บทนำ จุดประสงค์การแสวงบุญในเมืองศักดิ์สิทธิ์ที่อินเดียและเนปาล

 Introduction to the Purpose of Pilgrimage to the Holy Cities of India and Nepal

 บทนำความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา   

       บทความวิเคราะห์นี้มุ่งเน้นไปที่การแสวงบุญไปยังเมืองศักดิ์สิทธิ์ทางพระพุทธศาสนาในอินเดียและเนปาล ซึ่งมีประวัติศาสตร์อันยาวนาน และมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อชาวพุทธทั่วโลก   การแสวงบุญไปยังดินแดนอันศักดิ์สิทธิ์ทางพระพุทธศาสนานั้น เริ่มต้นขึ้นในสมัยพุทธกาล   ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่พระภิกษุสงฆ์นึกถึงพระพุทธเจ้าและสามารถเดินทางไปสักการะพระพุทธเจ้าได้ โดยตรงต่อหน้าพระพักตร์  อย่างไรก็ตาม ในช่วงสุดท้ายที่ ๔๕  ของการจำพรรษา  พระพุทธเจ้าทรงตัดสินพระทัยที่จะปลงอายุสังขารที่ปาวาลเจดีย์ว่าอีก ๓ เดิอนข้างหน้า  พระองค์ปรินิพพานที่เมือกุสินารา แคว้นมัลละ  พุทธบริษัท ๔ จะไม่มีโอกาสเข้าเฝ้าพระพุทธองค์อีกต่อไป หลังจากพระพุทธองค์ปรินิพพานพระอานนท์จึงได้ทูลถามว่าเมื่อพระพุทธเจ้าปรินิพพานแล้ว  พุทธศาสนิกชนจะไม่มีโอกาสเข้าเฝ้าเพื่อสนทนาธรรมอย่างเบิกบานใจอีกต่อไป ควรปฏิบัติอย่างไรหลังจากพระพุทธเจ้าปรินิพพานพระพุทธเจ้าทรงแนะนำถึงสถานที่แสวงบุญทั้ง ๔  แห่ง    หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าสังเวชนียสถาน ๔  แห่ง  ซึ่งได้แก่ สถานที่ประสูติ  ตรัสรู้    ปฐมเทศนาและปรินิพพาน   ดังที่ปรากฏในมหาปรินิพพานสูตร 

          ตามคำสอนของพระพุทธเจ้านั้น แม้มนุษย์จะดำรงชีวิตแบบพึ่งพาตนเอง โดยอาศัยปัจจัย ๔ เพื่อความอยู่รอดและความสุขสบายในชีวิต แต่ก็ไม่อาจหลีกหนีความทุกข์ได้  เพราะมนุษย์ยึดมั่นในความสุขเหล่านี้ และปรารถนาที่จะมีความสุขตลอดไป  หากร่างกายขาดการพักผ่อนและทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่องหลายวัน สุขภาพจะเสื่อมถอยลง  ส่งผลให้เกิดความเจ็บป่วยหรือภาวะซ๊อคที่ขัดขวางการดำเนินชีวิตตามปกติทำให้นอนติดเตียง พระองค์ทรงห่วงใยปัญหาที่แท้จริงของมนุษย์     การทำงานเป็นหนทางสู่การตั้งเป้าหมายในชีวิต เส้นทางที่ถูกต้อง จำเป็นต้องอาศัยการวางแผนอย่างรอบคอบ  มีความพร้อมและความเพียร ไม่ย่อมแพ้ต่ออุปสรรคในการทำงาน  นี่เป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่ผู้เขียนได้เขียนถึงปรัชญาพุทธภูมิให้ผู้คนได้อ่าน 

             นิยามคำว่า "งาน"  ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔ ได้ให้ความหมายว่า "สิ่งหรือกิจกรรมที่ทำ"  ผู้เขียนได้วิเคราะห์ประเด็นต่าง ๆ  ดังต่อไปนี้

 

            (๑) คนงาน มนุษย์ทุกคนเกิดมา   ต้องทำงานเพื่อเลี้ยงตัวเอง พ่อแม่ที่เลี้ยงดูเรามา พวกท่านทำหน้าที่เพียงช่วงระยะหนึ่ง เมื่อเรายังเป็นเด็กเท่านั้น เมื่อเราโตขึ้น พ่อแม่ของเราก็เริ่มแก่ชราลงไม่มีเรี่ยวแรงที่จะดำรงชีวิตต่อไป   เราจึงหน้าที่ดูแลและตอบแทนความเมตตากรุณาของพวกท่าน   

      (๒) กิจกรรมที่ทำ  มนุษย์ทุกคนต้องทำงานตามหน้าที่เพื่อตอบแทนผู้อื่นหรือองค์กรอื่น เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่องค์กรหรือผู้อื่นต้องการ  โดยได้รับค่าจ้างตอบแทน 

