ปัญหาญาณวิทยาของการบำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์

 Epistemological problems of Bodhisattva asceticism 

บทนำ การบำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ 

 

             ในการศึกษาปัญหาความจริงเกี่ยวกับการบำเพ็ญตบะพระโพธิสัตว์สิทธัตถะนั้น โดยทั่วไปแล้ว   แม้ว่าเราจะได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องนี้จากตำราพระพุทธศาสนาและฟังพระธรรมเทศนาของพระภิกษุทั่วโลก    มาเป็นเวลากว่า ๒,๕๐๐ ปีแล้ว  เมื่อพวกเขาได้ยินข้อเท็จจริงในเรื่องนี้ ก็ยอมรับโดยปริยายว่า นี่คือความจริง       โดยไม่่ต้องสืบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานให้เพียงพอ   มาวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง   ๆ     เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของคำตอบนี้เกี่ยวกับการบำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์นี้ อย่างไรก็ตาม พระพุทธเจ้าตรัสสอนว่า  เมื่อได้ยินความคิดเห็นในเรื่องใดที่่ผ่านเข้ามาในชีวิตแล้ว   อย่าไปเชื่อทันที  ควรสงสัยไว้ก่อนจนกว่าจะตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานให้เพียงพอสำหรับวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ    เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงในเรื่องนั้นว่าจริงหรือเท็จ  เป็นต้น 

              ปัญหาคือเราจะรู้ความจริงเรื่องการบำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะได้อย่างไร ?     เป็นหน้าที่ของญาณวิทยาต้องตอบเรื่องนี้ เพราะ    ญาณวิทยาสนใจที่จะศึกษาปัญหาต้นกำเนิดความรู้ของมนุษย์ องค์ประกอบความรู้ของมนุษย์      วิธีพิจารณาความจริงของมนุษย์และความสมเหตุสมผลของความรู้ของมนุษย์       ญาณวิทยาจึงมีหน้าที่ให้คำตอบว่า "เราจะรู้ได้อย่างไรว่าจริง ?    ความรู้คืออะไร ?       ความรู้มีลักษณะอย่างไร ?        มนุษย์จะสร้างความรู้ได้อย่างไร  ?   และอะไรคือปัจจัยให้เกิดความรู้ของมนุษย์ ?    เป็นต้น  

            ๑.ต้นกำเนิดความรู้ของมนุษย์   โดยทั่วไปแล้ว มนุษย์เป็นสัตว์สังคม      จึงแสดงความคิดเห็นในเรื่องต่าง ๆ ที่เข้ามาในชีวิตมนุษย์อยู่ตลอดเวลา แต่มนุษย์เกิดมาพร้อมกับความไม่รู้   จึงไม่มีสติปัญญาที่จะแยกแยะความคิดเห็นในเรื่องต่าง ๆ    และไม่สามารถบอกได้ว่าอันไหนจริง หรืออันไหนเท็จ  เนื่องจากธรรมชาติของมนุษย์มีอวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖ ในร่างกายของตนเอง และมีความสามารถในการรับรู้สิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตอย่างจำกัดผ่านประสาทสัมผัสของตน    เช่น  การบำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ คือเหตุการณ์เกิดขึ้นเมื่อกว่า ๒,๕๐๐  ปีแล้วหรือการเสด็จออกผนวชของเจ้าชายสิทธัตถะ    เป็นพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ  ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสมัยก่อนพุทธกาลซึ่งผู้เขียนไม่ได้เกิดทันยุคนั้น          เมื่อผู้เขียนมีอวัยวะอินทรีย์ทั้ง ๖ ในร่างกายไม่ได้รับรู้เรื่องการบำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะผ่านประสาทสัมผัสของตนเอง  จึงไม่มีความรู้เรื่องนี้เป็นอารมณ์ที่สั่งสมอยู่ในจิตใจ  แต่ผู้เขียนชอบแสวงหาความรู้ในเรื่องต่อไป เป็นต้น ผู้เขียนจึงสอบสวนข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานให้เพียงพอ  มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากพยานหลักฐาน เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงเรื่องนี้ต่อไป 

