บทนำ จาริกแสวงบูญในแผ่นดินพระโพธิสัตว์ ในปรัชญาแดนพุทธภูมิ

 Introduction: pilgrimage in the Land of  Bodhisattva in Buddhaphumi's philosophy  

บทนำ

        ในชีวิตของผู้เขียน แม้จะได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุในคณะสงฆ์แห่งราชอาณาจักรไทยมาหลายปีแล้ว และมีหน้าที่ตาข้อปฏิบัติ ๑๐ ประการ คือการสวดมนต์  ทำวัตรเช้า - เย็น  บิณฑบาตร ศึกษานักธรรมในระดับต่าง ๆ  ปฏิบัติธรรมที่มหาวิทยาลัยพระพุทธศาสนา พระนักเทศน์  ครูสอนศีลธรรม อาจารย์มหาวิทยาลัยและเป็นอาจารย์กรรมในงานปริวาสกรรม รักษาไตรจีวร ๑ ชุด  ที่ใช้เป็นแต่งกกายให้สะอาดบริสุทธิ์ เคยอยู่ปริวาสกรรม โกนผม ปลงหนวด และตัดเล็บ เทศนา ปลงอาบัติเป็นประจำ เป็นต้น 

     แต่มีสิ่งหนึ่งที่ผู้เขียนไม่ได้ปฏิบัติคือการธุดงค์ (Ascetic practices) เป็นวัตรปฏิบัติ โดยการจาริกไปตามที่ต่าง ๆ ตามแนวทางของพระภิกษุต้องพัฒนาศักยภาพของชีวิตให้เป็นสมาธิ บริสุทธิ์ไม่มัวหมองอ่อนโยน  ไม่หยาบคาย มีจิตใจมั่นคง ไม่หวั่นไหวต่อปัญหาต่างที่เกิดขึ้นในชีวิต เมื่อสำเร็จหลักสูตรการเดินธุดงค์ เพื่อพัฒนาศักยภาพชีวิตให้บรรลุถึงความรู้ในระดับอภิญญา ๖ แล้ว       เขาจะปฏิบัติหน้าที่ช่วยเหลือผู้อื่นตามหลักเมตตา กรุณา เพื่อให้ผู้อื่น รู้จักการพัฒนาศักยภาพชีวิตตน ให้เข้าถึงความรู้ที่เป็นแก่นของชีวิตตามกฎธรรมชาติอย่างเท่าเทียมกัน การเดินทางไปทั่วโลก  เพื่อพบปะผู้คนจากหลากหลายประเทศและศาสนา มีเหตุผลหลายประการในการใช้ชีวิตและในเวลากลางคืน ก็ไม่รู้ว่าจะพักอยู่ที่ไหนในกลางป่า 

          เมื่อคณะศิษย์จัดโครงการธุดงค์ตามแนวคิดที่ว่า "ก้าวไปตามธรรม (Follow the Dhamma)ในดินแดนพระโพธิสัตว์บนเส้นทางแสวงบุญจากเมืองโปขราไปยังเมืองลุมพินี ผู้เขียนตัดสินใจอยู่นานเพื่อเข้าร่วมธุดงค์เพราะมีอายุมาก และมีภาระงานสอนต้องรับผิดชอบคือเป็นอาจารย์สอนปรัชญาที่มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยวิทยาเขตนครราชสีมา และพระภิกษุส่วนใหญ่อายุน้อยกว่ามากบวชเพียงไม่กี่พรรษา แต่ภิกษุเหล่านี้รู้วิธีใช้ธุดงค์เป็นที่พึงยามทุกข์และที่ปรารถนาของจิตใจ ชีวิตกัลยาณมิตรจึงสุขสงบมาก เนื่องจากสามารถชำระล้างอารมณ์ทุกข์ในจิตใจได้ พระหลายรูปเคยธุดงค์ในต่างประเทศโดยเฉพาะอินเดียและเนปาลอย่างน้อยสามถึงสี่ครั้ง  ภิกษุเหล่านี้ได้ฝึกฝนตนเอง ขัดเกลากิเลส  กิริยามารยาท รู้จักสำรวมกายและจิต ในการธุดงค์ทุกย่างก้าวของตนในเมืองต่าง ๆ ที่ผู้คนส่วนใหญ่นับถือศาสนาฮินดู 