      จึงกล่าวได้ว่า ทุกคนมีเป้าหมายในชีวิตที่ปรารถนา      เมื่อผู้เขียนตัดสินบวชเป็นพระภิกษุ นอกจากการพัฒนาศักยภาพของตนเองแล้ว ผู้เขียนยังมีหน้าที่รับใช้พระพุทธศาสนา ด้วยการเผยแผ่หลักธรรมของพระพุทธศาสนาด้วย ผู้เขียนพัฒนาศักยภาพชีวิตด้วยการแสวงหาความรู้ความเข้าใจในการดำเนินชีวิตอย่างถูกต้อง       ตามหลักธรรมชาติที่ทุกคนควรปฏิบัติ ระหว่างใช้ชีวิตนักบวชใหม่ ผู้เขียนได้เรียนวิธีเผยแผ่หลักธรรม มากมาย เช่น เทศน์บนธรรมาสน์ให้ญาติมิตรและฆราวาสฟังในวันขึ้น ๘ ค่ำและวันขึ้น  ๑๕ ค่ำ เป็นต้น  เมื่อผู้เขียนมีโอกาสไปอยู่ประเทศอินเดีย    ผู้เขียนได้เทศนาเรื่องสังเวชนียสถานทั้ง ๔ ในดินแดนพุทธภูมิให้กับผู้แสวงบุญชาวไทย        ซึ่งเป็นหนึ่งในกิจกรรมแห่งชีวิตของผู้เขียน ผู้เขียนได้ช่วยชี้ทางให้ผู้อื่น   ช่วยให้พวกเขาก้าวข้ามอุปสรรคของชีวิต    ผู้เขียนได้สอนให้พวกเขารู้จักการวิเคราะห์โดยการอนุมานความรู้      เพื่อพิสูจน์ความจริงของคำตอบ โดยใช้เหตุผล ซึ่งเป็นเครื่องมือที่นักปรัชญาใช้เพื่ออธิบายความจริงของคำตอบอย่างสมเหตุผล  วิญญูชนเช่นเจ้าชายสิทธัตถะ ได้ยินความคิดเห็นของคำตอบ ย่อมเชื่อว่าเป็นความจริง ถือว่าเป็นความรู้ที่แท้จริงในเรื่องนั้น   

        การชี้ทางให้ผู้อื่นเห็นหนทางแห่งการเข้าใจชีวิตนั้น เป็นการกระทำที่เรียกว่ากรรมดีอย่างหนึ่ง กรรมนี้จะสั่งสมอยู่ในจิตใจของเราเอง ติดตามจิตของเราไปทุกหนทุกแห่ง  แม้หลังจากตายไปแล้ว กรรมก็ยังติดตามจิตของไปยังภพภูมิอื่น  ๆ ได้   เป็นการกระทำที่จำเป็นเพื่อช่วยให้ผู้อื่นเห็นทางออกจากชีวิต เมื่อการกระทำนี้เสร็จสิ้น จิตใจก็จะยินดี แสวงหาความสุขในสิ่งที่กำลังทำ  การเทศน์เป็นส่วนหนึ่งของการทำงานในชีวิต  ทุกครั้งที่เรานำความรู้ที่สั่งสมไว้ในจิตใจมาใช้ ยิ่งใช้มากเท่าไหร่ เราก็ยิ่งตระหนักเห็นข้อจำกัดของความรู้ที่เคยมี และยิ่งไม่เพียงพอที่สนองความสงสัยของผู้ฟัง 

          ดังนั้น เราจึงจำเป็นต้องค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมต่อไป การเรียนให้ดีนั้นก็เพราะผลการเรียนที่ดี   คำถามจากตำราเรียนมหาวิทยาลัยไม่ได้เป็นคำถามในหลักสูตรเท่านั้น  แต่ความท้าทายของชีวิตนั้นก็ยิ่งท้าทายมากขึ้นไปอีก   บุคคลที่ประสบความสำเร็จทางวิชาการแต่ไม่เหมาะกับหน่วยงานราชการหรือองค์กรภาครัฐ ย่อมแสวงหาความรู้จากตำราที่เรียนมหาวิทยาลัยเพียงอย่างเดียว  ความรู้นี้ไม่ได้มาจากการทำงานเพื่อประโยชน์ของผู้อื่น แต่จำเป็นต้องมีทักษะในการประยุกต์ใช้ความรู้ เพื่อแก้ไขปัญหาให้กับอื่น ดำเนินชีวิตอย่างสงบสุข  ถูกต้องและสอดคล้องกับหลักศีลธรรมของประชาชน   นี่เป็นวิธีการนำความรู้ไปใช้เพื่อบรรลุเป้าหมายขององค์กร  ไม่มีตำราเรียนใดสอนในมหาวิทยาลัย จำเป็นต้องมีฝึกฝนอบรมการทำงานก่อนที่จะเป็นพนักงานประจำ เช่น อาจารย์ประจำหลักสูตรของมหาวิทยาลัย เป็นต้น  

