อ่อนโยนไม่รู้สึกไว้วางใจถึงความเป็นมิตรต่อผู้อื่น ไม่มั่นคงในอุดมการณ์ของตนและไม่หวั่นไหวต่อการปฏิบัติหน้าที่ต่อผู้อื่น สังคมและประเทศด้วยความหนักแน่นด้วยหลักเมตตากรุณา บริสุทธิ์และยุติธรรมต่อทุกฝ่ายด้วยหลักเหตุผลที่ถูกต้อง
ในที่สุดอำนาจอธิปไตยของอาณาจักรพุกามถูกทำลาย โดยปัจจัยภายนอกจากการรุกรานของเจงกิสข่าน ผู้นำชาวมงโกลเลียและยึดอำนาจอธิปไตย ซึ่งเป็นอำนาจสูงสุดในการปกครองอาณาจักรพุกาม อาณาจักรพุกาม จึงเสื่อมโทรมไปตามกฎแห่งธรรมชาติที่เกิดขึ้น มีอยู่ และดับไปเช่นเดียวกับชีวิตมนุษย์ แต่เรื่องราวของอาณาจักรพุกามที่สั่งสมในจิตของมนุษย์ กลายเป็นสัญญาในกระแสจิตไปสู่ภพอื่นด้วย แม้จะมีโอกาสได้เกิดเป็นมนุษย์อีกครั้ง แต่คำสัญญาเกี่ยวกับเรื่องราวของอาณาจักรพุกามก็ยังสืบย้อนไปถึงชีวิตปัจจุบัน เจดีย์หลายพันแห่งตั้งตระหง่านเหนือยอดไม้ ซึ่งนักท่องเที่ยวยังมองเห็นได้จากอาคารสูงและโรงแรมขนาดใหญ่ในเมืองพุกาม ก็มีความงามอย่างพิศวงเหนือยอดต้นไม้กระจายทั่วไปในเมืองพุกามโบราณ โดยเฉพาะตอนเช้าที่อากาศเย็น ๆ กระทบร่างกายทำให้เราลืมความทุกข์ที่ค้างคาอยู่ในจิตใจให้เกิดทุกข์ และจิตใจของมนุษย์ได้ปะทะกับปัจจัยของพระอาทิตย์ขึ้นในยามเช้า ก็เป็นสถานที่ตราตรึงจิตให้จ้องมองพระอาทิตย์ จนลืมความเครียดไปชั่วขณะหนึ่ง แม้จะเป็นสิ่งที่จิตมนุษย์สร้างขึ้นมาก็ตาม แต่ความคิดที่เกิดจากความเชื่อทางพระพุทธศาสนา แต่เป็นร่องรอยของวัฒนาธรรมทางพุทธศาสนาที่สร้างจากความคิดที่ดี ในการสร้างเจดีย์ที่เราสามารถมองเห็นได้มากมายเพื่อถวายเป็นเครื่องบูชาแด่พระพุทธเจ้า
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น