การปฏิบัติบูชาบนภูเขาคิชฌกูฏในปรัชญาแดนพุทธภูมิ :

 ปรัชญาแดนพุทธภูมิ: Griddhakuta, Holy Hill 

บทนำ การปฏิบัติบูชาบนภูเขาคิชฌกูฏ 

           ชีวิตมนุษย์โดยทั่วไปเต็มไปด้วยความทุกข์ทรมาน เพราะจิตใจหมกหมุ่นอยู่กับการแสวงหาสิ่งที่ปรารถนาใช้ชีวิต แม้ชีวิตพวกเขาจะแลกสิ่งต่าง ๆ  ด้วยชีวิต พวกเขายอมสูญเสียสุขภาพกายและใจ  ต้องติดสุราและยาเสพติดเพื่อให้ได้ซึ่งความสุขของตนเองในการจินตนาการ เพ้อเจ้อ เพ้อฟันในความสุขแห่งมายาที่เกิดจากการปรุงแต่งของจิต   การแสวงบุญบนยอดเขาคิชฌกูฏ อันศักดิ์สิทธิแห่งนี้คือความปรารถนาของผู้แสวงบุญทุกคน ด้วยการสวดมนต์ภาวนาบนยอดเขาคิชฌกูฏแห่งนี้เป็นหนทางไปสู่ความบริสุทธิแห่งชีวิต แม้ว่าผู้เขียนจะเคยปฏิบัติบูชา (worship) หลายครั้ง     แต่ทุกครั้งไม่เคยรู้สึกเบื่อหน่ายที่มาในสถานศักดิ์สิทธิ์แห่งชีวิต แม้บางครั้งต้องต่อคิวยาวเหยียดกว่าจะได้นั่งสวดมนต์  บางครั้งการเดินตามถนนพระเจ้าพิมพิสารอันสูงชัน ทำให้เรารู้สึกเหนื่อยหอบ   เพราะต้องเร่งรีบขึ้นไปบนยอดเขา เพื่อไปให้คนอื่น ๆ  ที่ร่างกายแข็งแรงกว่า และรอคอยอยู่บนยอดคิชกูฌกูฏแล้ว 

            จริยศาสตร์เป็นสาขาหนึ่งของปรัชญาที่เกี่ยวข้องกับเกณฑ์ในการตัดสินพฤติกรรมของมนุษย์  จริยธรรมพิจารณาคุณค่าของกระทำโดยเจตนาผ่านร่างกาย (ร่างกาย) วาจา (การพูด) และจิตใจ (การคิด) เพื่อตัดสินว่าการกระทำนั้นดีหรือไม่ดี นิยามว่า "ดีหรือไม่ดี" การกระทำเหล่านี้ละเมิดความสงบเรียบร้อย และศีลธรรมดีของประชาชนตามคำสอนของพระพุทธเจ้า"วิชชา ๓" ที่กล่าวถึงในพระไตรปิฎกมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เมื่อบุคคลใดวิเคราะห์กรรมของตนว่าเป็นกรรมชั่ว วิญญาณจะเกิดในนรกภูมิ ซึ่งเป็นสถานที่แห่งความทุกข์ทรมาน เป็นต้น หากวิเคราะห์กรรมของตนว่าเป็นกรรมดี  เมื่อตายไปแล้ว  จิตวิญญาณจะเกิดในสวรรค์ชั้นฟ้า เป็นต้น 

           เมื่อบุุคลใดประมาทในชีวิต       แม้ว่ามนุษย์จะมีความสุขสบายก็ตาม สักวันก็เกิดความทุกข์ยากของชีวิต อย่างไรก็ตามเมื่อพวกเขายังคงติดอยู่ในความสุข พวกเขาก็ไม่เชื่อในผลของกรรม  หลายคนเคยทำความดีต่อผู้อื่นและพบว่าไม่ได้รับสิ่งตอบแทนใด ๆ จากความดีที่ทำ  อย่างไรก็ตาม กลายคนทำความชั่วและได้รับคำสรรเสริญจากสังคมอย่างมากมาย    สิ่งนี้ทำให้ผู้คนไม่เชื่อกรรมและวัฏจักรแห่งความตายและการเกิดใหม่ในนรก สวรรค์ ดินแดนอันโหดร้ายและขาดการพัฒนา   พวกเขาหาเหตุผลเพื่อหลีกเลี่ยงการยอมรับว่ากรรมนั้นไม่ใช่การกระทำของตนเอง เป็นต้น       ซึ่งเป็นการละเมิดความสงบสุขและศีลธรรมของสังคม  ดังนั้น มนุษย์จึงหาวิธีลงโทษโดยการนำคำสออนของพระพุทธเจ้ามาผนวกเข้ากับประมวลกฎหมายอาญา โดยเจตนาของผู้กระทำเป็นพื้นฐานในการลงโทษผู้กระทำผิด