        การสอนผู้อื่น  ผ่านความที่สั่งสมมานั้น  เป็นทักษะที่ได้จากการทำงานของตน ยิ่งสอนเราเกี่ยวกับชีวิตของเรามากเท่าไหร่   เราก็ยิ่งได้รับคุณประโยชน์มากขึ้นเท่านั้น บทบรรยายของผู้เขียนแสดงให้เห็นว่า ไม่มีตำราใดที่จะอธิบายชีวิตได้ดี ไปกว่าความรู้ที่ได้จากประสบการณ์การทำงาน ในการถ่ายทอดความรู้ของพระพุทธเจ้าให้กับผู้แสวงบุญความรู้ให้เหตุผลในการตอบคำถามต่าง ๆ    ซึ่งแตกต่างจากที่เคยศึกษามาก่อน ดังนั้น งานวิจัยนี้จึงท้าทายศักยภาพและทักษะของผู้เขียนในการใช้ความรู้นี้ เพื่อเสริมสร้างความเข้าใจของผู้แสวงบุญที่มีศรัทธาให้ลึกซึ้งยิ่ง ๆ ขึ้น ในขณะเดียวกัน  บทบรรยายยังช่วยให้ผู้ที่ไม่มีศรัทธา   สามารถพัฒนาศรัทธาของตนต่อไป

           ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อครั้งที่ผู้เขียนได้ทำหน้าที่เป็นพระนักเทศน์นั้น ผู้เขียนได้ประเมินทักษะ ในการถ่ายทอดความรู้ทางพุทธศาสนาให้กับผู้แสวงบุญได้ ผู้แสวงบุญยังให้คำแนะนำอันยอดเยี่ยม ซึ่งเป็นเรื่องที่ผู้เขียนต้องพัฒนาศักยภาพของตนเองต่อไป ในยุคปัจจุบันมีไฟล์ประสบการณ์ชีวิตหลายล้านไฟล์ถูกแชร์ออนไลน์ทุกวัน นำไปสู่แนวโน้มการลอกเลียนแบบ และการนำไปปฏิบัติ โดยปราศจากการวิเคราะห์  โดยอนุมานความรู้เพื่อพิสูจน์ความจริง โดยใช้เหตุผล เป็นเครื่องที่นักปรัชญาใช้ ในการอธิบายความจริงของคำตอบอย่างถูกต้อง มีเหตุผลเหมาะสมกับศีลธรรมอันดีของสังคมนั้นอย่างถี่ถ้วน  

            การขาดการไตร่ตรองเช่นนี้ ไม่เกี่ยวข้องกับสภาพสังคมและการวิพากษ์วิจารณ์อย่างต่อเนื่องจากผู้แสดงความคิดเห็น  ถ้อยคำเหล่านั้น เมื่ออ่านก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางจิตใจ ความรู้สึกสอดคล้องกับชีวิตของตนเอง    ก่อิให้เกิดแรงกดดันและผลักดันโดยไม่รู้ตัว โลกออนไลน์เปรียบเสมือนเวทีประชาธิปไตยที่ใหญ่ที่สุดในโลก  เปิดโอกาสให้ผู้คนวิพากษ์วิจารณ์สิ่งต่าง ๆ  ได้       สิ่งนี้ก่อให้เกิดปัญหาทางโลกธรรม เนื่องจากการยึดติดกับถ้อยคำวิพากษ์วิจารณ์เหล่านี้  ผู้มีจิตวิญาณไม่มีสมาธิ มีความอ่อนแอ ไม่มั่นคง และหวั่นไหวต่อสภาวะทางโลกธรรม        มักจะเผชิญความกลัวและเป็นความทุกข์มากกว่า ดังนั้น การงานพัฒนาศักยภาพชีวิตของผู้อื่น เพื่อช่วยให้พวกเขาได้รับความรู้และความเข้าใจในชีวิตตนเอง ตามหลักคำสอนของพระพุทธศาสนา  จึงยังคงเป็นสิ่งจำเป็นและเป็นภารกิจสำคัญสำหรับพระภิกษุสงฆ์ พระภิกษุสงฆ์ต้องมีความกล้าหาญที่จะใช้ความรู้และความเข้าใจเพื่อพัฒนาทักษะการวิเคราะห์ทางจิตวิญญาณ เพื่อช่วยเหลือผู้อื่นให้หลุดพ้นจากความทุกข์อย่างค่อยเป็นค่อยไป.