           ๒.องค์ประกอบความรู้ของมนุษย์  เมื่อความรู้ด้านพระพุทธศาสนา   ปรัชญาและวิทยาศาสตร์ เป็นความรู้ของมนุษย์     โครงสร้างหรือองค์ประกอบของความรู้นั้น     เกิดขึ้นเมื่อจิตใจมนุษย์รับรู้เรื่องราวต่าง ๆ เข้ามาในชีวิตและรวบรวมเรื่องราวต่าง ๆ มาสั่งสมเป็นอารมณ์ในจิตใจของตนเองแล้ว  จิตใจวิเคราะห์ข้อมูลอารมณ์ที่มีอยู่ในจิตใจโดยการอนุมานความรู้      เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของคำตอบในเรื่องนั้นว่าจริงหรือเท็จ  ดังนั้น องค์ประกอบความรู้ของมนุษย์เรื่องต่าง ๆ  นั้น  เราสามารถแยกองค์ประกอบความรู้ของมนุษย์ได้ดังต่อไป 

๒.๑  มนุษย์

๒.๒  รับรู้เกิดจากการปัจจัยร่างกายและจิตใจ

๒.๓  เรื่องราวต่าง ๆ  ที่เข้ามาในชีวิต

๒.๔  วิเคราะห์ข้อมูล  

๒.๕  ใช้เหตุผลอธิบายข้อเท็จจริงในเรื่องนั้น 

            เมื่อมนุษย์สนใจศึกษาอภิปรัชญาเกี่ยวกับความจริงของมนุษย์  ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ  โลก และการพิสูจน์ความมีอยู่ของเทพเจ้า เป็นต้น  เพราะเป็นปัญหาของมนุษย์         ทั้งนี้เนื่องจากพวกพราหมณ์อารยันสอนว่ามนุษย์ถูกสร้างขึ้นจากพระกายของพระพรหม   และสร้างวรรณะให้มนุษย์ทำงานตามหน้าที่วรรณะของตน  ตามหลักปรัชญา เมื่อนักปรัชญากล่าวถึงข้อเท็จจริงในเรื่องใด จะต้องมีหลักฐานพิสูจน์ความจริงในเรื่องนั้นด้วย  หากไม่หลักพิสูจน์ความจริงในเรื่องนั้นถือว่าข้อเท็จจริงที่ได้ยินมาจากพยานเพียงคนเดียว        ขาดความน่าเชื่อถือและไม่สามารถรับฟังเป็นความจริงได้           เพราะโดยทั่วไปมนุษย์จิตมนุษย์ขอบเขตการรับรู้ในระดับประสาทสัมผัส    ที่จำกัดไม่สามารถรับรู้สิ่งที่มีชีวิตขนาดเล็กหรือสิ่งที่ตั้งอยู่ไกลออกไปได้     การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาเหตุผลเกี่ยวกับความจริงของสถานที่ตั้งของที่บำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์เป็นเวลา ๖ ปี   เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อกว่า ๒,๖๐๐ ปีก่อนเป็นความรู้เกินขอบเขตประสาทสัมผัสของมนุษย์จะรับรู้  และย้อนกลับเวลาไปยังเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้  การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาเหตุผลในการตอบข้อสงสัยในการเขียนบทความนี้       ผู้เขียนจำเป็นใช้หลักฐานจากแหล่งความรู้ในพยานเอกสารในพระไตรปิฎก อรรถกถา บันทึกของผู้แสวงบุญ และพยานวัตถุได้แก่ ภูเขาดงคสิริเป็นข้อมูลในการวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานต่าง ๆ  เพื่อหาเหตุผลอธิบายความจริงของคำตอบเรื่องสถานที่บำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ ดังต่อไปนี้ 