         กรรมชั่วเหล่านี้จะไม่เกิดขึ้น   หากจิตมนุษย์มีสติก่อนกระทำเพราะกระทำดังกล่าวย่อมมีผลตามมา หากการกระทำดังกล่าวไม่เป็นประโยชน์ก็ถือว่าเป็นกรรมชั่ว เช่น การฆ่าผู้อื่น การลักขโมย   การประพฤติผิดในกามต่อเด็กอายุต่ำกว่า ๑๕ ปี หรือการดูหมิ่นผู้อื่นหรือ การเขียนถ้อยคำดูหมิ่น   ถือเป็นการฝ่าฝืนกฎหมายอาญา เป็นต้น การดำรงชีวิตที่ปรุงแต่งอารมณ์ด้วยปัจจัยภายนอก ให้เพลิดเพลินทั้งคืนด้วยของมึนเมาและสุราทำให้ขาดสติสัมปชัญญะ อาจก่ออาชญากรรมซึ่งเรียกว่า "กรรมชั่ว" ทั้งตามกฎหมายอาญาของรัฐ  และต้องได้รับโทษจากการกระทำนั้นต่อตนเอง  ในขณะเดียวกัน จิตก็สั่งสมความชั่วนั้นไว้ในจิตใจของตน   และติดตามจิตใจไปยังภพภูมิอื่น ๆ เช่นกัน  ยิ่งไปกว่านั้น  ในยุคสมัยนี้  มนุษย์มีฐานะทางการเงินมั่นคงมากขึ้น พวกเขาจะเสพติดความสุขมากขึ้น โดยไม่พักผ่อนติดต่อกันหลายวัน หรือทำงานต่อเนื่องกันหลายชั่วโมง โดยไม่พักผ่อนเพราะมัวแต่สนใจงานมากกว่าสุขภาพของตัวเอง จนร่างกายกลายเป็นอัมพาต ไม่สามารถพึ่งตัวเองได้ เป็นต้น 

          การปฏิบัติบูชาพระพุทธเจ้าบนเขาคิชฌกูฏ เมื่อชีวิตมนุษย์เต็มไปด้วยความมืดมน   กิเลสสั่งสมเป็นข้อมูลทางอารมณ์ในจิตใจ และจิตใจของตนเองก็จะสร้างอารมณ์เหล่านี้ขึ้นมา เป็นภาพของเรื่องราวต่าง ๆ ที่ผ่านอาตนะภายในของชีวิต มีทั้งภาพของความสุขและความทุกข์ เป็นต้น   ตัณหาแฝงอยู่ในจิตใจ   ก่อให้เกิดความรู้สึกผิดในความผิดที่ตนได้ทำลงไป  ความรู้สึกสิ้นหวังและความกระวนกระวายอยู่ตลอดเวลานำไปสู่ภาวะซึมเศร้า   อารมณ์เหล่านี้มีอยู่ในจิตใจของมนุษย์แทบทุกคน        เมื่อเราศึกษาลักษณะทั่วไปของมนุษย์จากหลักฐานในพระไตรปิฎกมหาจุฬาฯ เราจะเห็นว่า เมื่อมนุษย์ยังไม่ปฏิบัติามอริยมรรคมีองค์ ๘   เพื่อพัฒนาศักยภาพของชีวิตด้วยการทำสมาธิ   เพื่อชำระจิตให้บริสุทธิ์  ขจัดอคติและขจัดอารมณ์ฟุ้งซ่านพวกเขามีอารมณ์หม่นหมอง   พวกเขามักมีบุคลิกที่หยาบกระด้าง  ไม่สุภาพ      จึงไม่เหมาะกับการทำงานร่วมกับผู้อื่น  ขาดความมั่นคงทางอุดมการณ์ และอ่อนไหวต่อการปฏิบัติหน้าที่ของตนเองต่อผู้อื่น ดังนั้น  พวกเขาจึงไม่สามารถระลึกถึงความรู้ จากประสบการณ์ชีวิตในอดีตอย่างมีสติ และไม่สามารถนำความรู้ดังกล่าวมาแก้ไขปัญหาของตนเองได้ เป็นต้น 

        กล่าวคือ เมื่ออยู่ประเทศบ้านเกิดเมืองนอนตนเอง ทำงานหนักมากจนเกิดความเครียดเพราะขาดการพักผ่อนเพียงพอ   สุขภาพร่างกายไม่แข็งแรง มีโรคภัยไข้เจ็บเบียดเบียน  ผู้เขียนและคณะผู้แสวงบุญชาวไทยได้เดินทางมาถึงภูเขาคิชฌกูฏ อันเป็นสถานที่ตั้งของมูลคันธกุฏีของพระพุทธเจ้า ที่ทรงจำพรรษาที่เมืองราชคฤห์หลายพรรษาด้วยกัน      ในระหว่างเส้นทาง ก่อนถึงมูลคันธกุฎพระพุทธองค์ผู้เขียนหยุดยืนอธิบายสถานที่สำคัญแห่งแรกให้ญาติโยม ในนามของถ้ำพระโมคคัลลานะ เป็นพุทธสาวกของพระพุทธเจ้าเข้ามาสู่ร่มเงาบวรพระพุทธศาสนา โดยมีพระสารีบุตรเป็นผู้ชวนกันมาบวชในสำนักของพระพุทธเจ้าที่วัดเวฬุวันมหาวิหารจากนั้นเดินทางมาสู่ถ้ำสุกรขาตา ซึ่งเป็นสถานที่บรรลุธรรมของพระสารีบุตร ในตอนบ่ายพระสารีบุตรก็ตามเสด็จพระพุทธเจ้าสู่วัดเวฬุวันมหาวิหาร         พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์   เมื่อคณะของเรามาถึงชั้นบนสุดของภูเขาคิชฌกูฎแล้ว   คณะของเราก็จะหามุมสงบของตนตรงทางเข้ามูลคันธกุฎี เมื่อผู้แสวงบุญทุกคนพร้อมแล้ว ผู้เขียนก็จะเริ่มต้นปฏิบัติบูชาองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าด้วยการปฏิบัติธรรมตามอริยรรคมีองค์ ๘ เพื่อยกจิตของตัวเองให้สูงส่ง ตามอุดมคติทางปรัชญาพุทธศาสนาของชีวิตมนุษย์คนหนึ่งพึงมี