       การธุดงค์ระยะไกลต้องใช้ความพากเพียรและความอดทนของชีวิตเพื่อเร่งฝีเท้าของตนเองให้ทันความเร็วของหมู่คณะธุดงค์ได้  เมื่อมองแผ่นที่โลกของกูเกิลประเทศเนปาลเต็มไปด้วยภูเขาปกคลุมทั้งประเทศ ในบางครั้งต้องเดินทางปีนขึ้นภูเขาอีกสูงหลายลูกเพื่อย่นระยะทางให้สั้นลง การมีอายุมาก น้ำหนักเยอะแต่ต้องยกตัวเองขึ้นสู่ที่สูง ทั้งเหนื่อยและหอบเพราะหายใจไม่ทันจะทำอย่างไรเป็นเรื่องที่เราต้องคิดไม่น้อย ชีวิตจะเป็นอย่างไรก็ช่างความตั้งใจอยากจะไปเป็นเรื่อง เพราะเป็นครั้งหนึ่งในชีวิตของเราเป็นความทรงจำที่ดีงามของเรา  ยามลงจากภูเขาเดินไปตามท้องถนนเต็มไปด้วยฝุ่นละอองเป็นระยะทางหลายกิโลเมตร บางครั้งต้องข้ามแม่น้ำอันไหลเชี่ยวเดินผ่านผู้คนตามหมู่บ้าน ถนนใหญ่ที่เต็มด้วยผู้คน

         ที่พวกเขาจ้องมองมายังพวกเราด้วยความประหลาดใจว่า เป็นใครมาจากไหนรองเท้าไม่ใส่แบกสัมภาระหน้ามอมแมม แม้ใครจะมองเราอย่างไรก็ช่างเพราะเขาไม่ได้อ่านพระไตรปิฎกไม่ เป็นภาระของผู้อื่นต้องคอยชีวิตที่ต้องต่อสู่กับตัวเอง เป็นเรื่องที่ท้าทาย ความสามารถของตนเองอยู่เสมอรู้ว่าเจอทั้งความเหนื่อยของร่างกายและจิตใจ มูลเหตุที่ผู้เขียนเรื่องนี้อยากเก็บความทรงอันงดงามของชีวิตนี้ไว้เป็นตัวอักษรให้เป็นเครื่องอยู่อาศัยในยามที่ระลึกถึงประสบการณ์ของชีวิตที่ได้เดินธุดงค์ในประเทศเนปาล   งดงามด้วยภูเขาสูงผู้คนงดงามทางจิตด้วยมิตรภาพ  ยิ้มแย้มแจ่มใส 

     

     ตลอดเส้นทางของการจาริกในดินแดนพระโพธิสัตว์ ล้วนแต่เป็นประสบการณ์อันล้ำค่าที่ผู้เขียนอยากกลับไปพัฒนาศักยภาพของชีวิตอีก วันหนึ่งผู้เขียนและคณะเดินธุดงค์จาก Padma Chaitya Vihaได้ประมาณ ๑๗กิโลเมตรก็เดินทางมาถึงประตูขนาดใหญ่ก่อสร้างด้วยคอนกรีตน์เสริมเหล็กไว้เป็นสัญญาลักษณ์ตรงทางเข้าเขตเทศบาลเทวทหะ (Devdaha Municipality) บนประตูทางเขียนป้ายขนาดใหญ่ไว้คอยต้อนรับนักท่องเที่ยวทั่วโลกใหญ่และพระธุดงค์จากดินแดนสุวรรณภูมิว่ายินดีต้อนรับสู่เทวทหะ (welcom to devdaha) ข้อความต่อไปอีกว่า"เชิญทุกท่านมาเยือนบ้านเกิดเมืองนอนของพระนางมายาเทวีมารดาของพระพุทธเจ้าผู้ยิ่งใหญ่" โดยชาวเทวทหะได้เขียนเป็นภาษาอังกฤษว่าVisit devdaha birthplace of Maya devi the mother of lord Buddha 

         ผู้เขียนรู้สึกตื่นเต้นมากเพราะไม่เคยมาเยือนเมืองเทวทหะก่อนแต่อย่างใดเสน่ห์ของตำบลเล็กแห่งนี้คือประวัติศาสตร์หน้าหนึ่งของพระพุทธศาสนา ถูกกล่าวไว้ในพระไตรปิฎกหลายฉบับและตำราเรียนประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาที่ผู้คนทั่วโลกได้ศึกษาและรู้จักตัวตนของเมืองนี้ก่อนเดินทางมาเยือนแล้วแม้จะศึกษาผ่านตำราไม่รู้กี่เล่มก็ตามไม่มีวันจะจินตนาการถึงสภาพที่แท้จริงของพระนครแห่งนี้ได้ ไม่น่าเชื่อว่าผู้เขียนจะได้ข้ามพ้นสงสัยในความมีอยู่ของพระนครแห่งนี้เสียทีโดยปกติที่เคยยินได้ฟังมาผู้คนทั่วไปว่ามักจะกล่าวว่าพระพุทธศาสนานั้นมีคนแต่งประวัติขึ้นมา