๑. สถานที่ตั้งของสถานที่บำเพ็ญทุกรกิริยา      เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกเล่ม ๑๓ พระสุตตันตปิฎกเล่ม ๕  ฉบับมหาจุฬา ฯ มัชฌิมนิกาย  มัชฌิมปันณาสก์ (๕. พรหมณวรรค ๑๐ สังคารวสูตร) ข้อ ๔๗๗ ว่า"เรานั้นแสวงหาอะไรเป็นกุศลขณะที่แสวงหาทางอันประเสริฐคือความสงบ ซึ่งไม่มีทางอื่นยิ่งกว่าเมื่อเที่ยวจาริกไปในแคว้นมคธ  โดยลำดับไปถึงตำบลอุรุเวลาเสนานิคม    ได้เห็นภูมิประเทศอันน่ารื่นรมย์มีราวป่าน่าเพลิดเพลินใจอันมีแม่น้ำไหลรินไม่ขาดสาย มีท่าน้ำสะอาดดีน่ารื่นรมย์มีโคจรคามอยู่โดยรอบเหมาะแก่การบำเพ็ญเพียรของกุลบุตร เราจึงนั่งณ ที่นั่นด้วยคิดว่า"ที่นี้เหมาะแก่การบำเพ็ญเพียร"

          เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬา ฯ    เราได้ยินข้อเท็จจริงว่า  เมื่อพระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงสำเร็จการศึกษาจากสำนักของอาฬารดาบส   และอุททกดาบสแล้ว   พระองค์ทรงตรวจสอบข้อเท็จจริงและรวบรวมหลักฐานจากคำสอนอาจารย์ทั้งสองแล้ว       มาวิเคราะห์โดยอนุมานความรู้จากหลักฐานในคำสอนของอาจารย์ทั้งสอง  เพื่อหาเหตุผลมาอธิบายความจริงของชีวิต พระองค์ทรงเห็นว่า ความรู้ที่พระองค์ทรงศึกษาจากสองสำนักนั้นและหลักปฏิบัติตามคำสอนของอาจารย์นั้น  เมื่อพระองค์ทรงปฏิบัติแล้วทรงไม่สามารถบรรลุความจริงถึงการมีอยู่ของพระพรหมและพระอิศวรได้    พระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงตัดสินใจออกจากเมืองราชคฤห์ และเสด็จไปยังตำบลอุรุเวลาเสนานิคมในแคว้นมคธ เพื่อแสวงหาความรู้ใหม่ ๆ  พระองค์ทรงเห็นว่า ภูเขาดงคสิริเป็นที่ที่น่าอยู่อาศัย  ภูเขาไม่ชันมากทางขึ้นลงจากถ้ำไม่ชันเช่นกันมีป่าไม้อุดมสมบรูณ์ เงียบสงบเหมาะแก่นักพรตมาบำเพ็ญตบะ เป็นสถานที่ฝึกปฏิบัติธรรมที่อยู่ไม่ไกล ไม่มีให้ใครได้รับอนุญาตให้การรบกวนการปฏิบัติธรรมของตน มีป่าอยู่ริมฝังแม่น้ำอันสวยงาม  แม่น้ำเนรัญชราไหลรินอยู่ตลอดเวลา น้ำใสจนมองเห็นก้นผืนทรายได้เลย   เราได้เห็นเต่าและปลาจำนวนมากว่ายน้ำตามริมฝังแม่น้ำ  มีท่าเรือที่สวยงาม สะอาดดีน่ารื่นรมย์    มีโคจรคามซึ่งเป็นหมู่บ้านหนึ่งที่พระภิกษุไปเที่ยวบิณฑบาต โดยจัดหาปัจจัยยังชีพจากผู้อื่นมาโดยตลอด ไม่เคยขาดภัตตาหารอุปโภคบริโภคหาได้ง่าย เส้นทางคมนาคมสะดวก เมื่อพระโพธิสัตว์เสด็จมาถึง ก็ทรงพิจารณาแล้วเห็นว่าสถานที่แห่งนี้  เหมาะแก่การบำเพ็ญตบะเพื่อแสวงหาสัจธรรมของชีวิตมนุษย์  เมื่อนึกถึงข้อความในพระไตรปิฎกนี้แล้ว  เราจะรู้ได้อย่างไรว่าสถานที่บำเพ็ญตบะของพระโพธฺสัตว์สิทธัตถะตั้งอยู่ที่ไหนในสาธารณรัฐอินเดีย  

