บทนำ: การเผยแผ่พุทธศาสนาในรัฐโกศลในปรัชญาแดนพุทธภูมิ

 Introduction: propagation of Buddhism in the state of Kosol in Buddhaphumi's philosophy

บ้านของอนาถบิณฑิกคหบดีที่พระนครสาวัตถี  

๑.บทนำ 

        ในสมัยพุทธกาล  พระนครสาวัตถีซึ่งเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรโกศลเป็นชุมชนการเมือง ตั้งอยู่ริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำราปตี้ (Rapti )   ดังมีหลักฐานในพระไตร ปิฎกมหาจุฬา ฯ  ที่เรียกแม่น้ำสายนี้ว่า "แม่น้ำอจิรวดี"  พระเจ้าปเสนธิโกศลทรงเป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรโกศลและศรัทธาในศาสนาพราหมณ์ด้วยหลักฐานว่าพระองค์ทรงฝันร้ายและกลัวภยันตรายที่มองไม่เห็น  พระองค์จะทรงถวายเครื่องบูชาด้วยการฆ่าสัตว์ เพื่อขอเทพเจ้าให้ช่วยพระองค์พ้นทุกข์  ดังมีหลักฐานในพระไตรปิฎกของมหาจุฬา ฯ     เล่มที่  ๑๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๗ สังยุตตนิกาย สคาถวรรค  ๙. ยัญญสูตรว่าด้วยการบูชายัญ [๑๒๐]  "เรื่องที่เกิดขึ้นกรุงสาวัตถีในสมัยนั้น พระเจ้าปเสนทิโกศลได้ตระเตรียมการมหาบูชายัญคือโคตัวผู้๕๐๐ ตัว   ลูกโคตัวเมีย ๕๐๐ ตัว ลูกโคตัวผู้ ๕๐๐ ตัว แพะ ๕๐๐ ตัว แกะ ๕๐๐ ตัว ถูกนำไปผูกไว้ที่หลัก  เพื่อบูชายัญ แม้ข้าราชบริพารของพระเจ้าปเสนทิโกศลนั้น ผู้เป็นทาส  คนใช้หรือกรรมกรทีมีอยู่ แม้ชนเหล่านั้นถูกอาชญาคุกคาม ถูกภัยคุกคาม ร้องไห้น้ำตานองหน้า กระทำบริกรรม" 

                เมื่อผู้เขียนศึกษาหลักฐานในพระไตรปิฎกของมหาจุฬา ฯ ได้ยินข้อเท็จจริงเบื้องต้นว่าพระเจ้าปเสนทิโกศลทรงฝันร้าย และจะทำพิธีกรรมบูชายัญ  เพื่อปักเป่าฝันร้ายที่ได้ยินเสียงร้องโหยหวนของสัตว์นรกที่ชดใช้กรรมที่พวกเขาทำในขณะที่อาศัยอยู่บนโลกมนุษย์   แล้วส่งเสียงเข้าโสตประสาทของพระองค์ จนพระองค์ทรงไม่บรรทมตลอดทั้งคืน  วันรุ่งขึ้นพระองค์จึงทรงตัดสินพระทัยนำปัญหาไปปรึกษากับปุโรหิตและหลังจากคณะปุโรหิตได้ปรึกษาหารือกันก็ถวายคำแนะนำให้พระองค์ทรงทำพิธีบูชายัญเพื่อดับทุกข์จากฝันร้ายนั้น เมื่อไม่มีหลักฐานอื่นใดที่จะนำถ้อยคำมาหักล้างข้อเท็จจริงในพระไตรปิฎกให้น่าสงสัยอีกต่อไป        ผู้เขียนเห็นว่าพระเจ้าปเสนทิโกศลจะทรงบูชายัญด้วยการฆ่าสัตว์ ซึ่งเป็นพิธีกรรมของพราหมณ์นั้น แสดงว่าพระองค์ทรงนับถือในศาสนาพราหมณ์    