    ในช่วงเวลาหลายปีที่ผ่านมาแม้ผู้เขียนจะเข้ามาแสวงบุญที่สวนลุมพินีสถานที่ประสูตินับครั้งไม่ถ้วน ก็ตามแต่ก็ไม่เคยเดินทางมาถึงเมืองนี้แต่อย่างใดเมื่อดูภาพของสถูปรามคามผ่านอินเตอร์เน็ตหลายครั้ง ผู้เขียนก็ได้แต่คิดว่าสถานที่ตั้งของสถูปรามคาม นั้นคือสถานที่ตั้งของเมืองเทวทหะอันเก่าแก่ที่เป็นตำนานเล่าขานไว้อย่างน่าสนใจ  

เมื่อผู้เขียนเดินผ่านประตูเมืองเข้าสู่เขตเทศบาลตำบลเทวทหะ มีชาวเมืองเทวทหะจำนวนมองดูการจาริกแสวงบุญของเราแล้วสงสัยว่า "เราเป็นใคร มาจากไหน" เมื่อใครถามเราเป็นภาษาอังกฤษ ผู้เขียนส่งรอยยิ้มด้วยกระแสจิตแสดงความมิตรกับพวกเขา และตอบด้วยความภาคภูมิใจว่า "พวกเรามาจากประเทศไทย" 

            ตามเส้นทางที่กำหนดไว้ในแผนที่โลกกูเกิลในโทรศัพท์มือถือของเรา บางที่คณะของเราต้องเดินทางก็ตัดเข้าไปในตามตรอกเล็ก ๆ เพื่อเดินทะลุไปสู่ถนนอีกเส้นหนึ่ง เพื่อย่นระยะทางให้สั้นลงพอสมควร การเดินไปตามตรอกซอกซอยผู้เขียนเห็นว่า สภาพบ้านเมืองตามเป็นจริง ๆ ก็ไม่ต่างจากบ้านเรามากนัก ผู้เขียนดูสภาพบ้านเมืองที่ตั้งอยู่บนทุ่งนาอันเก่าแก่ตั้งแต่สมัยก่อนพุทธกาล เมื่อจำนวนประชากรเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เพราะเนปาลได้พัฒนาระบบสาธารณสุขที่ดีของประเทศเนปาลให้ก้าวหน้าไปมาก ทารกเนปาลจึงเกิดมาและมีชีวิตรอดมากขึ้น ผู้คนจึงบุกรุกเข้าสู่ทุ่งนาที่มีประวัติศาสตร์กล่าวไว้ในพระไตรปิฎก เพื่อก่อสร้างอาคารบ้านเรือนเพื่อพักอยู่อาศัย ถนนหนทางกำลังได้รับการพัฒนาอย่างเร่งรีบ สองข้างถนนเต็มไปด้วยอาคารพาณิชย์สูง ๒ ชั้น เรียงรายไปตามข้างถนน  ขายเสื้อผ้า โทรศัพท์มือถือฝ่าเท้า 

       ฉันย่ำเท้าลงสู่พื้นถนนที่กำลังก่อสร้างลาดซีเมนต์มีฝนตกลงมาถนนเปียกชื่นแฉะมาก ผู้เขียนและคณะพระธุดงค์กำลังเดินลัดเลาะไปตามถนนภายในตำบลเทวทหะ ค่อนข้างเงียบสงบมากที่ดินบริเวณข้าง ๆ บ้านของชาวเทวทหะนั้น ใช้เป็นพื้นที่ทำการเกษตรกรรมใช้บริโภคในครัวเรือนกันเพราะพวกบริโภคมังสะวิรัติเป็นหลักชาวตำบลเทวทหะเดินผ่านพวกเราไปมีจิตใจงดงาม และมีความเป็นมิตรภาพมากยกไหว้และกล่าวคำ"นมัสเตเรา" ส่งมาที่คณะของพระธุดงค์ แม้คนท้องถิ่นที่นี้ส่วนใหญ่นับถือศาสนาฮินดูชอบอามิสบูชาหรือบูชายัญด้วยพืชพันธ์ธัญญาหารจำนวนมากต่อเทพเจ้า ๓ องค์เป็นความเชื่อที่สั่งสมมายาวนานนับแต่ปฏิรูปหลักคำสอนศาสนาพราหมณ์เป็นศาสนาฮินดูนั้นทำให้พวกพราหมณ์ยกเลิกบูชายัญด้วยการฆ่าสัตวและมนุษย์อีกต่อไปทำให้ศาสนาพราหมณ์ฮินดูเป็นที่นิยมอีกครั้งหนึ่ง