๒. แผนที่โลกกูเกิล Google Maps

     เมื่อผู้เขียนศึกษาแผนที่โลกของกูเกิลแล้ว ผู้เขียนเห็นว่าภูเขาดงคสิริ ตั้งอยู่ไม่ไกลจากแม่น้ำเนรัญชราเลย  ในช่วงฤดูร้อนเมื่อมองจากฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเนรัญชรา  จะเห็นภูเขาดงคสิริได้อย่างชัดเจน    ในสมัยพระเจ้าพิมพิสาร ทรงปกครองแคว้นมคธและยังทรงมีพระชนม์ชีพอยู่  ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม  ตั้งอยู่ในเขตปกครองแคว้นมคธ แต่ในยุคปัจจุบันได้มีการเรียกและตั้งชื่อว่า"ตำบลพุทธคยา"  อำเภอพุทธคยา รัฐพิหารซึ่งเป็นสถานที่บำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ ผู้แสวงบุญชาวไทยชอบเรียกว่า"ภูเขาดงคสิริ" ส่วนชาวฮินดูเรียกว่า"Dungeshwari Hill"ส่วนถ้ำที่พระโพธิสัตว์สิทธัตถะทรงใช้เป็นสถานที่บำเพ็ญตบะเรียกว่า    "ถ้ำดงเกสวารี" (Dungeshwari Cave)เพื่อบรรลุถึงความจริงของชีวิตมนุษย์ว่าพระพรหมและพระอิศวร เป็นผู้สร้างมนุษย์และวรรณะให้มนุษย์จริงหรือไม่ เมื่อพุทธสถานแห่งนี้ตั้งอยู่ไม่ไกลจากริมฝังแม่น้ำเนรัญชรา    ภาษาราชการของอินเดียและในแผนที่โลกของกูเกิลเรียกว่า  "แม่น้ำฟัลกุ" (Falgu River)  ในสมัยพุทธกาล  ขนาดของแม่น้ำเนรัญชราน่าจะกว้างยาวถึงเชิงเขาดงเกสวารี    เพราะผู้เขียนสังเกตลักษณะของบ้านของคนท้องถิ่นที่สร้างอาศัยใช้อิฐทำจากดินเหนียว  ที่มาจากดินในหมู่บ้านมีตะกอนโคลนตมไหลไปตามกระแสน้ำเนรัญชรา พวกมันตกตะกอนและทับถมมาเป็นเวลานาน ทำให้แม่น้ำแคบลงเหลือเท่าที่เห็นในปัจจุบัน กว้างประมาณ ๑ กิโลเมตรเท่านั้น 

๓. ภูเขาดงเกสวารี (Durgeshwari Hills)  เมื่อผู้เขียนได้ศึกษาหาความรู้ในสถานที่บำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ เป็นความรู้จากประสบการณ์ชีวิตได้รับรู้ผ่านประสาทสัมผัสของตนเองโดยฟังการบรรยายประวัติพุทธศาสนาจากพระวิทยากรหลายครั้ง และเป็นความรู้สั่งสมอยู่ในจิตใจของผู้เขียนเอง ผู้เขียนได้เดินทางไปแสวงบุญครั้งสุดท้ายในปี ๒๕๕๗  ภูเขาดงเกสวารีตั้งอยู่ไม่ไกลจากเจดีย์พุทธคยา ตั้งอยู่ในวัดมหาโพธิ ตำบลพุทธคยา อำเภอคยา รัฐพิหาร ซึ่งเป็นสถานที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า  และมรดกโลกทางวัฒนธรรมเป็นระยะทาง ๒๐.๑ กิโลเมตร  ตามเส้นทางจากเจดีย์พุทธคยาไปตามถนนพุทธคยา และเลี้ยวขวาที่สะพานแมนปูร์ (Manpur Bridge) เข้าสู่ภูเขาดงเกสวารี ถ้าเรายึดเจดีย์พุทธคยาเป็นศูนย์กลาง ถ้ำแห่งนี้ ตั้งอยู่ทางด้านตะวันออกเฉียงเหนือของเจดีย์พุทธคยา  และทางด้านตะวันออกของแม่น้ำเนรัญชรา   เซอร์คันนิ่งแฮมส์นักโบราณคดีชาวอังกฤษมาพิสูจน์เรื่องนี้แล้ว   เขาพิจารณาและยอมรับโดยให้เหตุผลว่าภูเขาปักโพธิ (Pragbodhi Mountain)  มีความเกี่ยวข้องกับความเชื่อทางพระพุทธศาสนาที่มีมาช้านาน  เป็นที่ประทับของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะ ทรงประทับอยู่ในฤดูฝนเป็นเวลา ๖ ปีเพื่อบำเพ็ญตบะ ก่อนพระองค์จะเสด็จไปบำเพ็ญเพียรทางจิต   ที่ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม ใกล้บ้านนางสุชาดาเป็นลำดับไป.  