การบิณฑบาตรของพระธุดงค์ในรัฐอุตตรประเทศ

          เมื่อพระเจ้าปเสนทิโกศลทรงเป็นผู้นำประเทศและศรัทธาในศาสนาพราหมณ์ ประชาชนก็นับถือศาสนาพราหมณ์ตามผู้นำของประเทศด้วย  พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงสำเร็จการศึกษาจากเมืองตักศิลา พระองค์ทรงเป็นนักรบผู้กล้าหาญ และมีพระราชอำนาจทางการทหาร  ทำให้รัฐโกศล เป็น ๑ ใน ๑๖ รัฐที่มีอำนาจทางการเมือง  พระองค์ทรงทำสงครามกับพระเจ้าอชาติศัตรูแห่งแคว้นมคธ จนได้รับชัยชนะ ทรงประกาศพระองค์ทรงเป็นพุทธมามกะและมีศรัทธาในพระพุทธเจ้า     แม้ว่าพระองค์จะทรงเป็นประกาศเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในวัยหนุ่ม พระเจ้าปเสนทิโกศลก็ทรงใช้คำสอนของพระพุทธเจ้าเป็นเครื่องนำทางในชีวิตประจำวันด้วยจิตใจและสติปัญญาของพระองค์เอง      ทรงมีศรัทธาในการสร้างวัดในพระพุทธศาสนาหลายแห่งด้วยกัน       เพื่อเป็นสถานที่พัฒนาศักยภาพชีวิตของชาวพระนครสาวัตถี รัฐโกศล เพื่อให้มีชีวิตที่เข้มแข็งด้วยการทำสมาธิ        จนกว่าจะมีจิตที่บริสุทธิ์ปราศจากอคติต่อผู้อื่นและอารมณ์ขุ่นมัว    มีบุคลิกที่อ่อนโยนเหมาะอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม  มีจิตใจที่มั่นคงในอุดมการณ์ของชีวิต และไม่หวั่นไหวในการปฏิบัติหน้าที่ของตนเองต่อผู้อื่นด้วยความบริสุทธิและยุติธรรมเป็นที่ตั้ง    มีสติระลึกถึงความรู้จากประสบการณ์ชีวิต  ที่ผ่านประสาทสัมผัสที่ผ่านมาและสั่งสมอยู่ในจิตใจและสามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้แก้ปัญหาด้วยเองได้   จนพวกเขาสามารถบรรลุถึงความรู้ที่แท้จริงของชีวิตที่เรียกว่า "อภิญญา ๖"  ได้

   

แม่น้ำอจิรวดีในพระนครสาวัตถี  แคว้นโกศล 

         พระพุทธเจ้าเสด็จมาเผยแผ่พระพุทธศาสนาในรัฐโกศลเป็นเวลา ๒๕ พรรษา  ซึ่งถือเป็นดินแดนที่เผยแผ่พุทธศาสนาที่หนักที่สุดในพระชนม์ชีพของพระพุทธเจ้า  และแคว้นโกศลตั้งอยู่ติดกับแคว้นสักกะชนบท  แคว้นโกศลถูกกล่าวถึงในพระไตรปิฎกไว้ในหลายพระสูตรด้วยกัน   ด้วยเหตุผลที่กล่าวมาข้างต้น ผู้เขียนสงสัยว่าพระพุทธเจ้าทรงเผยแผ่คำสอนทางพระพุทธศาสนาในรัฐโกศลอย่างไรทำให้พระเจ้าปเสนทิโกศลและ    ชาวโกศลศรัทธาในคำสอนของพระพุทธศาสนาและเป็นสัญญาฝังแน่นในจิตใจของชาวโกศลตราบจนทุกวันนี้  ดังนั้นผู้เขียนจึงตัดสินใจที่จะศึกษาความจริงของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในรัฐโกศล   โดยการวิเคราะห์ข้อมูลจากแหล่งความรู้ในพยานเอกสารพระไตรปิฎก  อรรถกถา พยานวัตถุได้แก่ เสาหินอโศก  วัด  สถูป    อีกหลายแห่งที่อินเดียและเนปาลที่สร้างขึ้นมาเพื่อระลึกถึงปณิธานของพระพุทธเจ้าในการทรงปฏิบัติงานเผยแผ่ของพระพุทธศาสนาในเมืองสาวัตถีในยุคปัจจุบันได้กลายเป็นโบราณสถานที่มีคุณค่าสำหรับมวลมนุษย์และใช้เป็นสถานที่ปฏิบัติบูชาเพื่อพัฒนาศักยภาพของชีวิตมนุษยชาติ  ให้มีสมาธิ (ความเข้มแข็ง) บริสุทธิ (ปราศจากอคติ)    ปราศจากเครื่องเศร้าหมอง (ความขุ่นมัวของจิต)เป็นคนอ่อนโยน (ไม่หยาบกระด้าง)  มั่นคง (หนักแน่นในความจริง) ไม่หวั่นไหว  (ไม่เป็นคนโลเล) ต่อปัญหาหนักของชีวิต   เพื่อชำระล้างความทุกข์ให้หมดสิ้นไปจากจิตวิญญาณของตัวเอง  และพยานเอกสารดิจิทัลได้แก่แผนที่โลกของ Google Map  เป็นต้น   ในยุคสมัยปัจจุบัน อำเภอสาวัตถี รัฐอุตตรประเทศได้รับการส่งเสริมจากรัฐบาลของสาธารณรัฐอินเดียให้ชาวพุทธทั่วโลกมาท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม แสวงบุญเพื่อปฏิบัติบูชาโดยเฉพาะการสวดมนต์ไหว้พระและทำสมาธิตามแนวทางของพระพุทธเจ้า เพื่อชำระล้างกิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในจิตวิญญาณของตนเอง เป็นต้น      ข้อมูลได้จากการเขียนบทความนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อพระธรรมวิทยากรใช้เป็นเนื้อหาของบรรยายแก่ผู้แสวงบุญแต่ละคณะ  ให้มีเนื้อหาวิชาพระพุทธศาสนาให้เป็นไปในแนวทางเดียวกัน  ส่วนกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลจากพยานเอกสาร พยานวัตถุ และพยานเอกสารดิจิทัล เพื่อหาเหตุผลของคำตอบที่เป็นความรู้ผ่านเกณฑ์ตัดสินอย่างสมเหตุสมผลปราศจากข้อสงสัยในความจริงอีกต่อไป.