        หลักศีลสวดมนต์ไหว้พระด้วยบทพุทธคุณ ธรรมคุณ และสังฆคุณเพื่อสลัดอารมณ์อันไม่รื่นรมย์หรือเหนื่อยล้าจากการเดินทางไกลให้ออกจากจิตให้หมดสิ้น การจดจ่อกับการสวดมนต์ทำให้เราสำรวมกายและวาจาได้ไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เป็นการสงเคราะห์เข้าหลักศีล

        หลักสมาธิ เมื่อสวดมนต์ต่อไปด้วยความอดทนและความเพียรจนจิตมีอารมณ์หนึ่งเดียวสังเคราะห์เข้าหลักสมาธิ 

         หลักปัญญา เมื่อสวดมนต์ต่อไปบรรดาอนุสัยกิเลสที่นอนเนื่องมายาวนานผุดขึ้นมา  เป็นมโนภาพในจิตใช้จิตพิจารณาอนุสัยกิเลสเหล่านั้น      ก็สังเคราะห์เข้าหลักปัญญาถือว่าเป็นการเดินตามมรรคมีองค์ ๘ อันเป็นทางสายประเสริฐของพระพุทธเจ้า  เมื่อเสียงสวดมนต์เริ่มต้นขึ้นแล้วอารมณ์ของความเหนื่อยล้า  และความเครียดจากการเดินทางไม่น้อยกว่า ๗๐ กิโลเมตร     ด้วยรถยนต์จากพุทธคยามาถึงเมืองราชคฤห์ และเดินด้วยเท้าขึ้นมาสู่สถานที่แห่งนี้   เริ่มถูกสลัดออกไปจากจิตของฉันมุ่งมั่นต่อการเปล่งเสียงสวดมนต์จนจบจากนั้น พระธรรมวิทยากรนำพวกเรากล่าวสมาทานพระกรรมฐาน เพื่อปฏิบัติบูชาตามมรรคมีองค์ ๘ ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า 

      พวกเราเริ่มยกจิตของตนทำสมาธิภาวนาฉันสูดลมหายใจเข้าสู่ปอดหลายครั้งเพื่อสลัดอารมณ์เวทนายังคงเหลือ ให้ออกไปให้หมดอากาศในช่วงฤดูฝนเย็นสบาย เพราะไม่มีคณะของผู้แสวงบุญกลุ่มใดมารอปฏิบัติภาวนาต่อจากเรา ฉันจึงไม่สนใจว่าใครจะอยู่อิริยาบถใดจิตฉันดื่มดำกับความสุขในผัสสะของการปฏิบัติกรรมฐานอย่างไม่เคย เป็นมาก่อนเวลาผ่านไปไม่นานนักการภาวนาของเราก็สิ้นสุด เพราะเดินทางไปสู่สถานที่ต่อไปในเมืองราชคฤห์และจากนั้น เราก็เปล่งวาจาอธิษฐานบารมี    ตามความปรารถนาในจิตของตนเสร็จแล้วจากนั้น คณะเรา ก็เดินประทักษิณสามรอบด้วยการสวดมนต์พุทธคุณ ธรรมคุณและสังฆคุณ     ช่วงเวลาที่คณะของพวกเราเดินทางไปเป็น ช่วงของฤดูฝน มีคณะผู้แสวงบุญน้อยไปกันน้อยคณะของพวกเราต้องใช้เวลาอย่างเต็มที่ ในการปฏิบัติบูชาอยู่บนสถานที่แห่งนี้        โดยไม่มีใครมารบกวนการปฏิบัติบูชาของคณะพวกเรา ทำให้เราเรียนรู้เรื่องราวของสถานที่แห่งนี้ อย่างเข้าใจจากพระธรรมวิทยากรรุ่นพี่ผู้มากด้วยประสบการณ์มาทำงานเผยแผ่พระพุทธศาสนาอย่างเต็มที่....

บรรณานุกรม         

๑.http://dictionary.sanook.com/ภูเขา

๒.http://www.84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.phpB=20&A=3292

๓.http://www.84000.org/tipitaka/pitaka_item/tipitaka_seek.phptext=%A4%D4%AA%AC%A1%D9%AF&book=1&bookZ=45