๔. ข้อมูลสภาพทางภูมิศาสตร์ที่

      ผู้เขียนมีโอกาสเดินทางมายังสถานที่บำเพ็ญตบะของพระโพธิสัตว์สิทธัตถะแห่งนี้หลายครั้งเพื่อทำหน้าที่เป็นพระวิทยากร  และนำผู้แสวงบุญจากประเทศไทยหลายคณะ ไปปฏิบัติบูชาคุณของพระพุทธเจ้า  ด้วยการนำสวดมนต์ไหว้พระ และนั่งสมาธิเพื่อฟังคำบรรยายวิปัสสนากรรมฐานจากผู้เขียนที่หน้าถ้ำดงเกสวารี   เส้นทางเดินขึ้นไปสู่ถ้ำดงสเกสวารี มีลักษณะเป็นทางที่ลาดชันขึ้นไปประมาณ ๓๐ องศา  ยาวประมาณ ๔๐๐ เมตร เป็นทางลาดซิเมนต์  บางช่วงของเส้นทางบริเวณปากถ้ำตั้งสูงกว่าศาลาในวัดของลามะอีกประมาณ ๕ เมตร มีบันไดขึ้นไปอีกประมาณชั้นครึ่ง     ปากถ้ำหันหน้าไปทางทิศตะวันตกสู่แม่น้ำฟัลกุ (Falgu River)มีลักษณะเป็นโพรงเหมือนพระจันทร์ครึ่งเสี้ยว เป็นถ้ำเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ สาเหตุเกิดจากน้ำฝนตกลงมาแล้วไหลไปตามซอกหินกัดเสาะหิน  เป็นเวลาหลายพันปีทำให้หินละลายไปตามเส้นทางทำน้ำไหลภายในมีแท่นหินธรรมชาติที่ลาดเอียงเล็กน้อยตัวถ้ำมีขนาดเล็กพอที่หย่อนตัวเข้าหลบแดดน้ำฝนตกอากาศหนาวได้เหมาะสำหรับหลีกผู้คนซ่อนเร้นภาวนาได้ ผู้เขียนเห็นว่าพระโพธิสัตว์คงใช้สถานที่แห่งนี้พัฒนาศักยภาพของพระองค์จนถึงขั้นอุกฤษ จนกระทั่งพระวรกายของพระองค์ซูบผอมลงเหลือแต่หนังหุ้มกระดูกของพระองค์เป็นเวลายาวนานถึง ๖ ปี วิธีการปฏิบัติของพระโพธิสัตว์นับว่า เป็นความเพียรที่ยิ่งยวดยากที่จะมีผู้ใดเสมอเหมือนปฏิบัติได้เท่าพระองค์ได้ โดยทั่วไปมนุษย์ธรรมดาอดอาหารได้ไม่กี่วันสังขารก็ลาลับดับสิ้นไป แต่พระองค์ดำรงชีพได้ถึง ๖ ปียากที่มีผู้ใดจะเสมอเหมือนพระองค์ได้ การบำเพ็ญที่สุดแห่งความทุกข์ด้วยทรมานทางกายขั้นอุกฤษมาถึงจุดสิ้นสุดตามกฎไตรลักษณ์ได้เช่นเดียวกัน เมื่อพระโพธิสัตว์เป็นลมล้มลงไปนานนับหลายชั่วโดยไม่มีใครเข้าไปช่วยเหลือพระองค์ให้พ้นจากความทรมานแต่อย่างใด เมื่อพระโพธิสัตว์ได้สติฟื้นขึ้นมาพระองค์ทรงพิจารณาข้อมูลที่เป็นความรู้ที่สั่งสมอยู่ในจิตของพระองค์ทรงเห็นว่า วิธีการนี้มิใช่ทางสายประเสริฐที่ จะนำพระองค์ไปสู่ความหลุดพ้นได้แต่อย่างใด ตัดสินพระทัยเลิกบำเพ็ญทุกรกิริยาแล้ว พระองค์จะปฏิบัติด้วยวิธีการอย่างใดต่อไปทรงระลึกถึงประสบการณ์ที่เคยประพฤติปฏิบัติมาก่อนออกบวชเมื่อครั้งพระองค์ยังทรงเยาว์วัย พระองค์ระลึกได้ถึงการเจิญอาณาปานสติ น่าจะเป็นทางที่ประเสริฐไปสู่ความหลุดพ้นได้เป็นการปฏิบัติแบบทางสายกลางไม่ตึงหรือหย่อนเกินไปพระองค์จึงตัดสินใจเริ่มเจริญอาณาปานสติอีกครั้ง และปฏิบัติเรื่อยไปตามโคนต้นไม้สู่ตำบลอุรุเวลาเสนานิคมและหันมาฉันภัตตหารเพียง ๑ มื้อ เพื่อให้ร่างกายของพระพุทธองค์ทรงดำรงอยู่ได้เพื่อการบำเพ็ญภาวนา 

๕. จริยศาสตร์ : การปฏิบัติบูชา 

         

   ชีวิตมนุษย์เต็มไปด้วยความทุกข์เป็นเพราะมีจิตสั่งสมอยู่เครียดจากการเร่งรีบในการทำงานหนักตลอดเวลาทั้งวัน เป็นทำงานที่ต้องแลกกับสุขภาพของตนเอง เมื่อเลิกงานแล้วจิตต้องเลือกว่าจะไปนอนหลับพักผ่อนหรือไปสถานเริงรมย์ในที่ต่าง ๆ ก็เลือกไประบายความ เครียดออกจากจิตของตนด้วยการการดื่มสุรายาเมา  เรื่องธรรมดาของชีวิตมนุษย์ทุกคนโดยความทุกข์สะสมอยู่ในจิตของผู้คน มูลเหตุมาจากการทำงาน หนักต้องแลกกับสุขภาพ ทำกิจกรรมดื่มสุรายาเมาให้ตนมีความสุขในความมัวเมาของชีวิตนานขึ้น หรือเล่นเกมส์ออนไลน์จนขาดการพักผ่อนของร่างกาย เมื่อตะหนักถึงผลของคำตอบข้อนี้ได้ดังนี้ มนุษย์จำเป็นต้องหาวิธีการผ่อนคลายจากความทุกข์อยู่ในใจตนให้ได้มิฉะนั้นต้องไปรักษาสุขภาพของตนที่โรงพยาบาล ทรัพย์เงินทองที่ตนมีอยู่นั้นไม่อาจซื้อชีวิตใครมารองรับความทุกข์จากโรคภัยไข้เจ็บนั้นแทนตนได้การเดินทางมาสู่ถ้ำ ที่โคตมะพระโพธิสัตว์ทรงใช้เป็นสถานที่บำเพ็ญเพียรทุกขกิริยาเพื่อหาความรู้ และความจริงของชีวิตมนุษย์ทุกคนนั้น ลักษณะของถ้ำนั้นมิได้แตกต่างจากถ้ำทั่วไปแต่อย่างใด เมื่อผู้แสวงบุญมาดูถ้ำเฉย ๆ ว่าตรงนี้เป็นสถานที่บำเพ็ญทุกรกิริยา คงไม่มีใครอยากจะมาดูแต่อย่างใด  แต่ถ้ามาแล้วชาวพุทธไทยทุกคณะได้เดินตามรอยบาทของพระศาสดาสัมสัมพุทธเจ้าแล้ว ด้วยการปฏิบัติบูชาแล้ว มีการประกอบพิธีกรรมบูชาคุณของพระพุทธเจ้าตามวิธีการตามมรรคมีองค์ ๘ ด้วยการปฏิบัติบูชาเพื่อนำจิตวิญญาณไปสู่ความรู้ระดับอภิญญา ๖ แล้ว เกิดความสงบสุขในชีวิตแล้วทุกคนก็คงอยากจะมาเป็นต้น. อันดับแรกเราด้วยการปฏิบัติบูชาเริ่มต้นทำสวดมนต์ทำวัตรเช้าหรือเย็นแล้ว แต่โอกาสว่าจะมีมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับว่า ลจะมีคณะผู้แสวงบุญมากน้อยเพียงใดการสวดมนต์เป็นการสำรวมกายและวาจานั้น เป็นการสังเคราะห์องค์ความรู้เข้าสู่หลักศีลเพราะจิตของผู้สวดมนต์จิตมุ่งมั่นจดจ่อกับบทสวดมนต์ไม่วอกแวกไปสู่ที่อื่นใดอีก หรือไปเบียด เบียน ผู้อื่นทางกายวาจาและจิต เพราะใช้วจีกรรมในการสวดมนต์อย่างเดียว  ดังนั้นวจีกรรมที่กระทำไปแล้วก็จะกลายเป็นความรู้สั่งสมไว้ในจิตของตัวเอง. 

           ประการต่อมานั้น การสวดมนต์ยาวนานต้องใช้ความอดทนในการสวดอย่างมากบางคณะเป็นชั่วโมง ๆ ก็มี ถ้าใครจดจ่อกับการสวดมนต์ยาวนานนั้น ทำให้จิตเป็นสมาธิเหลือเพียงการสวดมนต์เพียงอย่างเดียว  การสวดมนต์ยาวนานด้วยความอดทนอดกลั้นนั้นจิตย่อมมีกำลังของสมาธิ ประการสุดท้าย เมื่อสวดมนต์เสร็จแล้ว พระธรรมวิทยากรก็จะพากล่าวนำการสมาทานพระกรรมฐาน นั่งสมาธิภาวนาในขณะเดียวกันก็แสดงธรรมเทศนาแก่ญาติโยมฟังขณะนั่งสมาธิด้วยเพื่อให้ญาติโยมใช้จิตใคร่ครวญความรู้ที่ฟัง เพื่อให้เกิดวิถีปัญญาไปด้วยเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ยิ่งให้เกิดสภาวะปิติด้วยยิ่งเป็นการสั่งสมบุญกุศลในจิตของตนด้วย. 

        แต่เมื่อฉันมีโอกาสเดินทางมาศึกษาต่อในระดับปริญญาโทในประเทศอินเดียมีโครงการปฏิบัติธรรมสถานที่บำเพ็ญทุกรกิริยา  ฉันจึงไม่ยอมทิ้งโอกาสไปจึงตัดสินใจเดินทางสู่ภูเขาแห่งนี้เพื่อชมถ้ำอันเป็นสถานที่พระโพธิสัตว์ ทรงบำเพ็ญทุกรกิริยาของก่อนตรัสรู้แจ้งในความจริงในกฎธรรมชาติของชีวิตมนุษย์ทุกคน สถานที่บำเพ็ญทุกรกิริยาแห่งนี้ในแต่ละวันตลอดทั้งปีจะมีชาวพุทธจากทั่วโลกเดินทางมาปฏิบัติบูชาตามคำสอนของพระพุทธเจ้า เริ่มตั้งแต่ฤดูหนาวในเดือนตุลาคมข้ามปีใหม่ไปถึงเดือนมีนาคมของทุกปี อากาศบนภูเขาที่นี้เย็นสบายดี ฉันเดินขึ้นมาไม่รู้สึกเหนื่อยเลย แม้จะเป็นเชิงเขาบางช่วงลาดชันก็ตามในช่วงฤดูร้อนเดือนมีนาคมและเมษายน ฉันสามารถมองเห็นภูเขาดงคสิริและวัดธิเบตอย่างชัดเจน ได้จากถนนเลียบแม่น้ำเนรัญชราทางฝั่งตะวันตก ภูเขาแห่งนี้ได้กลายเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่ฝังอยู่ในจิตของผู้คนทั่วโลกที่เล่าเรื่องสืบต่อกันมาไม่เคยสิ้นสุด เมื่อมาถึงเจดีย์พุทธคยาแล้วพวกเขาต้องปฏิบัติบูชาในภูเขาแห่งนี้ด้วย เพื่อให้ข้ามพ้นความทุกข์ของภัยในวัฏสงสารที่ไม่เคยสิ้นสุดของผู้ประมาทในการใช้ชีวิตด้วย.            

บรรณานุกรม
 https://www.google.co.th/maps/place/Bodhgaya,+Bihar,+India/Falgu River.